Από δω το πήγαν, από κει το έφεραν, τελικά τέλειωσαν τη δουλειά σε χρόνο-ρεκόρ. Ο λόγος για την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», του μεγαλύτερου και αποδοτικότερου αεροδρομίου της Ευρώπης, με την εταιρεία που ήδη το εκμεταλλεύεται, τη Διεθνής Αερολιμήν Αθηνών ΑΕ (ΔΑΑ).
Μέτοχοι της εταιρείας είναι το ελληνικό δημόσιο με 55%, το καναδικό συνταξιοδοτικό ταμείο με 40% και ο όμιλος Κοπελούζου με 5%. Οι ιδιώτες έχουν και το μάνατζμεντ.
Η επέκταση της σύμβασης μέχρι το 2046 οκτώ χρόνια πριν από τη λήξη της (έληγε το 2026) έγινε παρά το ότι είχε θεωρηθεί σκάνδαλο από τον Τάκη Ρουμελιώτη, τον άνθρωπο που η σημερινή κυβέρνηση είχε διορίσει πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου της ΔΑΑ αλλά τον απομάκρυνε όταν δημοσιοποίησε την άποψή του.
Η ταχύτητα και ο τρόπος συνολικής δράσης του ΤΑΙΠΕΔ για την επέκταση του χρόνου παραχώρησης ενισχύουν την άποψη του κ. Ρουμελιώτη, ισχυρίζονται κάποιοι που γνωρίζουν από οικονομικά μεγέθη και παρουσιάζει σήμερα το Documento.
Ας πάρουμε όμως τα γεγονότα με τη σειρά. Το Δημόσιο μεταβίβασε στο Ταμείο Ιδιωτικοποίησης (ΤΑΙΠΕΔ) το δικαίωμα επέκτασης της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης κατά 20 επιπλέον έτη, δίχως όμως κάτι τέτοιο να είναι αναγκαίο, αφού η επέκταση της σύμβασης δεν συνιστά ιδιωτικοποίηση, ούτε βέβαια αλλάζει τα δεδομένα του κλάδου των αερομεταφορών ως προς την προσέλκυση επενδύσεων. Κάποιος/κάποιοι έβαλαν εμβόλιμα την επέκταση της σύμβασης στη συμφωνία της κυβέρνησης με τους δανειστές. Το μόνο που αλλάζει είναι προς όφελος των υφιστάμενων μετόχων και κυρίως του μετόχου που ασκεί διοίκηση και μπορεί να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του.
Ψεκάστε – σκουπίστε – τελειώσατε
Η διαδικασία μάλιστα ολοκληρώθηκε με αστραπιαία ταχύτητα. Η ΔΑΑ υπέβαλε την περασμένη Τετάρτη προσφορά. Το ΤΑΙΠΕΔ εξέτασε την προσφορά αυθημερόν και ζήτησε βελτίωση. Την επόμενη ημέρα, Πέμπτη, το ΤΑΙΠΕΔ δέχτηκε τη βελτιωμένη προσφορά. Πρόκειται για διαδικασία που θυμίζει την παλιά γνωστή διαφήμιση «Ψεκάστε – σκουπίστε – τελειώσατε» και αποτελεί ρεκόρ απόφασης για το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο δεν συνηθίζει τις γρήγορες διαδικασίες.
Στα περίεργα της απόφασης του ΤΑΙΠΕΔ είναι ότι το τίμημα που συμφωνήθηκε –600 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ– είναι σχεδόν το ίδιο με αυτό των 580 εκατ. ευρώ που έχει γραφτεί στον Τύπο από τον περασμένο Δεκέμβριο. Μόνο τυχαίο δεν το θεωρούν κάποιοι αυτό.
