«Είναι εγωκεντρικός, ναρκισσιστής, πανούργος, επίμονος, ανθεκτικός, σχολαστικός, οξυδερκής και μυστικοπαθής». Ετσι περιέγραφε τον 62χρονο Μεξικανό Χοακίν Γκουσμάν το πόρισμα ενός ψυχολογικού προφίλ το οποίο συντάχθηκε στις μεξικανικές φυλακές, από τις οποίες δραπέτευσε δύο φορές, το 1993 και το 2015.
Ο ναρκισσισμός του αποκαλούμενου Ελ Τσάπο (δηλαδή του «κοντού», γιατί έχει ύψος 1,64 μ.) είναι ίσως το βασικό κλειδί που εξηγεί την πτώση του και την πανηγυρική καταδίκη του από δικαστήριο της Νέας Υόρκης σε ισόβια κάθειρξη, στις 17 Ιουλίου.
«Μικρός φορούσε ψεύτικα χρυσά κοσμήματα και πήγαινε να επισκεφτεί συγγενείς» θυμάται η αδελφή του, Βερόνικα. «Είχε πολλά ψεύτικα χαρτονομίσματα που τα μετρούσε και τα ξαναμετρούσε όλη την ώρα» είχε πει η μητέρα του.
Από την εφηβική επιδεικτικότητα μέχρι την πρόκληση στο Χόλιγουντ να γυρίσει τη ζωή του ταινία, ο Ελ τσάπο διένυσε μια διαδρομή δεκαετιών παίζοντας κρυφτό γύρω απ’ τους προβολείς της δημοσιότητας, ώσπου κάηκε.
‘Ηταν το μεγαλύτερο από τα επτά παιδιά μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας στην πολιτεία Σιναλόα του βόρειου Μεξικού. Ο πατέρας του καλλιεργούσε παπαρούνα και την πουλούσε για την παραγωγή οπίου και ηρωίνης. Ο Χοακίν στα 15 του έστησε μαζί με ξαδέλφια του μία καλλιέργεια ινδικής κάνναβης.
Μετά, στη δεκαετία του 1970, μπήκε στη δούλεψη του τότε πανίσχυρου βαρώνου των ναρκωτικών Εκτορ «ελ γκουέρο» Πάλμα, ο οποίος έγινε το ίνδαλμά του. Ο Πάλμα ζούσε μέσα στη χλιδή, τις ερωμένες, τη διαφθορά αξιωματούχων και την πρόκληση. Σκότωνε ο ίδιος όσους συνεργάτες αργούσαν στην παράδοση του «προϊόντος» και όσους ανταγωνιστές έμπλεκαν στα πόδια του,
Το 1989 ο Ελ τσάπο εκμεταλλεύθηκε μία σειρά από συλλήψεις και ανακατατάξεις στα μεξικανικά καρτέλ κι έστησε το βασίλειό του: το καρτέλ της Σιναλόα, παντοδύναμο για 25 χρόνια.
Ο ναρκισσισμός του φάνηκε δημοσίως για πρώτη φορά το 1993, όταν ο φονιάς μιας αντίπαλης φατρίας δολοφόνησε κατά λάθος έναν καθολικό καρδινάλιο ενώ είχε εντολή να ξεπαστρέψει τον Γκουσμάν. Τότε ο Ελ τσάπο συνελήφθη και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 20 ετών. Το αγέλαστο πρόσωπό του, με το χαρακτηριστικό μουστάκι, εμφανιζόταν όλο και περισσότερο στις εφημερίδες, στα περιοδικά και στην τηλεόραση.
Η ζωή του έγινε λαϊκό ανάγνωσμα. Το τροφοδοτούσε ο ίδιος μέσω διαρροών σε πρόθυμους δημοσιογράφους. Αυτοπαρουσιαζόταν σαν προστάτης των φτωχών. Ενας αρχιμαφιόζος με αισθήματα που δίνει δουλειές στους συμπατριώτες του. Τους βρίσκει γιατρούς όταν αρρωσταίνουν, τους προστατεύει από την πείνα, την ανεργία και τις κακοτοπιές.
