Νέο κύκλωμα υιοθεσιών και πώλησης ωαρίων εξάρθρωσαν οι αστυνομικές αρχές στη Θεσσαλονίκη έπειτα από πολύμηνη παρακολούθηση.
Γιατροί, δικηγόροι και μεσάζοντες αναλάμβαναν να δώσουν αντί μερικών χιλιάδων ευρώ νεογέννητα παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες με τη συγκατάθεση της βιολογικής μητέρας η οποία πληρωνόταν γι’ αυτό. Πάμφτωχες γυναίκες από τη Βουλγαρία πωλούσαν για μερικές εκατοντάδες ευρώ τα ωάριά τους σε ιδιωτικές κλινικές στη Θεσσαλονίκη.
Το όνειρο της απόκτησης παιδιού για άτεκνα ζευγάρια μετατρεπόταν σε εμπόριο ψυχών και ελπίδας. Ενα έργο το οποίο δεν βλέπουμε για πρώτη φορά στις οθόνες μας. Το 2010 το Κουτί της Πανδώρας είχε κάνει σχετική τηλεοπτική εκπομπή, το 2013 το περιοδικό Hot Doc είχε δημοσιεύσει αντίστοιχη έρευνα, ενώ και τον Ιανουάριο του 2018 το Documento έπειτα από δημοσιογραφική έρευνα δημοσίευσε τον «τιμοκατάλογο» της αγοραπωλησίας βρεφών με νομότυπη διαδικασία. Χρόνια μετά τις δημοσιογραφικές έρευνες η πραγματικότητα και οι έρευνες των αρχών έρχονται να δείξουν πως σε ό,τι αφορά την απόκτηση παιδιών από άτεκνα ζευγάρια τα σκοτεινά σημεία είναι πολλά και τα κυκλώματα εξακολουθούν να θησαυρίζουν.
Διαβάστε επίσης: Ελεύθεροι με εγγύηση όλοι οι κατηγορούμενοι για το κύκλωμα παράνομων υιοθεσιών και εμπορίας ωαρίων
Τον Απρίλιο του 2019 μια γυναίκα γεωργιανής καταγωγής κατάφερε να πείσει μια συμπατριώτισσά της να πουλήσει τα ωάριά της σε γνωστή κλινική ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη Θεσσαλονίκη. Η δότρια βρισκόταν σε άσχημη οικονομική και κοινωνική κατάσταση. Για την ακρίβεια «ευάλωτη», όπως αναφέρεται στη δικογραφία που έχει σχηματιστεί. Η «μεσίτρια» δεν δυσκολεύτηκε να την πείσει. Με τη θέλησή της η νεαρή από τη Γεωργία επισκέφτηκε την ιδιωτική κλινική. Προηγουμένως η μεσολαβήτρια είχε έρθει σε επαφή με υπαλλήλους της κλινικής. Αφού πέρασε τη σχετική ιατρική διαδικασία η δότρια έδωσε στην κλινική τα ωάριά της αντί χρηματικής αμοιβής, όπως άλλωστε προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Αμοιβή όμως έλαβε και η έτερη νεαρή Γεωργιανή επειδή μεσολάβησε ώστε η δότρια να δώσει με τη συναίνεσή της τα ωάρια. Γενετικά κύτταρα τα οποία στη συνέχεια η κλινική θα χρησιμοποιήσει για εμπορικούς σκοπούς, εκπληρώνοντας το όνειρο χιλιάδων οικογενειών να αποκτήσουν παιδί με τεχνητή υποβοήθηση.
Δύο μήνες μετά και συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2019 το σκηνικό επαναλήφθηκε, αυτήν τη φορά σε άλλη ιδιωτική κλινική ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη Θεσσαλονίκη. Η δότρια, πάλι με τη μεσολάβηση της συμπατριώτισσάς της και μέλους του κυκλώματος που εξάρθρωσε η ΕΛΑΣ, πούλησε με τη θέλησή της τα ωάριά της στην κλινική λαμβάνοντας νόμιμη αμοιβή ως αποζημίωση, ενώ και η μεσολαβήτρια έλαβε τη δική της αμοιβή.