Σχετικά με την υφιστάμενη σύμβαση, έληγε κανονικά το 2026 ενώ τώρα επεκτάθηκε μέχρι το 2046. Πρόκειται για «συμφωνία» η οποία εμφανίζεται ως «μεγάλη επένδυση», όταν το ελληνικό δημόσιο θα εισπράξει από τη μία τσέπη (μέσω του ΤΑΙΠΕΔ) 483,87 εκατ. ευρώ (600 εκατ. ευρώ με τον ΦΠΑ) ενώ από την άλλη τσέπη (ως βασικός μέτοχος της Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών με ποσοστό 55%) θα πληρώσει τη μερίδα του λέοντος από αυτό το ποσό. Και δεν πρόκειται για ιδιωτικοποίηση αφού το αεροδρόμιο έχει μετοχοποιηθεί και έχει δοθεί το μάνατζμεντ σε ιδιώτη, στο καναδικό επενδυτικό συνταξιοδοτικό ταμείο PSP, ενώ υπάρχει η υποχρέωση –από την υφιστάμενη σύμβαση– διενέργειας επενδύσεων όταν αυξάνονται κάποια μεγέθη, όπως κίνηση επιβατών, μεταφορά εμπορευμάτων κλπ.
Από την πλευρά του ΤΑΙΠΕΔ η συμφωνία παρουσιάζεται ως κομβικής σημασίας, καθώς η διοίκηση –επικεφαλής είναι η πρόεδρος Λίλα Τσιτσογιαννοπούλου και διευθύνων σύμβουλος ο Αντώνης Λεούσης– υποστηρίζει ότι το συνολικό όφελος για το ελληνικό δημόσιο από την επέκταση της υφιστάμενης σύμβασης παραχώρησης είναι πολλαπλάσιο των 483,87 εκατ. ευρώ που θα εισπράξει το ΤΑΙΠΕΔ, κάνοντας αναφορά σε «επιπρόσθετα αναμενόμενα έσοδα» 894 εκατ. ευρώ, σε «εκτιμώμενα έσοδα από τη φορολογία εισοδήματος της ΔΑΑ» 1,47 δισ. ευρώ και σε «μελλοντική καταβολή επιπλέον μερισμάτων» περίπου 835 εκατ. ευρώ.
Ομως το ΤΑΙΠΕΔ παραθέτει νούμερα που δεν σχετίζονται με καθαρά επιπρόσθετα έσοδα, με εξαίρεση το τίμημα, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη άλλα στοιχεία, τα οποία βέβαια δεν είναι όλα στη δικαιοδοσία του ΤΑΙΠΕΔ αλλά αφορούν και κυβερνητικές αποφάσεις, όπως:
1. Η χώρα είναι σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και έχει αυξημένο επενδυτικό κίνδυνο. Ετσι, η αξία των περιουσιακών στοιχείων της είναι βαθιά υποτιμημένη. Εάν η σύμβαση ανανεωνόταν σε μέλλοντα χρόνο, όταν η χώρα δεν θα είναι σε πρόγραμμα και θα έχει διευθετηθεί το θέμα του χρέους, το δημόσιο θα μπορούσε να εξασφαλίσει πολύ μεγαλύτερα οφέλη.
2. Το αεροδρόμιο βρίσκεται σε ανοδική πορεία και το τίμημα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο.
3. Θα μπορούσε να εξασφαλιστεί ανταγωνισμός. Πράγματι, η επέκταση της σύμβασης έγινε χωρίς να υπάρχει ανταγωνισμός. Δεν προκηρύχτηκε διεθνής διαγωνισμός. Δεν υπήρξε άλλος διεκδικητής, αφού η επέκταση αφορούσε δύο μόνο μέρη, δηλαδή ήταν μια συμφωνία ανάμεσα στο ΤΑΙΠΕΔ και τη ΔΑΑ.
4. Η Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ), τη διοίκηση της οποίας έχει εταιρεία που ελέγχεται από την καναδική PSP, θα κληθεί σύντομα να υπογράψει την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης κατά 20 χρόνια. Από πού θα βρεθούν, όμως, τα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση της συμφωνίας; Σύμφωνα με πληροφορίες, το τίμημα, για το οποίο πανηγυρίζουν στο ΤΑΙΠΕΔ, θα πληρωθεί σε δόσεις και θα χρηματοδοτηθεί από τα αποθεματικά της ΔΑΑ και από δάνειο.
