Πρωταθλήτρια κόσμου στο καράτε, δευτεραθλήτρια Ευρώπης, φαβορί για ολυμπιακό μετάλλιο στο Τόκιο, η 25άχρονη κοπέλα με το σκληρό σκαρί ανοίγει την καρδιά της στο Documento
Φωτογραφίες Μιχάλης Καραγιάννης/Eurokinissi
Το σωτήριον έτος 2015, η Έλενα Χατζηλιάδου φόρτωσε σε μία βαλίτσα λίγα ρούχα και μια χούφτα μετάλλια και αναχώρησε για τη Γερμανία. Οικονομική μετανάστης, όπως τόσοι Έλληνες της εποχής του brain drain. Πίσω στην Κατερίνη, άφησε μία οικογένεια που είχε γονατίσει από τα έξοδα και δεν άντεχε να συντηρήσει το όραμα της ίδιας και των γονιών της. Πατέρας, μάνα και θυγατέρες έζησαν και ζουν όλη τους τη ζωή δίπλα στο τατάμι του καράτε. Τέσσερα χρόνια μετά τη μέρα της μεγάλης φυγής, η Έλενα αναπνέει ξανά αέρα Ελλάδας και κατακτά τον κόσμο. Πρωταθλήτρια Κόσμου, δευτεραθλήτρια Ευρώπης, κορυφαία στην προολυμπιακή κατάταξη των +68 κιλών, φαβορί για ένα Ολυμπιακό μετάλλιο -ίσως και χρυσό- μέσα στη μητρόπολη του αθλήματος, η 25χρονη κοπέλα με το σκληρό σκαρί ανοίγει την καρδιά της στο Documento, καθισμένη στα γραφεία της εταιρίας ProGame, με το σήμα της Stoiximan στο στήθος. Σε 15-16 μήνες, μπορεί να έχει μάθει το χαμογελαστό πρόσωπό της ολόκληρη η Ελλάδα.
-Έλενα, γύρισες με ασημένιο μετάλλιο αλλά πικραμένη από τη Γουαδαλαχάρα, όπου έγινε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Είπαν ότι αδικήθηκες στον τελικό.
Δεν θέλω να μιλήσω για αδικίες. Δεν μου αρέσει να αναζητώ δικαιολογίες. Σε όλα τα σπορ υπάρχει τρόπος να σε αδικήσουν, αλλά στο καράτε η βαθμολογία βρίσκεται στην απόλυτη δικαιοδοσία του κριτή. Ο αθλητής μιας χώρας που δεν είναι αθλητικά ισχυρή πρέπει να παίξει δέκα φορές καλύτερα αν θέλει να βγει νικητής! Είμαι το ζωντανό παράδειγμα αυτής της θεωρίας.
-Τι πρέπει να γνωρίζει για εσένα, ο αμύητος θεατής που έρχεται να δει έναν αγώνα σου για πρώτη φορά;
Είμαι μία κοπέλα δυναμική και γεμάτη αυτοπεποίθηση. Μία αθλήτρια που σέβεται τον αντίπαλο, τους κριτές και το κοινό. Ακόμα και την αδικία, θα κοιτάξω να την αντιμετωπίσω με ήθος. Όσοι με συναντούν στην υπόλοιπη ζωή μου, βλέπουν μία γλυκιά προσωπικότητα και δεν μου το έχουν, ότι κάνω καράτε! Αλλά στον αγώνα γίνομαι άλλος άνθρωπος. Μάχιμη, με πολεμικό πνεύμα. Οι γονείς μου με μεγάλωσαν με ταπεινότητα και μετριοφροσύνη. Και δεν σκοπεύω να αλλάξω.
–Προφανώς έχεις κάνει αμέτρητες θυσίες από μικρή ηλικία. Δεν σου στοίχιζε αυτό;
Πιο μικρή, ένιωθα έντονη την πίεση. Δεν έβγαινα έξω, είχα προβλήματα με τις φιλίες μου, αντιδρούσα όταν θυσίαζα την προσωπική ζωή και τα νιάτα μου. Αλλά πέρασα πια σε άλλη φάση. Όταν παράτησα για αρκετό καιρό τον πρωταθλητισμό, κατάλαβα ότι αυτός έδινε νόημα στη ζωή μου. Ένιωσα άδεια μέσα μου, μόλις σταμάτησα. Τα ζύγισα όλα και συνειδητοποίησα, ότι μου έλειπε αυτό που αγαπούσα.
