Είναι ευρέως γνωστό ότι η εξαγορά των ΕΛΠΕ το 2003 αποτέλεσε σανίδα σωτηρίας για τον «εθνικό επενδυτή», προκειμένου να επιλύσει τα αδιέξοδα του τεχνολογικά απαξιωμένου και ζημιογόνου διυλιστηρίου της Ελευσίνας. Ετσι δεν χρειάστηκε να εκταμιεύσει ούτε 1 ευρώ προκειμένου να το εκσυγχρονίσει και να αναπτύξει ή να εξαγοράσει δίκτυο πρατηρίων. Παράλληλα, «χτίζοντας» σταδιακά καταστατική πλειοψηφία, κάποια στιγμή θα μπορούσε να ελέγξει τον όμιλο προκειμένου να τον πουλήσει σε καλή τιμή.
Ο όμιλος Λάτση δεν είχε ούτε έχει ενδιαφέρον για τις επενδύσεις στην ενέργεια. Ή, όπως έλεγε σε συζήτηση υψηλόβαθμο στέλεχός του: «Δεν είναι κάτι σημαντικό για τον Σπύρο η απόδοση των ΕΛΠΕ».
Τα ΕΛΠΕ σήκωσαν το βάρος του εκσυγχρονισμού του διυλιστηρίου της Πετρόλα.
Eκ μέρους της Paneuropean δεν υπήρξε κανένας οραματικός προγραμματισμός για τα ΕΛΠΕ. Ο εκσυγχρονισμός της Ελευσίνας είχε προϋπολογιστεί από την Πετρόλα με 900 εκατ. ευρώ και υλοποιήθηκε με τις πλάτες και τον δανεισμό της νέας εταιρείας ΕΛΠΕ/Paneuropean με κόστος 2 δισ. ευρώ!
Η εξαγορά της ΒΡ έγινε με κόστος επίσης της νέας εταιρείας. Το υπερβολικό τίμημα της εξαγοράς ποτέ δεν αιτιολογήθηκε πειστικά ούτε μπορεί να δικαιολογηθεί σαν αγορά αποθηκευτικών χώρων/δεξαμενών, αφού υπήρχε η δυνατότητα επέκτασης του δεξαμενισμού. Σημειωτέον, δε, ότι δεν ανανέωσαν τις άδειες των εγκαταστάσεων της ΒΡ στο Πέραμα οι οποίες ακυρώθηκαν.
Η Πετρόλα διαπραγματευόταν αυτή την εξαγορά από το 2000. Οι διαδικασίες δεν είχαν προχωρήσει γιατί το τίμημα είχε θεωρηθεί υψηλό. Η διοίκηση της Πετρόλα, που είχε απορρίψει την εξαγορά ως ακριβή, την υλοποίησε ως ΕΛΠΕ το 2009, όταν η χρηματοοικονομική θέση της BP ήταν δυσμενέστερη, με τα περιουσιακά της στοιχεία σε κατάσταση sell & lease back, με μεγάλα πιστωτικά ανοίγματα στην αγορά, επισφαλείς συνεργασίες με πρατήρια και σε φάση αποεπένδυσης από τη μητρική εταιρεία.
Μετά τη δυσμενή αγορά οι άνθρωποι του Λάτση δεν αξιοποίησαν ούτε τα πλεονεκτήματα της BP.
Για τη συμφωνία αυτή πληρώθηκαν από τα ΕΛΠΕ 359 εκατ. ευρώ, ενώ ο όμιλος της Motor Oil κατέβαλε τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς για τη Shell που βρισκόταν σε καλύτερη χρηματοοικονομική θέση 219 εκατ. ευρώ.
Κατόπιν τα στελέχη του Λάτση αποδεκάτισαν την ΒΡ από το έμπειρο (με λογική πολυεθνικής) προσωπικό της, άλλαξαν τον τρόπο λειτουργίας της και την οδήγησαν σε «χαμηλές τροχιές» στην εμπορία καυσίμων. Ακριβώς τα αντίθετα έκανε η Motor Oil, η οποία με τη Shell διαγράφει σήμερα μια εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας.
Με δημόσιο μάνατζμεντ
Το 2015-19 ο όμιλος με επικεφαλής τον Στάθη Τσοτσορό προχώρησε στον στρατηγικό σχεδιασμό της μετάβασης στο νέο παραγωγικό μοντέλο που επιβάλλουν οι φρενήρεις αλλαγές της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, η κλιματική αλλαγή, ο ενεργειακός και ψηφιακός μετασχηματισμός. Αιχμή του δόρατος αποτέλεσε ο εκσυγχρονισμός της εταιρικής διακυβέρνησης με προτεραιότητα στην κοινωνική ευθύνη. Δηλαδή η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.
Ηταν η πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια που ο όμιλος μπήκε σε τροχιά αλλαγών και ανάπτυξης.
Σε συνεργασία με την κυβέρνηση τα έμπειρα στελέχη των ΕΛΠΕ προώθησαν την έρευνα υδρογονανθράκων. Εγιναν διεθνείς διαγωνισμοί και προσδιορίστηκαν περιοχές έρευνας. Σε αυτές συμμετέχουν μεγάλοι παίκτες με εμπειρία στην έρευνα (ΕΧΧΟΝ, TOTAL, REPSOL), ενώ οι διοικήσεις Λάτση με τη μόνιμη επωδό «σιγά μην επενδύσουμε στην έρευνα» αρνήθηκαν πεισματικά να επενδύσουν.
Υστερα από πολλά χρόνια ο όμιλος επανήλθε σε σημαντική κερδοφορία πετυχαίνοντας ρεκόρ κερδών, ρεκόρ παραγωγής και αναπτύχθηκαν οι θυγατρικές.