Το δημόσιο, που κατέχει το 55%, θα κληθεί στην ουσία να καλύψει το μεγαλύτερο τμήμα της επένδυσης για την επέκταση της σύμβασης. Ακόμη και αν ληφθεί δάνειο, οι δαπάνες για την αποπληρωμή του θα επιβαρύνουν τα αποτελέσματα της ΔΑΑ και συνεπώς όλους τους μετόχους, αν και κύριοι ωφελημένοι θα είναι οι Καναδοί που θα διατηρήσουν τη διαχείριση του «Ελευθέριος Βενιζέλος» σε μια περίοδο απογείωσης του τουρισμού στην Αθήνα.
Στελέχη που μελέτησαν τους ισολογισμούς της ΔΑΑ και παρακολουθούν τα παζάρια για τη συμφωνία επέκτασης της σύμβασης παραχώρησης υποστηρίζουν ότι η 20ετής αποτιμάται από 300 εκατ. ευρώ (με τον σημερινό κίνδυνο χώρας κ.λπ.) έως 1,1 δισ. ευρώ (αν προεξοφληθεί η βελτίωση της οικονομίας και οδηγηθούμε σε μακροχρόνια επενδυτική απόδοση κοντά στο 5,65%).
Για να δείξουν τα οφέλη από την παραχώρηση, στο ΤΑΙΠΕΔ προσθέτουν στα έσοδα και τα μερίσματα που θα λαμβάνει το δημόσιο ως κάτοχος του 55%. Ομως η διοίκηση του ταμείου έχει ξεκινήσει ήδη τις διαδικασίες πώλησης του 30% που έχει μεταβιβαστεί στο ΤΑΙΠΕΔ, καθώς το δημόσιο κατέχει απευθείας μόνο το 25% του ΔΑΑ. Φυσικά ως πιθανότερος υποψήφιος για το 30% εμφανίζονται οι Καναδοί! Ετσι, πρώτα το δημόσιο θα πληρώσει (ως μέτοχος του 55%) για την επέκταση της σύμβασης παραχώρησης και στη συνέχεια οι Καναδοί, αν αποκτήσουν το 30%, θα απολαμβάνουν τα πρόσθετα μερίσματα! Σύμφωνα με πρόσωπα που παρακολουθούν την υπόθεση, η αξία του 30% εκτιμάται ότι θα κινηθεί μεταξύ 400 και 700 εκατ. ευρώ.
Σημειώστε πως η PSP, με βάση τη σύμβαση παραχώρησης, έχει δικαίωμα να βάλει βέτο στον αγοραστή του 30% σε περίπτωση που δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντά της. Ετσι στην ουσία έχει και το πάνω χέρι στον επικείμενο διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως μόνο ένας επενδυτής της επιλογής της (αν δεν είναι η ίδια) θα εμφανιστεί στον σχετικό διαγωνισμό. Κάποιοι τολμηροί θεωρούν πως μεταξύ των ενδιαφερομένων περιλαμβάνεται και ο όμιλος Κοπελούζου.
5. Δεν έχουν γίνει ακόμη οι μεγάλες επενδύσεις για την επέκταση του αεροδρομίου, όπως η κατασκευή του νέου τέρμιναλ. Η εταιρεία έχει υποχρέωση βελτίωσης της δυναμικότητας του αεροδρομίου ανάλογα με το πώς κινούνται βασικά στοιχεία της δραστηριότητας, όπως επιβατική κίνηση, όγκος εμπορευμάτων κ.λπ. Μέχρι στιγμής η εταιρεία καρπούται τα τεράστια οφέλη της αύξησης της επιβατικής κίνησης δίχως να έχει κάνει σπουδαίες επενδύσεις, παρά μόνο τις ελάχιστες αναγκαίες.
Η λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά
Εδώ υπάρχει μια λεπτομέρεια με μεγάλη σημασία. Ερωτηθείς για τις επενδύσεις ο εκπρόσωπος Τύπου της ΔΑΑ, εξήγησε στο Documento ότι μέχρι στιγμής δεν έχει ενεργοποιηθεί το άρθρο 18 της υφιστάμενης σύμβασης που προβλέπει τη διενέργεια των μεγάλων επενδύσεων και την επέκταση του αεροδρομίου.