-Είσαι 25 ετών, αλλά δεν τα ζεις τα 25 σου όπως άλλοι νέοι.
Και όμως, τα ζω. Αλλά αλλιώς! Μου δίνει δύναμη, χαρά και σκοπό, αυτό που κάνω. Αισθάνομαι την επιβεβαίωση, ότι πέτυχα κάτι, ότι ξεπέρασα τον εαυτό μου. Όταν πέφτω να κοιμηθώ, είμαι ικανοποιημένη από τις επιλογές μου. Το χρυσό μετάλλιο στο Παγκόσμιο ήταν σκοπός της ζωής μου, αλλά ποτέ δεν νιώθω πλήρης. Μετά από λίγο θέλω κι άλλο. Αυτό είναι το ανίκητο μικρόβιο του πρωταθλητή.
-Και πώς αισθάνεται κάποιος που είναι νούμερο 1 στον κόσμο;
Δεν είχα ξανανιώσει τέτοιο συναίσθημα ολοκλήρωσης. Αισθάνθηκα μία εσωτερική γαλήνη, σαν να ήμουν πια ένας σοφός του αθλητισμού! Έζησα να κλαίνε άγνωστοι άνθρωποι στην αγκαλιά μου, από υπερηφάνεια. Από μικρή πίστευα ότι μπορούσα να γίνω πρώτη στον κόσμο. Καταλάβαινα ότι είχα τις δυνατότητες, το έβλεπε και ο πατέρας μου. Μου έλειπε, όμως, η στήριξη και η οικονομική άνεση.
–Οι νίκες μας διδάσκουν περισσότερα ή οι ήττες;
Οι ήττες! Μέχρι που κέρδισα το Παγκόσμιο, οι νίκες μου περιείχαν την ήττα. Έφτανα στην πηγή αλλά δεν έπινα νερό. Όλο χάλκινα και ασημένια μετάλλια. Τεράστιες επιτυχίες βεβαίως, αλλά μέσα μου ψαχνόμουν. «Γιατί δεν έγινες εσύ πρώτη; Τι έκανες λάθος;» Η ήττα σε οδηγεί στην εξερεύνηση του λάθους. Τη διαχειρίζομαι την ήττα, αλλά αρχικά με κομματιάζει.
-Στράβωσες άσχημα, με τη 2η θέση στο Ευρωπαϊκό, το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Όχι! Δεν στράβωσα! Αντίθετα, είμαι πολύ χαρούμενη. Ήταν άθλος, το ασημένιο μετάλλιο. Ωστόσο, σκεφτόμουν ότι οι Έλληνες περίμεναν από εμένα να ακούσουν τον εθνικό ύμνο και δεν τα κατάφερα να τους δικαιώσω. Άλλος ύμνος ακούστηκε την ώρα τα απονομής. Το χρωστούσα στον εαυτό μου, στους ανθρώπους μου, στην ιστορία μου, σαν πολεμιστής που μάχεται για τη πατρίδα του. Σήμερα που δεν έχουμε πολέμους, ο ήρωας είναι ο αθλητής. Αυτός μπορεί να σηκώσει τη χώρα του ψηλά.
-Γιατί έφυγες για τη Γερμανία, το 2015;
Το καράτε δεν είχε μπει ακόμη στο Ολυμπιακό πρόγραμμα. Ήταν πολύ δύσκολο, να βρεθεί χορηγός για να με στηρίξει. Ο μέγας χορηγός μου ήταν ο πατέρας μου, Μάξιμος. Όλα από τη δική του τσέπη έβγαιναν. Σπουδές, καράτε, όλα, όλα. Αλλά οι γονείς μου είχαν πια εξαντληθεί, οικονομικά. Έφτιαξα μια βαλίτσα και έφυγα, για να βοηθήσω την οικογένειά μου, που υπέφερε. Δεν υπήρχε άλλη λύση.
