Λίγο μετά τη θριαμβευτική πρεμιέρα της παράστασης «Tous des oiseaux», γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον Βαζντί Μουαβάντ στο παρισινό Εθνικό Θέατρο La Colline, με πρωτότυπη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου, η συνθέτρια παρουσιάζει το νέο της άλμπουμ.
Δύο μουσικά έργα –η πρωτότυπη μουσική που έγραψε για τα θεατρικά «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» του Ο’ Νιλ σε σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα και «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τενεσί Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία της Νικαίτης Κοντούρη– μόλις κυκλοφόρησαν από τη Μικρή Αρκτο σε μια πανέμορφη έκδοση ενός βιβλίου που περιέχει δύο CDs.
Εάν κάτι χαρακτηρίζει από την αρχή την πορεία σας είναι η σθεναρή στάση σας απέναντι σε κάθε συμβιβασμό.
Εάν συμβιβασμός είναι να κάνεις αποκλειστικό συμβόλαιο με μια εταιρεία και μετά να σε υποχρεώνουν να κάνεις έργο με το ζόρι κάθε χρόνο, αυτό δεν το έχω δεχτεί ποτέ. Από την αρχή έτσι ήμουν, ακόμη και σε μια εποχή που φάνταζε πολύ περίεργο να μην το κάνω. Από τον πρώτο μου δίσκο «H μεγάλη αγρυπνία» με τη Μαρία Φαραντούρη η Columbia ζητούσε να υπογράψω συμβόλαιο αποκλειστικότητας· δεν δέχτηκα.
Ως πιο νέα είχατε άλλες αντιλήψεις ως προς τους περιορισμούς μιας δισκογραφικής εταιρείας ή αναζητούσατε πάντα την ανεξαρτησία;
Αυτά που με χαρακτηρίζουν ως άτομο και κατάφερα να τα περιφρουρήσω είναι η ανεξαρτησία και η ελευθερία μου. Η έννοια της ελευθερίας είναι τρομερά σημαντική. Ποτέ δεν έχω υπογράψει κάποιο συμβόλαιο που θα προκαθόριζε την ποιότητα και την ποσότητα της δουλειάς μου, ούτε έχω αναλάβει ποτέ δουλειά εάν δεν την πιστεύω, ακόμη και αν μπορούσε να μου αποφέρει πολλά χρήματα. Εάν γυρίσω πίσω και θυμηθώ, τα «όχι» μου είναι πάρα πολλά, αλλά αυτά μου έχουν εξασφαλίσει την ελευθερία να διαλέγω πράγματα που αγαπώ, μέσα από τα οποία μπορώ να εκφραστώ αληθινά και ειλικρινά.
Εχετε συνεργαστεί με ευρωπαϊκές δισκογραφικές εταιρείες, με σκηνοθέτες και θεατρικές ομάδες, έχετε παίξει σε αμέτρητες ευρωπαϊκές πόλεις. Στην πολυτάραχη ζωή σας έχετε αποκτήσει και ένα δίπλωμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τι σας απασχολεί περισσότερο στην εικόνα της σύγχρονης Ευρώπης;
Οταν έχεις σπουδάσει και Ιστορία τα βλέπεις όλα σε βάθος χρόνου. Γιατί η Ιστορία μπορεί να απαιτεί σεβασμό, αλλά επίσης σου δίνει μαθήματα τα οποία οφείλεις να μελετάς. Αυτήν τη στιγμή μπορώ να πω ότι ξέρω όλο αυτό που αφορά το πριν, αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρη για το μετά της Ευρώπης. Οταν ξέρεις Ιστορία δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για τίποτε. Θεωρώ ότι η Ευρώπη αυτήν τη στιγμή είναι αδύνατη και οπωσδήποτε δεν μπορεί να υπηρετήσει κάποια ιδεώδη. Επομένως, δεν είμαι πολύ αισιόδοξη. Η άνοδος της άκρας Δεξιάς στην Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία πατάει σε κοινωνικές συνθήκες που υπήρξαν και παλιότερα και οδήγησαν σε καταστροφές.