Ετσι, η αύξηση της δυναμικότητας του αεροδρομίου στα 26 εκατ. επιβάτες, από τα 21 εκατ. που ήταν πρόσφατα, δεν έγινε λόγω ενεργοποίησης αυτής της συμβατικής πρόβλεψης. Συνεπώς η εταιρεία είχε μπροστά της αυτές τις μεγάλες επενδύσεις και η επέκταση της σύμβασης από τώρα αποτελεί καταλύτη για μακροχρόνιο προγραμματισμό και διατήρηση υψηλών ποσοστών κερδοφορίας.
Ιδού οι επενδύσεις σε πάγια που έχει κάνει η εταιρεία τα τελευταία χρόνια σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις της: μόλις 25 εκατ. ευρώ το 2015, μόλις 6,4 εκατ. ευρώ το 2014, μόλις 5,259 εκατ. ευρώ το 2013 και μόλις 4,45 εκατ. ευρώ το 2012. Δηλαδή σε τέσσερα χρόνια, το διάστημα 2012-2015 έκανε επενδύσεις 41,175 εκατ. ευρώ ενώ είχε έσοδα 1,254 δισ. ευρώ.
Ζητήσαμε από την εταιρεία τις οικονομικές καταστάσεις του 2016 και ρωτήσαμε το ύψος των επενδύσεων του 2016. Ομως, παρά το ότι οι οικονομικές καταστάσεις έχουν συνταχθεί, ο εκπρόσωπος Τύπου μας είπε ότι δεν μπορεί να μας δώσει τα στοιχεία γιατί δεν έχουν εγκριθεί από τη γενική συνέλευση.
Κέρδη με το τσουβάλι
Η ΔΑΑ δεν έχει κάνει μεγάλες επενδύσεις αλλά κερδίζει δυσανάλογα μεγάλα ποσά σε σχέση με τα μεγέθη της και το απασχολούμενο κεφάλαιο.
Πρόκειται για εταιρεία «cash cow», «αγελάδα», όπως λέγονται αυτές που γεννούν μετρητά αντί για γάλα. Το ποσό που έβαλε στο ταμείο μόνο σε μία χρήση του 2015 ανήλθε στα 123,3 εκατ. ευρώ. Επιπλέον έχει διαθέσιμα σε διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα που ξεπερνούν τα 200 εκατ. ευρώ.
Για να μπορέσει κάποιος να κατανοήσει το υψηλό κέρδος της εταιρείας, αρκεί να ρίξει μια ματιά στην απόδοση που έχει σε σχέση με τα κεφάλαια των μετόχων. Η απόδοση ιδίων κεφαλαίων ξεπέρασε το 25% το 2016, ποσοστό που σπάνια συναντάται όχι μόνο σε ελληνική αλλά και σε ξένη επιχείρηση, ομοειδή ή μη.
Για παράδειγμα, η γερμανική Fraport που κάνει την ίδια δουλειά με την ΔΑΑ έχει απόδοση ιδίων κεφαλαίων 10,4% και 8,3% τα έτη 2016 και 2015 αντίστοιχα, νούμερα που θεωρούνται κανονικά για τον κλάδο. Αντίθετα, τα νούμερα της ΔΑΑ είναι υπερδιπλάσια.
Βασικά οικονομικά μεγέθη Αεροδρομιου Αθηνων
ΕΤΟΣ
ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΚΕΡΔΗ ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ
ΚΕΡΔΗ ΜΕΤΑ ΦΟΡΩΝ
ΑΠΟΔΟΣΗ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦ.
2015
470,684
179,843
120,659
25,63%
2014
437,028
126,679
91,815
21,00%
2013
412,321
93,942
58,998
14,3%
2012
432,811
97,506
76,706
17,72%
Επενδυτικές δραστηριότητες (σε εκατ. ευρώ)
2015 25,053
2014 6,413
2013 5,259
2012 4,450
Κύκλος εργασιών (σε εκατ. ευρώ)
2015 371,306
2014 315,602
2013 272,035
2012 295,504
Πηγή: Οικονομικές καταστάσεις Αερολιμήν Αθηνών ΑΕ