–Υποθέτω ότι θα είχες γνωστούς στη Γερμανία.
Κανέναν δεν ήξερα! Βρήκα μία δουλειά ως φυσιοθεραπεύτρια και ξεκίνησα ολομόναχη στα τυφλά. Καμία βοήθεια δεν είχα εκεί. Ήμουν εγώ και ο εαυτός μου. Δεν μιλούσα ούτε τη γλώσσα. Πέρασα πολύ δύσκολες καταστάσεις. Ακόμα και σήμερα, που αυτά ανήκουν στο παρελθόν, δεν μπορώ να νιώσω την ανεμελιά άλλων κοριτσιών. Μεγάλωσα απότομα και γρήγορα. Δεν μετανιώνω, όμως. Κάποτε χρειάστηκε να εγκαταλείψω το σπίτι που νοίκιαζα, με ελάχιστο χρονικό περιθώριο. Έπρεπε να βρω λύση, αλλιώς θα έμενα στο δρόμο. Βέβαια αυτά δεν τα έλεγα στον πατέρα μου. Αν υποψιαζόταν τις δυσχέρειες, θα ερχόταν αμέσως να με πάρει πίσω.
–Πριν από δύο εβδομάδες, ο Γιώργος Κούδας έλεγε από αυτές τις ίδιες σελίδες ότι η φτώχεια και η προσφυγιά αποτελούν προνόμιο.
Έτσι είναι. Συμφωνώ. Προνόμιο. Μέσα μου αισθάνομαι πολύ πλούσια. Κατέκτησα πράγματα, που ένα πλουσιόπαιδο θα τα έβρισκε έτοιμα. Η ανάγκη σε κάνει πιο δυνατό, νοητικά και ψυχικά. Ενεργοποιείται το ένστικτο της επιβίωσης. Στην αρχή δούλευα 12 ώρες την ημέρα, αργότερα 8-9, αλλά γύριζα στο σπίτι κατάκοπη και με έπαιρνε ο ύπνος μόλις ακουμπούσα το κρεβάτι. Δεν είχα κουράγιο να σηκωθώ για να πάω να κάνω μία ώρα προπόνηση. Κάθε πρωί σηκωνόμουν πιασμένη.
Αλλά το πετσί γίνεται πιο σκληρό έτσι.
Πράγματι. Έμπαινα στον αγώνα και αισθανόμουν σιδερένια. Οι μαχαιριές που έτρωγα κάθε μέρα και ο πόνος δημιούργησαν μία άτρωτη πανοπλία. Τελικά ήταν ο πατέρας μου, αυτός που με παρότρυνε να επιστρέψω στην Ελλάδα. Τον πρώτο καιρό, άκουσε τα εξ αμάξης, η καημένος. «Με κατέστρεψες», του έλεγα. «Τι θα κάνω τώρα, εδώ στην Ελλάδα;» Απορώ πώς με αντέχει!
-Πώς είναι, αλήθεια, να έχεις προπονητή τον πατέρα σου; Το ίδιο συμβαίνει με την Αννα Κορακάκη, τον Στέφανο Τσιτσιπά…
Πολύ όμορφο και ταυτόχρονα πολύ δύσκολο. Η οικογένειά μου με βοήθησε να προσηλωθώ από παιδί στον στόχο. Γίνεται πιο εύκολη η ζωή, όταν όλα σε οδηγούν προς μία κατεύθυνση. Αν ο πατέρας μου ήταν π.χ. επιχειρηματίας, μπορεί να μου έλεγε να ξεχάσω το καράτε και να πηγαίνω στην επιχείρηση. Ακόμα και οι οικογενειακές διακοπές γύρω από το καράτε περιστρέφονταν. Πολλές φορές βέβαια, δεν άντεχα την πίεση και αντιδρούσα. «Να γυρίσεις νωρίς», «μη φας αυτό», τέτοια.
