Την Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου ο Νίκος Ξυδάκης, η Ελένη Τσαλιγοπούλου και οι Boğaz Musique παρουσιάζουν μια μοναδική συναυλία στο Κηποθέατρο Παπάγου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του 23ου Φεστιβάλ Παπάγου – Χολαργού.
Σε αυτήν τη συναυλία η Ελένη Τσαλιγοπούλου και οι Boğaz Musique (που παίζουν μαζί μουσική εδώ και μισή δεκαετία) έρχονται να προτείνουν μια διαφορετική ανάγνωση των αγαπημένων τραγουδιών του Νίκου Ξυδάκη, με τη μεγάλη τραγουδίστρια να βρίσκεται ξανά ύστερα από χρόνια στο πλευρό του συνθέτη στη σκηνή για ένα καινούργιο μουσικό ταξίδι.
Τι αντοχές προϋποθέτουν θητείες σαν τις δικές σας στο ελληνικό τραγούδι και στη δισκογραφία;
Ελένη Τσαλιγοπούλου: Δύσκολη λέξη η αντοχή. Δεν θα ήθελα να τη χρησιμοποιήσω, γιατί αν το δω έτσι, τότε είναι πάρα πολύ δύσκολο να πω ότι μπορείς να υπάρχεις εύκολα αυτά τα χρόνια. Θα έλεγα ότι αυτή η πορεία ξεκινάει από ένα πάθος, μια αγάπη και μια εμμονή, που καθορίζουν τη ζωή σου, όταν ασχολείσαι ειδικά στην Ελλάδα με το τραγούδι και τη μουσική. Για μένα το να υπάρχω μέσα στο ελληνικό τραγούδι είναι κάτι πολύ ωραίο. Υπάρχουν κάποια σκοτεινά σημεία, ειδικά στον τρόπο που το διαχειρίζονται κάποιοι και ας μην ξεχνάμε ότι για πολλά χρόνια έγιναν απίστευτα πράγματα. Οι Ελληνες χρησιμοποίησαν τόσο πολύ τη διασκέδαση που τελικά όλο το πράγμα αναλώθηκε τόσο που η διασκέδαση έχασε κάθε μέτρο. Υπάρχει όμως το κομμάτι της μουσικής που δεν αφορά τη διασκέδαση και είναι εκείνο της εξέλιξης και της συνεχούς δημιουργίας. Αυτό το κομμάτι αγαπώ και θα συνεχίσω να υπηρετώ.
Νίκος Ξυδάκης: Αντλείς τις αντοχές σου από το ίδιο σου το πάθος γι’ αυτό που κάνεις και τα πράγματα που αγαπάς. Η αφοσίωση στην τέχνη σου δεν αφήνει πολλά περιθώρια και χρόνο να σκέφτεσαι τις δυσκολίες μιας διαδρομής προσωπικής. Ή μπορεί και να μαθαίνεις να τις αφομοιώνεις. Επίσης η δισκογραφία μπορεί να έχει σχεδόν πεθάνει αλλά η δημιουργικότητα δεν ήταν ποτέ θέμα δισκογραφίας.
Αν αναλογιστείτε την πορεία σας, έχει αλλάξει κάτι τα τελευταία χρόνια στον τρόπο που αντιμετωπίζετε μια καινούργια δουλειά; O ενθουσιασμός ή η αθωότητα υπάρχουν ακόμη σε αντίθεση με τις εμπορικές παραμέτρους που έχουν καθιερώσει τα δεδομένα της ψηφιακής εποχής;
Ν.Ξ.: Δεν ξέρω να σας πω εάν τώρα έχει νόημα να προσπαθώ να προσαρμοστώ στις όποιες αλλαγές. Υστερα δηλαδή από σχεδόν σαράντα χρόνια που διανύω στη μουσική. Κάποια πράγματα βέβαια στοιχειώδη τα παίρνω υπόψη μου. Αλλά τον ενθουσιασμό μου ή την αθωότητά μου γιατί να τα χάσω, όσα τουλάχιστον διαθέτω; Τώρα μάλιστα λέω πως βρίσκομαι σε περίοδο και διάθεση όπως εκείνες προτού γράψω τα πρώτα μου τραγούδια.