Το κυριότερο, δε, προχώρησαν στον στρατηγικό σχεδιασμό της μετάβασης στο νέο παραγωγικό μοντέλο που επιβάλλουν οι φρενήρεις αλλαγές της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Κομβικό στοιχείο αυτής αποτελεί και ο εκσυγχρονισμός της εταιρικής διακυβέρνησης με προτεραιότητα στην κοινωνική ευθύνη, δηλαδή την προσφορά/απόδοση προς το κοινωνικό σύνολο. Γι’ αυτά επαίρεται σήμερα ότι είναι δικό του δημιούργημα και ιδέα ο κ. Σιάμισιης;
Η διοίκηση Λάτση παρουσιάζει προς τους μετόχους και την πολιτεία ένα ειδυλλιακά λαμπρό μέλλον προκειμένου να επιτύχει τον απόλυτο έλεγχο του ομίλου. Αναφέρει ότι θα λειτουργήσει χωρίς «γραφειοκρατικές αγκυλώσεις», με επενδύσεις, με όραμα κ.λπ. Τώρα τα ανακάλυψε αυτά ο όμιλος Λάτση; Από το 2007 μέχρι το 2015, που είχαν τον απόλυτο έλεγχο και μάλιστα με λευκή επιταγή από τις τότε κυβερνήσεις, γιατί δεν έκαναν τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις;
Καταστροφικές επιλογές
Οι επιλογές των διοικήσεων Λάτση ήταν καταστροφικές. Σταμάτησαν την επέκταση στις βαλκανικές χώρες, με αποτέλεσμα άλλες εταιρείες ακόμη και μικρότερης εμβέλειας να καλύψουν τον χώρο (MOL, PETROL). Αποχώρησαν από τα πεδία έρευνας στην Αίγυπτο και τη Λιβύη. Δεν αξιοποίησαν τις άδειες έρευνας στο Μαυροβούνιο που ακολουθούσαν την εξαγορά της YOGOPETROLKOTOR. Σε αυτά τα πεδία εισήλθαν έπειτα από διεθνή διαγωνισμό η Eni και η δική μας Energeanoil. Για να πραγματοποιηθούν όμως αυτά χρειάζεται οι μέτοχοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Πρακτική μη συνηθισμένη για τον όμιλο Λάτση.
Στις αποεπενδύσεις όμως πήγαν πολύ καλά. Στη στασιμότητα μέχρι συρρίκνωσης των θυγατρικών, στην αποδυνάμωση του ομίλου από στελέχη και προσωπικό, στον αυταρχικό τρόπο διοίκησης, στις εκτεταμένες εργολαβοποιήσεις, με αποτέλεσμα το τραγικό δυστύχημα με τέσσερις νεκρούς.
Το αμείλικτο ερώτημα παραμένει: Γιατί τόσα χρόνια δεν έλυσαν αυτές τις παθογένειες και μέχρι σήμερα λειτουργούν κέντρα εξουσίας και παραεξουσίας, γίνονται προσωπικές επιλογές προαγωγών, δεν εφαρμόζονται διεθνείς πρακτικές εξέλιξης και ανάδειξης στελεχών; Τώρα θα πρέπει να πιστέψουμε ότι το «νέο» τους σχέδιο θα πετύχει;
Το παράδειγμα της Motor Oil
Δυστυχώς γι’ αυτούς, εκτός από την επιτυχημένη τετραετία 201519 υπάρχει και το παράδειγμα του ανταγωνιστικού ομίλου της Motor Οil, που πραγματοποίησε έναν καταπληκτικό στελεχικό μετασχηματισμό. Από μια «κλειστή οικογενειακή» επιχείρηση εξελίχθηκε σε όμιλο πρωταγωνιστή και πρωτοπόρο.
Είναι σαφές λοιπόν ότι κανείς δεν μπορεί να περιμένει κάτι θετικό από τη μετεξέλιξη των ΕΛΠΕ κάτω από τη διοίκηση του ομίλου Λάτση. Πρώτον, γιατί οι επιλογές του κατά το παρελθόν ήταν αναποτελεσματικές και, δεύτερον, γιατί ο μόνος στόχος είναι να πιάσει καλή τιμή ο όμιλος σε μελλοντική πώληση.
Η τιμή αυτή θα είναι τόση ώστε να καλυφθεί το collateral (δηλαδή το ύψος των εγγυήσεων), για το οποίο έχουν ενεχυριαστεί οι μετοχές της PANEUROPEAN, συν ένα ικανοποιητικό κέρδος.
Τι κέρδος θα έχουν οι μέτοχοι από την πώληση θυγατρικών εταιρειών του ομίλου; Ποιο το όφελος από την αποχώρηση στην έρευνα; Ποιος εγγυάται τα μελλοντικά κέρδη και τα μερίσματα;
Τα στελέχη του ομίλου Λάτση δεν κρύβουν τις προθέσεις τους σε δημόσιες δηλώσεις. Λένε ξεκάθαρα ότι η νέα δομή προσφέρει αποσχίσεις κλάδων, ευελιξία σε συγχωνεύσεις, εξαγορές και πωλήσεις θυγατρικών.
Ο μόνος σίγουρος διαχειριστής των ΕΛΠΕ για τους μετόχους και την πολιτεία είναι ικανοί τεχνοκράτες που θα τοποθετεί το ελληνικό δημόσιο και θα υποστηρίζουν τόσο τους μετόχους όσο και το δημόσιο συμφέρον.
Διότι ένας πετρελαϊκός όμιλος δεν μπορεί να διοικείται με τη λογική ενός τραπεζικού ιδρύματος.