–Ήσουν θυμωμένη, όταν έφυγες από την Ελλάδα;
Δεν το έβλεπα έτσι. Ζούσα ό,τι ζούσαν όλοι οι Έλληνες. Οι Γερμανοί μου πρότειναν να παίξω με τα δικά τους χρώματα, αλλά αρνήθηκα. Ήταν καθαρά πατριωτικό το κριτήριο. Πολλοί μου λένε ότι έπρεπε να δεχθώ, αλλά τα λόγια είναι εύκολα, έξω από τον χορό. Είναι σαν να απαρνείσαι την ταυτότητά σου. Σαν να προδίδεις τον τόπο σου και εκείνους που κάποτε έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους για την ελευθερία. Δεν μπορούσα να το κάνω, ούτε για όλα τα χρήματα του κόσμου. Προτιμώ να είμαι έτσι όπως είμαι, παρά με εθνόσημο άλλης χώρας στο στήθος.
–Υπήρξες μετανάστης για τρία χρόνια. Βλέπεις τον εαυτό σου στο πρόσωπο των μεταναστών που ζουν σήμερα στην Ελλάδα;
Αυτά που νιώθω σήμερα απέναντί τους τα ένιωθα και πριν φύγω. Είναι θέμα παιδείας, από το σπίτι και από το σχολείο. Ποτέ δεν θα συμπεριφερόμουν άσχημα, σε έναν ξένο που ψάχνει στην Ελλάδα ελπίδα και σωτηρία. Απαιτώ, ωστόσο, να σέβονται και οι άλλοι τον τόπο που τους φιλοξενεί. Εγώ τη Γερμανία και τον Γερμανό τους σεβάστηκα απόλυτα και ενσωματώθηκα στη ζωή της χώρας.
Άλλαξε καθόλου ο χαρακτήρας σου, στα χρόνια της ξενιτιάς;
Ήμουν διαφορετικός άνθρωπος όταν επέστρεψα. Από τους Γερμανούς πήρα την οργάνωσή τους, τη μεθοδικότητα, αλλά και την ευγένεια. Πρέπει να είσαι ευγενής ακόμα και όταν δεν σου βγαίνει. Ο Έλληνας παρασύρεται από το συναίσθημα και το ξεχνάει. Οι δύο λαοί είναι άκρα αντίθετα μεταξύ τους. Εάν όμως αναμιχθούν τα προτερήματά τους, βγαίνει μία όμορφη ισορροπία.
–Τι κράτησες από τον Έλληνα, όταν έφυγες;
Ο χαρακτήρας μας έχει κάποια δυνατά στοιχεία που μας βοηθάνε να μεγαλουργούμε. Και προτιμώ τα μειονεκτήματα του Έλληνα, παρά του Γερμανού. Είναι πιο τίμιο και ειλικρινές να με βρίσεις κατάμουτρα, παρά να με ειρωνευτείς με ψεύτικη ευγένεια.
Είσαι και παιδί της επαρχίας. Είναι πλεονέκτημα αυτό ή μειονέκτημα;
Στην Αθήνα υπάρχουν περισσότερες σχολές καράτε και θα είχα μεγαλύτερες δυνατότητες αν μεγάλωνα εδώ. Από πλευράς ποιότητας ζωής, όμως, πέρασα όμορφα παιδικά χρόνια. Ξεκίνησα από το χωριό, με τα παιχνίδια μου, με την εξοχή. Δεν πρέπει να είμαστε αποξενωμένοι από τη φύση. Η μητέρα μου είναι από τη Σεβαστή Πιερίας και ο πατέρας από την Αραβησσό Γιαννιτσών.