Στην πορεία της Ιστορίας κάνουμε ή αν προτιμάτε γίνονται συνεχώς τα ίδια λάθη.
Δυστυχώς οι καταστροφές επαναλαμβάνονται. Το ανθρώπινο είδος διαθέτει εκπληκτική φαντασία ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα δημιουργήσει, είτε θαύματα είτε καταστάσεις ντροπής. Είμαι πολύ μελαγχολική σε σχέση με την Ευρώπη, γιατί δεν βλέπω να γίνεται κανένα βήμα ώστε να λυθούν προβλήματα που υπάρχουν μέσα ή γύρω από αυτήν. Σε σχέση με τη λιτότητα, τη φτώχεια, τους πολέμους. Ολα αυτά που γίνονται τώρα, την ώρα που μιλάμε, τα πρόσωπα των παιδιών στη Συρία, δεν γίνεται να μη σε ταράξουν. Τι κάνει η Ευρώπη σήμερα;
Η μουσική μπορεί να αλλάξει τους δρόμους μας στη ζωή;
Ας μην έχουμε αυτή την ψευδαίσθηση. Η μουσική είναι μια υπέροχη τέχνη που αποτελεί παρηγοριά για τον άνθρωπο και είναι τυχερός όποιος μπορεί να εκφράζεται μέσα από αυτήν. Ακόμη πιο τυχερός είναι εκείνος που αφήνει την ψυχή του να δροσίζεται και να παρηγορείται από τη μουσική. Μπορεί σε κάποιες ιστορικές στιγμές η μουσική να σηκώσει ένα πιο τολμηρό ανάστημα, αλλά δεν πιστεύω ότι είναι δυνατό να αλλάξει τα δεδομένα στη ζωή. Πλέον υπάρχουν πολύ σοβαρά θέματα και ένα από τα πιο σημαντικά είναι ότι οι άνθρωποι βρίσκονται σε άθλια οικονομική κατάσταση ενώ υπάρχουν εκατομμύρια που πεθαίνουν από την πείνα – και δεν μιλάω για την Ελλάδα μόνο. Δυστυχώς, δεν τα έχει καταφέρει καλά το ανθρώπινο είδος στη Γη, αλλά δεν μπορώ να πω και ποιο είναι το γιατροσόφι γι’ αυτή την κατάσταση. Ευτυχώς ως λαός θεωρώ ότι ακόμη δεν έχουμε χάσει εντελώς την ανθρωπιά μας. Αντίθετα, στην Ευρώπη όλα πλέον έχουν χαθεί σε τόσο τεράστια οικονομικά παιχνίδια που δεν μπορείς να ξέρεις τι πραγματικά συμβαίνει.
Στη δύσκολη εποχή που ζούμε τι είναι αυτό που σας δίνει δύναμη να συνεχίσετε το μουσικό σας ταξίδι;
Η αγάπη που έχω στην ψυχή μου για τον άνθρωπο και αυτό που εισπράττω από τον κόσμο σε σχέση με αυτό που κάνω. Εφόσον υπάρχουν αποδέκτες που τους αφορά αυτό που κάνω και τους δίνει έναν λόγο για να νιώσουν καλύτερα –γι’ αυτό λέω «παρηγορία είναι η μουσική»–, αυτό μου δίνει δύναμη να προχωράω. Δεν είμαι μόνη, είμαστε πολλοί. Υπάρχει μυστική επικοινωνία με τον κόσμο και αυτό δίνει και σ’ εμένα πολύ μεγάλη δύναμη. Ολα μέσα μου ξεκινούν από αυτή την αγάπη απέναντι στην οικογένειά μου, στους φίλους μου αλλά και γενικότερα απέναντι στον άνθρωπο και στην πατρίδα μου.
