Ελενα Σωκράτους: Αραγε πόσοι συµφωνούν ακόμη και σήμερα µε την πράξη του Λοβέρδου;

Η σκηνοθέτρια της παράστασης «HIV» µιλάει στο Documento για την ιστορία της Νιγηριανής πόρνης που αυτοκτόνησε δέκα ηµέρες µετά τη διαπόµπευσή της.

Την άνοιξη του 2012 ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος εξέδωσε την υγειονοµική διάταξη 39Α που βασιζόταν σε αναγκαστικό νόµο του 1940. ∆εκάδες οροθετικές γυναίκες συνελήφθησαν, υπέστησαν εξαναγκαστικούς ελέγχους, προφυλακίστηκαν και διαποµπεύτηκαν όταν οι φωτογραφίες τους δηµοσιοποιήθηκαν στα ΜΜΕ. Ο υπουργός βάφτισε πρόληψη µια πρωτοφανή απόπειρα καταστολής και πειθάρχησης. Εννέα χρόνια µετά µία συγκλονιστική ιστορία µεταφέρεται επί σκηνής µέσα από το κείµενο του Θανάση Τριαρίδη και τη σκηνοθετική µατιά της Ελενας Σωκράτους.

«Απόψε, λοιπόν, θα σας µιλήσω για την υπόθεση της Επίφανι Γκούντµαν. Είναι η Νιγηριανή πόρνη που αυτοκτόνησε το 2013 στην Αθήνα. ∆έκα µέρες πριν βγάλανε τη φωτογραφία της στη δηµοσιότητα. ∆έκα µέρες µετά αυτοκτόνησε στο Κατάστηµα Προσωρινής Κράτησης. Φυλακή είναι – αλλά έτσι το λένε επίσηµα: Κατάστηµα» γράφει στο σκηνοθετικό της σηµείωµα η Ελενα Σωκράτους, η οποία µίλησε στο Documento για την παράσταση που ανέβηκε το προηγούµενο διάστηµα στο Βερολίνο και τις επόµενες µέρες έρχεται στην Αθήνα.

Ποιες σκέψεις και ποια συναισθήµατα γέννησε µέσα σας αυτή η υπόθεση;

Είναι µια θλιβερή ιστορία που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα. Η Επίφανι είχε απαχθεί από το σπίτι της στα 13 της χρόνια, είχε βιαστεί και βασανιστεί επανειληµµένα ως θύµα trafficking και αυτοκτόνησε στα 27 της χρόνια, όταν η πολιτεία της έδωσε το τελειωτικό χτύπηµα µε τη διαπόµπευσή της. Και όλα αυτά στους δρόµους της Αθήνας. Πελάτες της ήταν οι γνωστοί µας, οι γείτονές µας, οι δικοί µας. Η ιστορία της δεν µε συγκινεί· µε θυµώνει, µε εξοργίζει και µε καίει να τη φωνάξω σε όλο τον κόσµο.

Τα έργα του Θανάση Τριαρίδη υπενθυµίζουν στο κοινό πράγµατα που ίσως θέλει να ξεχάσει. Εσείς σε ποιο θέατρο πιστεύετε;

Στο θέατρο που δεν σε αφήνει να ξεχάσεις, που σε στοιχειώνει και σε κάνει να σφίγγεις τα δόντια. Θεωρώ ότι σήµερα, σε µια κοινωνία σε καταστολή, επιβάλλεται το θέατρο να αφυπνίζει, να ξυπνά, να ταρακουνάει. ∆ουλεύοντας πάνω στα κείµενα του Θανάση (είναι το δεύτερο κείµενο που ανεβάζω µετά το «Lebensraum») ερχόµαστε αντιµέτωποι µε τις ενοχές µας και καλούµαστε να τις αντιµετωπίσουµε. Το ίδιο οφείλει να κάνει και ο θεατής. Επειδή ζούµε στην εποχή που έχουµε πρόσβαση σε κάθε πληροφορία µε ένα «έξυπνο κινητό», η ευθύνη που έχουµε ως µέλη του βολεµένου δυτικού κόσµου είναι τεράστια. Η ηθοποιός θα φροντίσει να αφαιρέσει τα προσωπεία αθωότητας από το κοινό (κάτι το οποίο έχουµε κάνει κι εµείς πρώτα στον εαυτό µας) και µετά θα λογαριαστούµε όλοι µε τις ευθύνες µας στα ίσα. And the game is on.

