Η πρώτη αντίδραση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα μετά τις δηλώσεις της κυβέρνησης για τη θέση 107 που έλαβε φέτος η Ελλάδα
Αμηχανία προκάλεσε ακόμη μια χρονιά στο Μέγαρο Μαξίμου η ετήσια παγκόσμια κατάταξη των χωρών όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, την οποία δημοσίευσαν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) την περασμένη Τετάρτη. Η τοποθέτηση της Ελλάδας στην 107η θέση ανάμεσα σε 180 κράτη ένα χρόνο μετά την ντροπιαστική 108η που είχε κατακτήσει πέρσι μοιάζει περισσότερο με φάρσα παρά με κάποια βελτίωση.
Μιλώντας στο Documento για τη νέα θέση της Ελλάδας ο Πάβολ Σαλάι, υπεύθυνος του γραφείου των RSF για την Ευρώπη και τα Βαλκάνια, εξηγεί τους λόγους που διατήρησαν την Ελλάδα σε τόσο χαμηλή θέση, θέτοντας στις πρώτες θέσεις το σκάνδαλο παρακολουθήσεων και την ανεξιχνίαστη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ. «Η παρακολούθηση Ελλήνων δημοσιογράφων με το κακόβουλο λογισμικό Predator και από τις μυστικές υπηρεσίες ήταν η πιο σοβαρή απόπειρα κατά της ελευθερίας του Τύπου σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος της ΕΕ πρόσφατα. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα διατηρεί την τελευταία θέση στην ΕΕ στην κατάταξη» τονίζει και συνεχίζει προτείνοντας να δεχτεί η Ελλάδα βοήθεια από τη Europol για την εξιχνίαση της δολοφονίας Καραϊβάζ.
Απαντώντας στο αν η μικρή αναβάθμιση της θέσης της Ελλάδας οφείλεται σε κάποια ποιοτική βελτίωση είναι αφοπλιστικός. Οπως λέει ο Πάβολ Σαλάι, «η συνολική ποιότητα της ελευθερίας του Τύπου έχει ελαφρώς επιδεινωθεί (η βαθμολογία μειώθηκε από 55,52 σε 55,20 σε κλίμακα του 100). Αυτό υποδηλώνει ότι η βελτιωμένη θέση της Ελλάδας μπορεί να αποδοθεί στην πτώση άλλων χωρών».
Παράλληλα, είναι αιχμηρός σε ό,τι αφορά το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων. «Οσον αφορά το πολιτικό και νομικό περιβάλλον, το Predator-gate έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ελευθερία του Τύπου στη χώρα. Επιπλέον, η αντίδραση της κυβέρνησης και του δικαστικού συστήματος ήταν εξαιρετικά ανεπαρκής» τονίζει το στέλεχος των RSF μιλώντας στο Documento.
«Η κυβέρνηση δεν είναι ανεπίδεκτη στην κριτική»
Η προκλητική αντίδραση του νέου κυβερνητικού εκπροσώπου Ακη Σκέρτσου, ο οποίος φαίνεται να βαδίζει με συνέπεια στα χνάρια του προκατόχου του, δεν θα μπορούσε να μείνει ασχολίαστη. Πώς σχολιάζει λοιπόν ο ίδιος τη φράση του κ. Σκέρτσου ότι «η ελευθερία του Τύπου είναι πολύ σοβαρό αγαθό δημοκρατίας ώστε να το αφήνεις σε “ρεπόρτερ χωρίς σύνορα”, που αντίθετα με τον τίτλο τους ζουν μέσα σε κλειστά σύνορα ιδεών»;
«Είμαι βέβαιος ότι η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφέρεται για τη φήμη της στις Βρυξέλλες και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Θα ήταν καλό οι ελληνικές αρχές να εφαρμόσουν πλήρως τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, κατά των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs) και τα μέτρα που αναφέρονται στην έκθεση για το κράτος δικαίου. Οι RSF είναι έτοιμοι να παράσχουν στις ελληνικές αρχές και στη δημοσιογραφική κοινότητα τη διεθνή τους τεχνογνωσία» αναφέρει ο Πάβολ Σαλάι, σημειώνοντας ωστόσο ότι «η αντίδραση των Ελλήνων υπουργών στη νέα κατάταξη, καθώς και η ανακοίνωσή τους για τη σύλληψη δύο υπόπτων στην υπόθεση Καραϊβάζ δείχνουν ότι η κυβέρνηση δεν είναι ανεπίδεκτη στην κριτική. Αυτά είναι καλά νέα».
Στην ερώτηση αν η ΕΕ έχει δώσει την απαραίτητη προσοχή στην ελληνική περίπτωση όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου και μήπως πρέπει να σκληρύνει τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα, ο εκπρόσωπος των RSF απάντησε: «Οι επιτροπές PEGA και LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διερεύνησαν παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα. Θα περιμέναμε, ωστόσο, από τους πολιτικούς ηγέτες σε όλη την ΕΕ να είναι πιο θερμοί όταν πρόκειται για παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα. Ολοι οι πολίτες της ΕΕ πρέπει να την απολαμβάνουν, οι Ελληνες δεν μπορούν να αποτελούν εξαίρεση. Η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλότερα από την Ουγγαρία, η οποία έχει υποβληθεί σε μέτρα για την αποκατάσταση των αρχών του κράτους δικαίου. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να αφήσουμε πίσω τους Ελληνες πολίτες».
Το πρόσχημα της «εθνικής ασφάλειας»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναλυτική παρατήρηση του Πάβολ Σαλάι για τη σχέση του ελληνικού σκανδάλου παρακολουθήσεων με την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, αν και εξηγεί ότι η τάση των χωρών της ΕΕ ως προς την ελευθερία του Τύπου είναι προς θετική κατεύθυνση με διπλάσιο αριθμό των χωρών της ΕΕ που έχουν βελτιώσει τη θέση τους σε σχέση με εκείνες που επιδεινώθηκαν, τονίζει ότι ταυτόχρονα υπάρχει και μια άλλη απειλητική τάση: «Πολλές χώρες αγωνίζονται να βρουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας. Το Predator-gate στην Ελλάδα είναι μια ακραία περίπτωση μιας πανευρωπαϊκής τάσης: της χρήσης της “εθνικής ασφάλειας” ως πρόσχημα για αυθαίρετο ή δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης. Τα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι έχουν επηρεαστεί σε όλη την ήπειρο: από τις χώρες με υψηλή βαθμολογία όπως η Σουηδία και η Φινλανδία έως τα νεότερα κράτη-μέλη όπως η Ρουμανία και υποψήφια κράτη-μέλη της ΕΕ όπως η Αλβανία».
Πάντως, παρά την παραμονή της χώρας μας για δεύτερη χρονιά στον πάτο της Ευρώπης και των Βαλκανίων, ο Πάβολ Σαλάι αφήνει μια χαραμάδα ελπίδας για τις επόμενες χρονιές, η οποία όμως εξαρτάται απόλυτα από τις διαθέσεις των ελληνικών αρχών. «Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει πολύ καλύτερη ιστορία να πει το επόμενο έτος, ειδικά εάν κάνει σημαντική πρόοδο στην υπόθεση Καραϊβάζ και αν διασφαλίσει ότι οι δημοσιογράφοι δεν θα είναι θύματα αυθαίρετης κατασκοπείας» τονίζει ο κ. Σαλάι.