Γράφει η Ελευθερία Γιαγή
Όταν ήμουν μικρή, ο δάσκαλός μου στα μαθηματικά έλεγε ότι το όνομά μου, Ελευθερία, μου ταιριάζει απόλυτα. Στα 34 μου χρόνια το κατάλαβα κι εγώ και ονόμασα το blog μου «Ελεύθερη ζωή». Πάντα μου άρεσαν τα εξωτικά φαγητά, οι διαφορετικές κουλτούρες και να μαθαίνω καινούρια πράγματα. Εχω ταξιδέψει σε 30 χώρες και έχω ζήσει στην Ιταλία, τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη.
Τον Φεβρουάριο του 2018 αποφάσισα πως η δουλειά μου και η ζωή μου δεν με γέμιζαν και έτσι ξενοίκιασα το διαμέρισμά μου, άφησα τη δουλειά μου και ξεκίνησα να ταξιδεύω με μια χειραποσκευή οχτώ κιλών με σκοπό να μένω και να δουλεύω σε κάθε χώρα αρκετό διάστημα ώστε να τη γνωρίσω καλύτερα. Πρώτος προορισμός το Μαρόκο.
Στο Μαρόκο έμεινα τρεις μήνες. Επισκέφτηκα πέντε πόλεις, δούλεψα σε ένα ξενοδοχείο, ένα εστιατόριο και μια φάρμα, συνεργάστηκα με Μαροκινούς και βίωσα την κουλτούρα τους και παρατήρησα περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές μεταξύ μας. Θα μπορούσα άνετα να μείνω εδώ!
Η ζωή και η καθημερινότητα είναι πολύ απλές και ήρεμες και οι άνθρωποι πολύ φιλικοί και φιλόξενοι. Μεταξύ τους αλλά και με τους ξένους. Πολύ συχνά βλέπεις άντρες στον δρόμο να πιάνονται χέρι χέρι και να περπατάνε μαζί. Είναι γιατί είναι φίλοι και τους αρέσει η επαφή. Οταν συναντιούνται φιλιούνται πολλές φορές σε κάθε μάγουλο, ανάλογα με το πόσο στενή σχέση έχουν. Επειτα ρωτάνε πώς είναι η υγεία τους, η οικογένεια, η δουλειά, το σπίτι. Οσο πιο στενή η σχέση τόσο πιο πολλά τα πράγματα για τα οποία ρωτάνε. Ακόμη και όταν με σύστηναν σε κάποιον, αυτός ρωτούσε τι κάνει η οικογένειά μου παρόλο που του ήμουν άγνωστη! Αν ήμουν με μια ντόπια φίλη και συναντούσαμε άλλες γυναίκες στον δρόμο, όλες τους με φιλούσαν και με αγκάλιαζαν σαν να με ήξεραν. Ενώ είναι πολύ φτωχοί άνθρωποι, όταν έκανα επίσκεψη σε κάποιο σπίτι πρόσφεραν σε εμένα τα καλύτερα φαγητά που είχαν –κρέας και αναψυκτικά– κι αυτοί έτρωγαν μόνο ψωμί και λαχανικά. Αν με συναντούσαν στον δρόμο, με καλούσαν να φάω μαζί τους παρόλο που δεν τους περίσσευε. Μου έχει επίσης εντυπωθεί το εξής περιστατικό: μια μέρα που δεν μπορούσα να βρω ταξί, ένα αμάξι με ντόπιους σταμάτησε και με πήρε να με πάει στην πιάτσα των ταξί που ήταν αρκετά μακριά και προς στην αντίθετη κατεύθυνση.
Η ζωή έξω από τα τουριστικά μέρη είναι πάρα πολύ απλή. Αν και πολύ κοντά στις πόλεις, τα μικρότερα χωριά δεν έχουν δίκτυο ύδρευσης, καίνε τα σκουπίδια τους αντί να τα μαζεύουν τα φορτηγά, δεν έχουν μηχανήματα και όλες οι δουλειές γίνονται με το χέρι. Τα σπίτια τους είναι πολύ απλά, χωρίς πολλά έπιπλα ή διακόσμηση. Νερό από το πηγάδι, θέρμανση με φωτιά, ρούχα που τα ράβουν μόνοι τους. Τα παιδιά περπατούν πέντε χιλιόμετρα για να πάνε στο σχολείο, βόσκουν τα πρόβατα και μαγειρεύουν από μικρή ηλικία. Στις ορεινές περιοχές τα στέλνουν να μαζέψουν βότανα και μετά στέκονται στον δρόμο και τα πουλάνε σε περαστικούς. Το φαγητό είναι επίσης πολύ απλό και περιορισμένο. Για πρωινό παίρνουν τσάι και ψωμί και για γεύμα ψωμί και λαχανικά (πατάτες, καρότα και κολοκυθάκια) και λίγο κρέας. Τα μαγαζιά πουλούν μόνο τα απαραίτητα: γάλα, τυρί, γιαούρτι, αυγά, λαχανικά και σνακ. Μια φραντζόλα ψωμί κοστίζει 1 ντιρχάμ, δηλαδή 0,09 ευρώ.