Μεγαλοστελέχη κλινικών και συνομιλίες χιλιάδων σελίδων
Το εμπόριο ωαρίων ήταν το ένα σκέλος της εγκληματικής οργάνωσης που εξάρθρωσε η αστυνομική επιχείρηση στη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος και Εμπορίας Ανθρώπων της ΕΛΑΣ διήρκεσε αρκετούς μήνες και έφερε την κωδική ονομασία «Λητώ». Η δικογραφία που σχηματίστηκε σε βάρος 67 ατόμων περιλαμβάνει χιλιάδες σελίδες με συνομιλίες μεταξύ των εμπλεκόμενων προσώπων, καθώς και δεκάδες περιπτώσεις γυναικών που είτε πούλησαν τα ωάριά τους σε κάποια από τις τέσσερις ιδιωτικές κλινικές της Θεσσαλονίκης είτε γέννησαν και στη συνέχεια έδωσαν το παιδί τους για υιοθεσία αντί αμοιβής. Μεταξύ των 67 προσώπων που αναφέρονται στη δικογραφία περιλαμβάνονται γιατροί αλλά και μεγαλοστελέχη των κλινικών στη Θεσσαλονίκη, ένας δικηγόρος ο οποίος φέρεται να είχε κεντρικό ρόλο στο κύκλωμα, βιολογικοί γονείς αλλά και φερόμενοι ως συνεργοί του κυκλώματος με διάφορους τρόπους.
Οι κατηγορίες που τους αποδίδονται κατά περίπτωση αφορούν τη συγκρότηση εγκληματικής οργάνωσης, εμπορία ανθρώπων με την έννοια της εμπορίας ωαρίων, μεσολάβηση σε παράνομη υιοθεσία, μεσολάβηση στην πώληση ωαρίων, μεσιτεία στη διαδικασία απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας και διακίνηση γενετικού υλικού.
Ήδη την Παρασκευή το κατώφλι του ανακριτή στη Θεσσαλονίκη πέρασε ο δικηγόρος που εμπλέκεται, ενώ προς το παρόν έχουν συλληφθεί περί τα δώδεκα άτομα. Μεταξύ αυτών και οι δύο γυναίκες γεωργιανής καταγωγής, οι οποίες επίσης φέρονται να είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο κύκλωμα. Η μία από τις δύο μάλιστα έχει ελληνική υπηκοότητα, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες του Documento είναι μητέρα δύο παιδιών σε μονογονεϊκή οικογένεια. Οι απολογίες συνεχίστηκαν και το Σάββατο στον α΄ ανακριτή Θεσσαλονίκης.
Ο τρόπος λειτουργίας του κυκλώματος ήταν συγκεκριμένος. Δύο νεαρές Γεωργιανές αναλάμβαναν να προσεγγίσουν γυναίκες που βρίσκονταν σε «ευάλωτη» κατάσταση. Αντιμετώπιζαν δηλαδή σοβαρά οικονομικά προβλήματα, με κάποιες από αυτές να είναι ακόμη και εκδιδόμενες σε κεντρικές πιάτσες της Θεσσαλονίκης. Επρόκειτο κυρίως για γυναίκες από τη γειτονική Βουλγαρία. Από περιοχές όπου κυριαρχούν η φτώχεια και η εγκληματικότητα. Με δέλεαρ τα χρήματα οι γυναίκες συναινούσαν στο να πουλήσουν τα ωάριά τους.
Δημόσια πρόσωπα και δότριες ωαρίων
Η πώληση γινόταν σε κάποια από τις τέσσερις ιδιωτικές κλινικές της Θεσσαλονίκης με τις οποίες συνεργάζονταν τα μέλη του κυκλώματος. Μεταξύ των κατηγορουμένων άλλωστε περιλαμβάνονται γιατροί και ιδιοκτήτες των ιδιωτικών κλινικών οι οποίοι αντιμετωπίζουν κατά περίπτωση κατηγορίες όπως ηθική αυτουργία και μεσολάβηση στην πώληση ωαρίων κατ’ επάγγελμα και συνήθεια καθώς και διακίνηση γενετικού υλικού. Πρόκειται για πασίγνωστα πρόσωπα στον χώρο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με συχνή δημόσια παρουσία.
Όπως αναφέρεται στο διαβιβαστικό της πολυσέλιδης δικογραφίας, οι δότριες ωαρίων λάμβαναν ως αμοιβή περί τα 1.200 ευρώ. Από αυτά, 200 ευρώ λάμβαναν οι δύο μεσολαβήτριες που οδηγούσαν τις δότριες στις κλινικές. Από εκεί οι μεσολαβήτριες αποκόμιζαν ακόμη 200 ευρώ ως επιπλέον παράνομη μεσιτική αμοιβή.
Για την πώληση ωαρίων οι δότριες περνούσαν μια διαδικασία. Μόλις πήγαιναν στις κλινικές οι εν λόγω γυναίκες υποβάλλονταν στις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις ώστε να διαπιστωθεί εάν αντιμετώπιζαν ή όχι προβλήματα υγείας. Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα των εξετάσεων έδιναν το πράσινο φως, οι δότριες υποβάλλονταν σε θεραπεία με ενέσεις ή άλλα σκευάσματα για 10 με 20 ημέρες κατά περίπτωση. Στη συνέχεια υποβάλλονταν σε εξέταση με υπέρηχο για την ανίχνευση των ωαρίων και έπειτα κατόπιν ραντεβού πραγματοποιούνταν η λήψη των ωαρίων.