Εάν η ζωή σας μεταφερόταν σε βιβλίο, θα υπήρχε ένα μεγάλο κεφάλαιο στο οποίο θα έπαιζε κεντρικό ρόλο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος;
Για το κεφάλαιο της δημιουργίας θα έλεγα ότι είναι ανυπολόγιστη η αξία του. Ηταν μια συνάντηση με σίγμα κεφαλαίο, που κράτησε 27 χρόνια και περιέχει οκτώ σημαντικές ταινίες. Κυρίως όμως ήταν καθημερινή ανταλλαγή ιδεών και απόψεων, μια κοινή πορεία – θα έλεγα ότι δεν ήταν τυχαίο που βρεθήκαμε μαζί. Υπήρχε, εκ προοιμίου, αισθητική και ιδεολογική ταύτιση. Η απώλεια, όσο μεγάλη και εάν ήταν, αντισταθμίζεται από την αίσθηση που έχω ότι είναι εδώ και αυτός και η αισθητική του και οι ιδέες του και ότι υπάρχουν και καθοδηγούν και κατά τη γνώμη μου θα λειτουργήσουν περισσότερο στο μέλλον. Για εμένα ο Θόδωρος ήταν πάρα πολύ μεγάλο κεφάλαιο και εξακολουθεί να είναι.
Υπάρχει δηλαδή η αντήχησή του έντονη ακόμη;
Ναι, και θα υπάρχει πιο πολύ στο μέλλον. Οι ιδέες του ήταν πάντα σημαντικές. Ασχολήθηκε με τον άνθρωπο, με τα σύνορα, με τον πρόσφυγα, με μια Ελλάδα την οποία πέρασε μέσα από την ιστορία και τη μυθολογία της και την πρόβαλε στο σήμερα με έναν μοναδικό τρόπο που αντηχεί τη δική του μοναδικότητα. Η Ελλάδα του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχει πάρα πολλά πράγματα να πει στα ελληνόπουλα του μέλλοντος, εκτός από τον υπόλοιπο κόσμο. Γιατί είναι παγκόσμιος και διαχρονικός. Αυτό αγάπησα πάρα πολύ στον Θόδωρο: το γεγονός ότι ενώ του ζητούσαν όλοι να προσδώσει στις ταινίες του την αίσθηση ενός υπερεθνικού πνεύματος, εκείνος δεν το έκανε ποτέ, κράτησε την ελληνικότητα.
Ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη μετάδοση της μουσικής; Μήπως η ανεξέλεγκτη διάδοσή της μέσω του διαδικτύου έχει αλλοιώσει τον ρόλο της;
Για εμένα όλες οι τέχνες είναι ισότιμες, απλώς ίσως η μουσική έχει τη δυνατότητα να σε ταξιδεύει πολύ εύκολα. Δυστυχώς μέσα από το ίντερνετ χάνεται ένα μεγάλο κομμάτι της μαγείας της, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τις υπόλοιπες τέχνες σε αυτό τον χώρο. Οταν όμως ο ερμηνευτής μεταφέρει το συναίσθημα μέσα από τα δάχτυλά του, γιατί είναι και χειρωνάκτης λίγο, αυτό το θαυμάζω, το αγαπώ και ευτυχώς υπάρχει ακόμη. Δεν ξέρω αν η μουσική ή κάποια άλλη τέχνη θα καταφέρει να αλλάξει τον κόσμο· δεν θέλω να λέω μεγάλα λόγια. Θα μου άρεσε πολύ να το λέω, αλλά δεν μπορώ να το πω. Απλώς ξέρω, και αυτό μου δημιουργεί πολύ ωραία αίσθηση, ότι οι συναυλίες και της συμφωνικής και της τζαζ και της παραδοσιακής μουσικής και των άλλων ειδών είναι ζωντανές και μπορούν ακόμη να κερδίσουν την αγάπη και το ενδιαφέρον του κόσμου.