Η παράσταση παρουσιάστηκε πρώτα στο Βερολίνο. Πώς την αντιµετώπισε το γερµανικό κοινό;

Οι Γερµανοί σοκαρίστηκαν. Η Γερµανία έχει ίσως την πιο αυστηρή νοµοθεσία και την πιο υψηλή ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέµατα προστασίας προσωπικών δεδοµένων στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν την ιστορία και αδυνατούσαν να πιστέψουν ότι πράγµατι έγινε τέτοια καταπάτηση ιατρικού απορρήτου και διαπόµπευση και ότι οι υπεύθυνοι όχι µόνο δεν καταδικάστηκαν, αλλά παραµένουν δηµόσια πρόσωπα.

Ποιες είναι οι ευθύνες της τότε πολιτικής ηγεσίας;

Αρκεί να ενηµερωθεί κανείς για τη µετέπειτα ζωή αυτών των γυναικών για να συνειδητοποιήσει πόσο βαριές ευθύνες έχει η συγκεκριµένη πολιτική ηγεσία. Ωστόσο δεν πρέπει να παραλείπουµε να αποδίδουµε ευθύνες και στις κοινωνικές οµάδες των οποίων τα συµφέροντα εξυπηρετούνται. Οι πρακτικές του κράτους απέναντι στις µειονότητες και στο διαφορετικό και αντίστοιχα η ανοχή (έως και υποστήριξη) από θεσµούς και όργανα του κράτους σε ρατσιστικές και φασιστικές εκφράσεις είναι πλευρές συγκεκριµένων τακτικών του δυτικού κόσµου. Αυτές έρχεται να συµπληρώσει ο βαθύς συντηρητισµός της ελληνικής κοινωνίας. Αραγε πόσοι Ελληνες συµφωνούν, ακόµη και σήµερα, µε την πράξη του Λοβέρδου;

Πριν από λίγες µέρες τριήµερο φεστιβάλ στην πλατεία Εξαρχείων διαλύθηκε από τη βίαιη επέµβαση των ΜΑΤ, ενώ ο αντιπρόεδρος της ΠΟΑΣΥ Σταύρος Μπαλάσκας χαρακτήρισε µετανάστες και πρόσφυγες «σκουπίδια» και «σκόνη». Πού πιστεύετε ότι οδηγεί η αντίληψη για «καθαρές» πόλεις;

Στο Βερολίνο βρίσκεται το µνηµείο του Ολοκαυτώµατος Ηolocaust– Μahnmal. Αποτελείται από 2.711 τσιµεντόλιθους που σχηµατίζουν έναν λαβύρινθο. Ο λαβύρινθος δεν έχει παντού το ίδιο ύψος και οι τσιµεντόλιθοι έχουν διαφορετικά µεγέθη και ύψη. Καθώς περπατάς και ενώ βρίσκεσαι ψηλά, ξαφνικά είσαι σε πολύ µεγάλο βάθος προτού προλάβεις καν να το καταλάβεις. Το ίδιο και η αντίληψη για «καθαρές» πόλεις µπορεί να οδηγήσει σε πολύ σκοτεινά µονοπάτια, όπως έγινε και στο παρελθόν. Οι τσιµεντόλιθοι έχουν διαφορετικά µεγέθη και ύψη γιατί σε αυτά τα σκοτεινά µονοπάτια ποτέ δεν ξέρεις ποιος θα κριθεί «σκουπίδι» και «σκόνη». Ολοι είµαστε δυνάµει εχθροί των «καθαρών».

Απ’ ό,τι καταλαβαίνω το Βερολίνο αποτελεί πηγή έµπνευσης για σας.

Φυσικά. Το Βερολίνο µε εµπνέει µε την πολυπολιτισµικότητα και την τρέλα του. Τη µια µέρα µπορείς να δεις παραγωγές εκατοντάδων χιλιάδων ακόµη και µε εισιτήριο στα 4 ευρώ και την εποµένη εξίσου ποιοτικό θέατρο σε κατάληψη. Το σηµαντικότερο είναι ο σεβασµός της δουλειάς µου. Επίσης, κουβαλάω πάντα την Κύπρο και την Ελλάδα µέσα µου και πιστεύω στη σύγχρονη ελληνική δραµατουργία. Ανεβάζοντας κείµενα από σύγχρονους Ελληνες συγγραφείς στο Βερολίνο προσπαθώ να συνδυάσω θέατρο από δυο κόσµους πάνω στη σκηνή.