Παιδιά από Βουλγαρία, κατά προτίμηση αγόρια
Το δεύτερο σκέλος του υπό έρευνα κυκλώματος αφορούσε παράνομες υιοθεσίες. Πρωταγωνιστές σε αυτό ήταν ένας δικηγόρος με γραφείο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μία γιατρός και μία μαία. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη δικογραφία, τα τρία αυτά πρόσωπα εντόπιζαν άτεκνα ζευγάρια τα οποία επιθυμούσαν να αποκτήσουν παιδί. Στη συνέχεια έδιναν οδηγίες στις δύο γυναίκες από τη Γεωργία που μεσολαβούσαν και στις πωλήσεις ωαρίων στις ιδιωτικές κλινικές προκειμένου να εντοπίσουν έγκυες οι οποίες ήταν πρόθυμες να παραδώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία αμέσως μετά τη γέννησή τους. Και σε αυτή την περίπτωση οι γυναίκες που εντοπίζονταν προέρχονταν στη συντριπτική τους πλειονότητα από τη Βουλγαρία. Αλλωστε τα άτεκνα ζευγάρια προτιμούν να υιοθετήσουν παιδί από τη Βουλγαρία, όχι όμως Ρομά από τη Βουλγαρία.
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του Documento, οι Βούλγαροι Ρομά δεν συνηθίζουν να δίνουν τα παιδιά τους για υιοθεσία. Αυτό που συνήθως γίνεται είναι να δώσουν τα παιδιά τους σε Ελληνες Ρομά ώστε να εισπράττουν τα κρατικά επιδόματα που προβλέπονται. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι ανάδοχες οικογένειες προτιμούν τις περισσότερες φορές το παιδί να είναι αγόρι.
Το κύκλωμα χρηματοδοτούσε τις μετακινήσεις των εγκύων γυναικών από και προς τη Βουλγαρία. Τα κονδύλια που έδιναν αφορούσαν τα έξοδα νοσηλείας τους σε ιδιωτικές ή δημόσιες κλινικές αλλά και τη διαμονή τους στη χώρα μας. Σύμφωνα με πληροφορίες του Documento που δεν περιλαμβάνονται στη δικογραφία, οι γυναίκες συνήθως έρχονται στην Ελλάδα στον πέμπτο ή έκτο μήνα της κύησης και παραμένουν στη χώρα μας μέχρι και δύο μήνες μετά τη γέννα.
Από 10.000 έως 28.000 ευρώ η κάθε υιοθεσία
Ένα μέρος των εξόδων σε κάποιες περιπτώσεις το αναλάμβαναν οι ανάδοχες οικογένειες. Ή καλύτερα οι «υποψήφιες ανάδοχες οικογένειες». Ο «τιμοκατάλογος» των υιοθεσιών κυμαινόταν από 10.000 έως 28.000 ευρώ. Από αυτά οι 1.500 έως 3.000 ευρώ αφορούσαν τα έξοδα νοσηλείας και τοκετού της εγκυμονούσας στην Ελλάδα. Σε 4.000 έως 6.000 ευρώ ανερχόταν η αμοιβή της βιολογικής μητέρας ανάλογα με το φύλο του προς υιοθεσία παιδιού, ενώ από 2.500 έως 3.000 ευρώ κυμαινόταν η αμοιβή του δικηγόρου. Όλα αυτά στην περίπτωση που είχε εντοπιστεί από πριν η ανάδοχη οικογένεια και είχαν πραγματοποιηθεί οι σχετικές συζητήσεις. Σε περίπτωση που η ανάδοχη οικογένεια δεν είχε εντοπιστεί είτε από τα αρχηγικά μέλη είτε από άλλο μέλος της οργάνωσης, οι μεσολαβήτριες αναλάμβαναν να βρουν ανάδοχη οικογένεια. Το αντίτιμο της μεσολάβησης φέρεται να ανερχόταν σε 5.000 ευρώ.
Η πληρωμή των βιολογικών μητέρων δεν γινόταν εφάπαξ αλλά σε τρεις δόσεις. Η σταδιακή πληρωμή δεν ήταν τυχαία επιλογή, αλλά είχε στόχο να παρίσταται η βιολογική μητέρα σε κάθε φάση της διαδικασίας υιοθεσίας ώστε να είναι νομότυπη.