-Πώς θα ήσουν σήμερα, εάν είχες εγκαταλείψει τον πρωταθλητισμό;
Δεν μπορώ να το φανταστώ. Άδεια θα ήμουν, κενή! Ξέρετε, δεν μου αρκεί η μετριότητα. Δεν θα ήθελα να γίνω μία απλή φυσιοθεραπεύτρια, σε μία εταιρία, με ένα αφεντικό στο κεφάλι μου. Έτσι σκέφτομαι και στην κοινωνική ζωή μου. Δεν θέλω απλά να έχω φίλους, θέλω πολύ καλούς φίλους. Φοβάμαι ότι θα σταματήσω σχετικά σύντομα, εξαιτίας των συσσωρευμένων τραυματισμών. Παίζω με χαλασμένο πόδι εδώ και χρόνια. Οι γιατροί μου έλεγαν να κάνω εγχειρήσεις, αλλά φοβόμουν ότι δεν θα είχα τη δυνατότητα να ξεκινήσω μετά από την αρχή. Τα μετάλλια τα κέρδισα με ένα πόδι. Δεν είχα γιατρό ούτε φυσιοθεραπευτή. Μόλις τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να λύσω αυτά τα προβλήματα. Ευτυχώς με έσωσε το πρόγραμμα «Υιοθετήστε Έναν Αθλητή» της ΕΟΕ και ο πρώτος χορηγός μου, η ενεργειακή εταιρία ΕRΕΝ Ηellas.
-Το καράτε είναι για τους ευγενείς ή για τους δυνατούς;
Και τα δύο! Είναι φιλοσοφία ζωής, μία τέχνη που καταπολεμάει τον πόλεμο. Συνδυάζει την επανάληψη, την υπομονή, την επιμονή, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, τη στοχοπροσήλωση. «Καράτε» σημαίνει «άδειο χέρι». Άδειο από όπλα. Εγώ δεν έχω μπλεχτεί ποτέ σε καυγά. Εάν κινδυνεύσει η ζωή μου, θα το χρησιμοποιήσω για να αμυνθώ. Ειδάλλως, θα αποφύγω κάθε είδους λεκτική ή σωματική βία. Ξέρω, βέβαια, ότι μπορώ να τον δείρω, αυτόν που θα με απειλήσει.
-Ποιος κερδίζει στο καράτε; Το μυαλό, η ψυχή ή το κορμί;
Το σημαντικότερο είναι το μυαλό. Ο πιο έξυπνος νικάει τον πιο δυνατό. Υπάρχει το λεγόμενο mental training, οι ασκήσεις για να δυναμώσει το μυαλό. Εμένα προσωπικά με βοηθάει περισσότερο απ’ όλα η αυτοσυγκέντρωση. Πριν τον αγώνα, προσπαθώ να διώξω τα πάντα, να γίνω ήρεμη δύναμη. Δεν θέλω ούτε να μιλάω ούτε να μου μιλάνε. Μένω μόνη και δεν υπάρχει τίποτε γύρω μου.
–Θα το πάρεις το μετάλλιο, στο Τόκιο;
Το πιστεύω. Θα είναι το μεγαλύτερό μου κατόρθωμα, να κερδίσω μέσα στην πατρίδα του καράτε. Και αν δεν το πάρω, θα μπορώ να λέω ότι έκανα ό,τι μπορούσα, ότι ήμουν η καλύτερη δυνατή ΄Ελενα. Θα είμαι καλά με τον εαυτό μου, όταν κοιταχτώ στον καθρέφτη. Εάν πάντως ηττηθεί μέσα στο σπίτι της η Γιαπωνέζα (σ.σ. Αγιούμι Ουεκούσα), που είναι τρομερή αθλήτρια, θα τη μαζεύουμε μετά! Εδώ έχασε στο Παγκόσμιο σε ουδέτερο έδαφος και έκλαιγε…
–Μπορείς να περιγράψεις τον εαυτό σου με λίγα επίθετα;
Είμαι μετριόφρων και ταπεινή. Επίσης εγωίστρια στον αθλητισμό, ανταγωνιστική και λίγο αφελής. Ακόμα και στα σκούρα, προσπαθώ να δω τη θετική πλευρά. Αυτό το θεωρώ μεγάλο πλεονέκτημα. Εάν πέσω, θα ξανασηκωθώ. Ο πατέρας μου λέει ότι αν κάτι μου μπει στο μυαλό δεν βγαίνει με τίποτα. Είμαι καλός άνθρωπος και περιμένω το καλό από όλους. Αυτός που σκέφτεται αρνητικά, κατρακυλάει πιο εύκολα. Και το σύννεφο δεν φεύγει με τίποτε από τον ουρανό του.