Γενικώς, μπορώ να πω ότι προσαρμόστηκα πολύ εύκολα στο Μαρόκο και δανείστηκα αρκετές από τις συνήθειές τους, όπως οι παρακάτω:
Χαμάμ
Σε όλες τις πόλεις και χωριά λειτουργούν χαμάμ. Είναι κάτι σαν κοινό μπάνιο, αφού οι περισσότεροι δεν έχουν μπάνιο ή ζεστό νερό στο σπίτι τους ή το μοιράζονται με πολλά άτομα. Ετσι, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα τα επισκέπτονται για να καθαριστούν. Είναι πάντα χωρισμένα σε αντρικά και γυναικεία και συνήθως μέσα κυκλοφορούν γυμνοί. Βρήκα πολύ ενδιαφέρον ότι ενώ έξω στον δρόμο οι γυναίκες κυκλοφορούν με καλυμμένο σχεδόν όλο το σώμα, μέσα στο χαμάμ είναι ολόγυμνες και νιώθουν πολύ άνετα μεταξύ τους. Για κάποιες γυναίκες με πιο παραδοσιακό ρόλο που σπάνια βγαίνουν από το σπίτι είναι ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και ανταλλαγή νέων και κουτσομπολιών. Μέρος της διαδικασίας του χαμάμ είναι το τρίψιμο όλου του σώματος με το ειδικό γάντι ώστε να αφαιρεθούν τα νεκρά κύτταρα του δέρματος. Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο όταν έχεις μαζί μια φίλη, γιατί η καθεμία τρίβει την άλλη· αλλιώς υπάρχει μια κυρία που δουλεύει εκεί γι’ αυτό τον λόγο. Μου άρεσε πολύ αυτή η εγγύτητα που ένιωθα όταν μια εντελώς άγνωστη σε μένα γυναίκα, που δεν μιλάμε καν την ίδια γλώσσα, με έτριβε από πάνω ως κάτω και με φρόντιζε.
Φυσικά καλλυντικά
Στο Μαρόκο χρησιμοποιούν πολύ φυσικά προϊόντα – ίσως λόγω παράδοσης ή για λόγους οικονομίας. Υπάρχουν μαγαζάκια σαν φαρμακεία που πουλάνε προϊόντα καθαριότητας, υγιεινής και ομορφιάς όλα φτιαγμένα από φυτά ή δέντρα. Για τον καθαρισμό των δοντιών μασάνε τον φλοιό ενός δέντρου που έχει αντισηπτικές ιδιότητες. Για τα μάτια υπάρχει eyeliner σε σκόνη από ένα φυτό. Το λάδι argan χρησιμοποιείται για μάσκες ενυδάτωσης και κρέμες. Από λάδι ελιάς παράγεται το μαύρο σαπούνι. Η χένα σε σκόνη χρησιμοποιείται για σχέδια στα χέρια και τα πόδια, για βαφή των μαλλιών και αντί για μανό για τα νύχια. Από το βουνό Ατλας έρχεται ο πηλός Ghassoul, που χρησιμοποιείται σαν μάσκα στο πρόσωπο ή στα μαλλιά και απορροφά τις ακαθαρσίες.
Καφές και τσάι
Παντού θα βρείτε μαγαζάκια που σερβίρουν καφέ και τσάι, καθώς είναι μια από τις καθημερινές συνήθειες των Μαροκινών. Το τσάι πίνεται πολύ καυτό, με κλαδάκια από φρέσκια μέντα μέσα και με πολλή ζάχαρη. Εάν θέλετε καφέ, τα πιο πολλά μαγαζιά έχουν μηχανές εσπρέσο και ο καφές μάλιστα είναι πολύ καλός. Εχουν και τη δική τους παρασκευή που ονομάζεται nous-nous, που μεταφράζεται ως «μισό μισό» και αποτελείται από μισό ποτήρι ζεστό γάλα και το υπόλοιπο μισό με καφέ.
Τι αγάπησα στο Μαρόκο
Τα παραδοσιακά σπίτια που ονομάζονται riad, που παλιά σήμαινε παλάτι. Εχουν πάνω από έναν όροφο, ανοιχτή αυλή στη μέση και ταράτσα όπου μπορείς να απολαύσεις τον ήλιο. Συνήθως είναι γεμάτα φυτά και κάποια πηγή νερού στην αυλή, όπως σιντριβάνι, βρύση ή πισινούλα με νερό. Τα άπειρα μπαχαρικά που δίνουν γεύση σε όλα τα φαγητά και το ras el hanout, που σημαίνει «το κεφάλι του μαγαζιού» και είναι ένα μείγμα από 30 σχεδόν μπαχαρικά και διαφέρει από μαγαζί σε μαγαζί. Το amlou, ένας πολτός από αμύγδαλα, μέλι και λάδι argan. Τρώγεται με φρέσκο ζεστό ψωμί.
Τι με ενόχλησε
Η άσχημη συμπεριφορά προς τα ζώα. Τα θεωρούν υποδεέστερα των ανθρώπων και συχνά τους συμπεριφέρονται βάναυσα. Η έλλειψη πρακτικής σκέψης και οργάνωσης. Ολα αφήνονται στον δικό τους ρυθμό και κάποιες φορές είναι ενοχλητικό να μην μπορείς να κάνεις μια δουλειά εύκολα και γρήγορα.
Τι θα μου λείψει
Ο Αχμέτ, ο 60χρονος κηπουρός της φάρμας, που με παντομίμα και σπασμένα γαλλικά μου εξηγούσε τις διαφορές Μαρόκου και Ευρώπης με κωμικό τρόπο.
Οι φωνές από τα παγόνια, τα γαϊδούρια, τις κότες, τα σκυλιά και λοιπά ζώα στη φάρμα, που –μολονότι και ενοχλητικά– ήταν μέρος της καθημερινότητάς μου για δυο μήνες.
Τα φιλιά, οι αγκαλιές και τα χαμόγελα των ντόπιων. Το να μπορώ να κυκλοφορώ με σαγιονάρες και κάλτσες, με παντόφλες στον δρόμο, βρόμικα ή τρύπια ρούχα και να μην ενοχλείται κανείς, γιατί όλοι κυκλοφορούν έτσι!
ΙNFO: Η Ελευθερία Γιαγή μοιράζεται την εμπειρία της μέσω του blog της eleftherizoi.wordpress.com