Ε.Τ.: Ναι, έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα, αλλά για μένα σε αυτήν τη δύσκολη εποχή οτιδήποτε καινούργιο εμπεριέχει μια ακόμη πιο έντονη αθωότητα, από τη στιγμή που όλοι ξέρουμε ότι η δισκογραφία είναι ανύπαρκτη. Επίσης, το γεγονός ότι φεύγω για κάποιο χρονικό διάστημα από το συνηθισμένο ρεπερτόριο και τραγουδάω τα υπέροχα τραγούδια του Νίκου Ξυδάκη είναι και ξεκούραση και ενθουσιασμός.
Θεωρείτε ότι το να ζει και να δημιουργεί κάποιος στη σύγχρονη Ελλάδα είναι από μόνο του μορφή τέχνης;
Ε.Τ.: Νομίζω ότι το να δημιουργεί κανείς σε μια εποχή που όλα πια γίνονται πάρα πολύ δύσκολα έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Και βέβαια είναι τέχνη, γιατί δεν δουλεύεις με την έννοια αν κάτι καινούργιο θα κάνει επιτυχία, απλώς αισθάνεσαι μέσα σου ότι αυτό που κάνεις υπάρχει λόγος να το εκδώσεις και να το αφήσεις στον κόσμο.
Ν.Ξ.: Μια μορφή τέχνης δεν ξέρω, μια μορφή ταλαιπωρίας θα έλεγα εγώ καλύτερα.
Πόσο καλό φάρμακο είναι πλέον η μουσική, όταν ζούμε σ’ έναν κόσμο ο οποίος έχει ποτιστεί τόσο πολύ με πάθος για ευδαιμονία και με απληστία;
Ε.Τ.: Αυτό έκανε πάντα η μουσική και αυτό συνεχίζει να κάνει, λειτουργεί σαν φάρμακο. Αυτό συμβαίνει παγκόσμια, όχι μόνο στην Ελλάδα. Επειδή η Ελλάδα είναι μικρή χώρα, αλλά η μουσική της ιστορία είναι πολύ δυνατή, θα έλεγα ότι η μουσική στη χώρα μας καθορίζει τον κόσμο. Ακόμη και σήμερα. Η μουσική συνεχίζει και αγγίζει τον κόσμο. Απλώς τον κόσμο ή μάλλον ένα μεγάλο ποσοστό του, τον αφορά ίσως το πιο εύκολο τραγούδι. Δεν έχω να πω τίποτε κακό για κανένα είδος τραγουδιού, απλώς θέλω να επισημάνω ότι γενικά γίναμε όλοι πιο εύκολοι, δεν ψάχνουμε να βρούμε κάτι που θα μας συγκινήσει ή θα αγγίξει την καρδιά μας.
Ν.Ξ.: Δεν νομίζω πως κάνουμε μουσική για να απαντήσουμε μόνο σε τέτοια προβλήματα, τα οποία βέβαια υπάρχουν παρά τις τέχνες. Φάρμακο είναι η μουσική στην ανάγκη μας για παρηγοριά. Εστω και για λίγο, που λέει ο Καβάφης.
Κυρία Τσαλιγοπούλου, μιας και μιλάτε για την επαφή με τον κόσμο θα ήθελα να σας ρωτήσω αν προτιμάτε τις ανοιχτές συναυλίες ή τους μικρούς χώρους με πιο καθορισμένο ρεπερτόριο;
Ε.Τ.: Ολων των ειδών τις παραστάσεις τις έχω κάνει και τις έχω γευτεί, αλλά νομίζω ότι η μουσική και η επικοινωνία που επιτυγχάνονται με το τραγούδι είναι πιο σωστές όταν συμβαίνουν σε μικρούς χώρους.
Θα δεχόσασταν να λάβετε μέρος ως κριτής σε τηλεοπτικό παιχνίδι με νέους μουσικούς;
Ε.Τ.: Πολλές φορές μου έχουν κάνει πρόταση, αλλά είτε συμφωνώ είτε όχι με αυτά, εκείνο που λέω είναι ότι δεν αντέχω την καθημερινή έκθεση. Αυτό και μόνο είναι το πράγμα με φοβίζει πιο πολύ απ’ όλα. Δεν μπορώ να σκέφτομαι ότι είμαι εκτεθειμένη στα σπίτια όλων με το τι κάνω, τι λέω, τι θέση παίρνω. Δεν μου είναι καθόλου εύκολο. Μπορώ να τραγουδάω μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους αλλά η τηλεόραση μόνο τρόμο μου φέρνει (γέλια).