Νόμιμοι και με την συναίνεση της μητέρας
Όπως αναφέρεται στη δικογραφία, η πρώτη φάση αφορούσε την άμεση παράδοση του βρέφους στην ανάδοχη οικογένεια αμέσως μετά την έξοδό του από την κλινική όπου είχε γεννηθεί. Αυτό γινόταν με τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης η οποία διασφάλιζε νομικά την προσωρινή ανάθεση της επιμέλειας του βρέφους στην ανάδοχο οικογένεια. Με λίγα λόγια, η διαδικασία που ακολουθούσε το κύκλωμα για τις παράνομες υιοθεσίες ήταν νομότυπη.
Η δεύτερη φάση εξελισσόταν ύστερα από έναν μήνα, όπως προβλέπει ο νόμος για τις εξωιδρυματικές υιοθεσίες. Η φάση αυτή απαιτούσε επίσης τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης προκειμένου η βιολογική μητέρα να παραδώσει την επιμέλεια του τέκνου στην ανάδοχη οικογένεια και να συναινέσει για την υιοθεσία. Στη συνέχεια υποβαλλόταν αίτημα υιοθεσίας στην αρμόδια περιφέρεια και ακολουθούσε η τρίτη φάση της διαδικασίας στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Εκεί εκδικαζόταν το σχετικό αίτημα το οποίο συνήθως επικυρωνόταν από το Πρωτοδικείο. Οι ανάδοχες οικογένειες αποκτούσαν επιτέλους παιδί και μάλιστα με τη βούλα του κράτους.
Παρένθετες μητέρες για 25.000 ευρώ
Ενα άλλο σκέλος της δράσης του κυκλώματος στη Θεσσαλονίκη είχε να κάνει και με τη διαδικασία απόκτησης παιδιών μέσω παρένθετης μητέρας. Και σε αυτή την περίπτωση κομβικό ρόλο ως «μεσίτριες» έπαιζαν οι δύο γυναίκες από τη Γεωργία, οι οποίες είτε εντόπιζαν την παρένθετη μητέρα είτε μεσολαβούσαν ώστε να επισκεφτεί κάποια από τις εμπλεκόμενες κλινικές. Στη συνέχεια οι «μεσίτριες» παρουσίαζαν τις παρένθετες μητέρες στα άτεκνα ζευγάρια προκειμένου να επιλέξουν. Εχοντας στόχο να πείσουν το ζευγάρι για την παρένθετη μητέρα, συχνά έλεγαν ψέματα για τον τόπο διαμονής της, την οικογενειακή της κατάσταση κ.λπ.
Η αμοιβή των «μεσιτριών» ανερχόταν σε τουλάχιστον 1.000 ευρώ τα οποία κρατούσαν από την αμοιβή που λάμβανε η παρένθετη μητέρα, η οποία κατά περιπτώσεις ξεπερνούσε τις 25.000 ευρώ. Η «μεσίτρια» ωστόσο, όπως προέκυψε από τις συνομιλίες που περιέχει η ογκώδης δικογραφία, κάποιες φορές αμειβόταν με επιπλέον ποσό από την κλινική.
Η έρευνα του Documento τον Ιανουάριο του 2018
Η εξάρθρωση του κυκλώματος στη Θεσσαλονίκη ουσιαστικά επιβεβαίωσε παλαιότερη έρευνα του Documento αναφορικά με τις αγοραπωλησίες βρεφών. Η έρευνα είχε δημοσιευτεί στις 21 Ιανουαρίου 2018.
Όπως προέκυπτε από τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΑΣ για τα έτη 2010-17, δεκάδες παιδιά είχαν δοθεί παράνομα για υιοθεσία τα τελευταία χρόνια αντί μερικών δεκάδων χιλιάδων ευρώ. Το δημοσίευμα είχε προκαλέσει την παρέμβαση του Αρείου Πάγου. Λίγες μέρες μετά δόθηκε εντολή από την τότε εισαγγελέα του ανώτατου δικαστηρίου Ξένη Δημητρίου στα εισαγγελικά γραφεία όλης της χώρας να διενεργηθεί σχετική έρευνα. Το δημοσίευμα παρέθετε τιμοκατάλογο για την πώληση βρεφών σε άτεκνα ζευγάρια. Πριν από την έλευση της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας η τιμή πώλησης ενός αγοριού μπορεί να έφτανε ακόμη και τις 40.000 ευρώ. Από το 2010 όμως και μετά η τιμή μειώθηκε. Σύμφωνα με την έρευνα του Documento, η τιμή πώλησης ενός αγοριού κυμαινόταν από 20.000 έως και 25.000 ευρώ, ενώ χαμηλότερες ήταν οι τιμές για τα κορίτσια, που ξεκινούσαν από 12.000 ευρώ και έφταναν μέχρι και τις 15.000 ευρώ, ανάλογα με την περίσταση και το οικονομικό εύρος του ενδιαφερόμενου ζευγαριού.