Οκτώ χρόνια πίσω από τα κάγκελα ήταν αρκετά. Τον Ιανουάριο του 2001 δραπέτευσε φορώντας στολή αστυνομικού. Είχε μετατρέψει τη φυλακή σε υποκατάστημα των επιχειρήσεών του, όπου, μεταξύ άλλων, έβαζε μέσα κρυφά ερωμένες, πόρνες και χάπια viagra.
Εζησε 13 χρόνια ως δραπέτης, πληρώνοντας τους πάντες : πολιτικούς, δικαστικούς, δικηγόρους, δημόσιους υπάλληλους, αστυνομικούς, χαφιέδες, μηχανικούς και εργάτες που έσκαβαν δεκάδες τούνελ για να στέλνει τόνους ναρκωτικά στις ΗΠΑ από τη μεθόριο με το Μεξικό. Προσέλαβε ακόμη και ναυπηγούς «πρωτόγονων» μη επανδρωμένων υποβρυχίων, κατάφορτων με κοκαΐνη και ηρωΐνη, με προορισμό τις ΗΠΑ.
Συνελήφθη ξανά το 2014 και απέδρασε μυθιστορηματικά τον Ιούλιο του 2015, μέσω ενός τούνελ μήκους 1,5 χιλιομέτρου (υπήρχε η…τεχνογνωσία) που ξεκινούσε από γειτονικό στις φυλακές σπίτι και κατέληγε κάτω από το μπάνιο του κελιού του.
Τότε έκανε το μοιραίο λάθος. Θα μπορούσε ίσως να φύγει στα βουνά και να ζήσει λιγότερο πλούσιος, λιγότερο διάσημος, κυνηγημένος αλλά ελεύθερος. Προτίμησε να χτυπήσει την πόρτα του Χόλιγουντ ! Τον Οκτώβριο του 2015 ζήτησε και έδωσε μία συνέντευξη στον ηθοποιό Σον Πέν που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Rolling Stone. «Εχω ένα στόλο από υποβρύχια, αεροπλάνα, φορτηγά και πλοία» του είπε, κομπάζοντας ότι τα περισσότερα ναρκωτικά που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ τα έχει στείλει ο ίδιος.
Ηρθε σε επαφή με ηθοποιούς, μάνατζερ και κινηματογραφικούς παραγωγούς, Συζήτησε μαζί τους το ενδεχόμενο να γυριστούν ταινίες και ντοκιμαντέρ για τη ζωή του, που να έχουν την υψηλή έγκρισή του. Τα κινητά με τα οποία ο ίδιος και οι στενοί συνεργάτες του έκαναν αυτές τις συνεννοήσεις άφηναν ψηφιακά ίχνη τα οποία οδήγησαν την αμερικανική υπηρεσία δίωξης ναρκωτικών, την περίφημη DEA, στον εντοπισμό του.
Συνελήφθη από κομάντο των μεξικανικών ειδικών δυνάμεων στις 8 Ιανουαρίου 2016, σε έπαυλη στην πόλη Λος Μότσις της πολιτείας Σιναλόα, μετά από πολύωρη μάχη που είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν πέντε σωματοφύλακες του Ελ τσάπο.
Εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 2017. Η δίκη του ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2018 και κράτησε 11 εβδομάδες. Ορισμένοι πιστεύουν ότι στην 30χρονη δράση του ο διαβόητος Μεξικανός εγκληματίας έκανε τζίρο έως και 14 (!) δισεκατομμύρια δολάρια, αν και άλλες εκτιμήσεις υπολογίζουν το ποσό στο 1 δις δολάρια.
Ο αρχιμαφιόζος που έθαβε ζωντανούς αντιπάλους, που έστησε δωμάτιο βασανιστηρίων και εκτελέσεων εξοπλισμένο με αυτόματο υδραυλικό σύστημα για να καθαρίζουν τα αίματα, που έδινε ναρκωτικά σε 13χρονα κορίτσια τα οποία αποκαλούσε «οι βιταμίνες μου» και μετά τα βίαζε, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.
Ολο και περισσότερα «narcocorridos», τραγούδια που εξυμνούν τη δράση των συμμοριών ναρκωτικών, εξαιρετικά δημοφιλή στο Μεξικό εδώ και δεκαετίες, εκθειάζουν τον βίο και την πολιτεία του δεσμώτη Ελ τσάπο.