Ν.Ξ.: Η οποιαδήποτε θέση κριτικού εξ ιδιοσυγκρασίας δεν μου πάει, άρα ούτε που το σκέφτομαι να συμμετάσχω σε κάτι τέτοιο. Τους μουσικούς δεν νομίζω πως θα τους ανακαλύψουμε σε τέτοιες επιδείξεις ταλέντων. Τα τελευταία χρόνια ένα απο τα καλύτερα πράγματα που συμβαίνουν και στη χώρα και εκτός Ελλάδας είναι η παρουσία Ελλήνων εξαιρετικών μουσικών σε όλα τα είδη της μουσικής.
Πώς βλέπετε ότι προχωράμε ως χώρα στο μέλλον;
Ε.Τ.: Ενα κομμάτι μέσα μου πάντα κρατάει ένα απόθεμα αισιοδοξίας, αλλά γενικά βλέπω ότι προχωράμε πολύ δύσκολα. Στο πεδίο που εργάζομαι σκέφτομαι ότι σε είκοσι ή πενήντα χρόνια από τώρα μπορεί να υπάρχει ακόμη η ελληνική γλώσσα στη μουσική μας, αλλά θα κατέχει πολύ μικρό ποσοστό. Νομίζω ότι η εξέλιξη μάς έχει πάρει και μας έχει σηκώσει. Δεν ξέρω αν φταίει μόνο η παγκοσμιοποίηση για το γενικό πρόβλημα, αλλά είναι γενικότερη εξέλιξη που δείχνει ότι τις μικρές χώρες σαν κι εμάς θα τις κατατροπώσει. Υπάρχει μόνο μια μικρή ελπίδα γιατί έχουμε έναν μοναδικά δικό μας τρόπο έκφρασης στη μουσική, κάτι που δεν υπάρχει σε πολλούς λαούς. Βέβαια, έχουμε δει σε μικρό χρονικό διάστημα, από τη δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα, τρομακτικές αλλαγές να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας. Φτάσαμε σε ένα σημείο που δεν υπάρχει δισκογραφία αφού δεν μπορούμε να πουλήσουμε τους δίσκους. Τα παιδιά είναι κολλημένα σε ένα χαοτικό διαδίκτυο, ψάχνουν, δεν ξέρουν τι ψάχνουν, αλλά όλο αυτό πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα τελειώσει. Θα ξεφουσκώσει. Οταν αυτό περάσει, τότε εκείνοι που ασχολούνται σοβαρά και επίμονα με τις τέχνες θα συνεχίσουν να βρίσκουν και να επηρεάζονται από τα ωραία πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας.
Τι έχετε να μας πείτε για την επερχόμενη συναυλία;
N.Ξ.: Η συναυλία είναι αποτέλεσμα μιας πρόσκλησης της Ελένης Τσαλιγοπούλου και των Boğaz Musique να δουν με το δικό τους βλέμμα τα τραγούδια μου. Θαυμάσιοι μουσικοί. Οπως και οι προσωπικές ευαίσθητες ερμηνείες της Ελένης. Ακούγονται τραγούδια από την «Εκδίκηση της γυφτιάς» έως και πιο πρόσφατα από τη «Σαπφώ». Είναι ωραίο το συναίσθημα να ανακαλύπτουν άλλοι μουσικοί τραγούδια που ήδη έχουν την ιστορία τους. Ακόμη πιο ωραίο να ξανακερδίζουν την αθωότητά τους. Με κάνουν να νιώθω όπως εκείνη την πρώτη στιγμή που τα έγραφα και αναρωτιόμουν από πού έρχονταν αυτή η μουσική και αυτές οι μελωδίες. Γι’ αυτό λέω πως γίνομαι κι εγώ ένας ευδαίμων ακροατής επί σκηνής των ίδιων μου των τραγουδιών.