Η έκθεση των ΓΧΣ που έχει τίτλο «Σε κοινή θέα: Το ανθρώπινο κόστος των μεταναστευτικών πολιτικών και των βίαιων πρακτικών στα ελληνικά θαλάσσια σύνορα» αποτυπώνει με σκληρό τρόπο τη βιωμένη πραγματικότητα που έχουν αντιμετωπίσει χιλιάδες αιτούντες άσυλο στις ελληνικές θάλασσες λόγω των πρακτικών επαναπροώθησης που έχει αποδειχτεί ότι έχει χρησιμοποιήσει σε πολλές περιπτώσεις η Ελλάδα.
Το γεγονός ότι η έκθεση δεν είναι ποσοτική, αλλά καταγράφει πραγματικές μαρτυρίες ασθενών των ΓΧΣ, αυξάνει ακόμη περισσότερο την αξία της, καθώς πλέον βλέπει κανείς τις ανθρώπινες ιστορίες πίσω από τους αριθμούς των αναφορών που διαβάζαμε έως σήμερα.
Πρόκειται για μαρτυρίες 56 ασθενών, καθώς και τα ιατρικά δεδομένα και τις παρατηρήσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η έκθεση αποκαλύπτει τη σοκαριστική πραγματικότητα της υποδοχής που έλαβαν άνθρωποι που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη, πολλοί από τους οποίους προσπαθούν να ξεφύγουν από τη βία και τις διώξεις στις χώρες καταγωγής τους και έχουν ήδη βιώσει επικίνδυνα και συχνά τραυματικά ταξίδια για να φτάσουν ως εδώ.
Στην εκδήλωση μίλησαν ο Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Χρήστος Χρήστου, ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Αχιλλέας Τζέμος, η Επικεφαλής των προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε Αθήνα, Σάμο και Βουλγαρία, Sonia Balleron και ο Επικεφαλής των προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε Λέσβο και Βαλκάνια, Duccio Staderini, ενώ τη συζήτηση συντόνισε ο γνωστός δημοσιογράφος, πολεμικός ανταποκριτής, Πάνος Χαρίτος.
Ανάμεσα στις εισηγήσεις, ο Χρήστος Χρήστου επεσήμανε ότι η αναγκαιότητα της δημοσίευσης της συγκεκριμένης έκθεσης εκπορεύεται από το γεγονός ότι παρατηρείται ένα μοτίβο στις συμπεριφορές της Ελλάδας, αλλά και άλλων κρατών, σε ό,τι αφορά τα pushbacks. Όπως είπε, αυτό το φαινόμενο πρέπει να επισημανθεί και να σταματήσει πριν μετατραπεί σε μια νέα κανονικότητα. Όπως είπε, η αποτυχία η κατάσταση αποτελεί αποτυχία της ΕΕ να τείνει χείρα βοηθείας προς τους κατατρεγμένους πολίτες άλλων χωρών.
Στο ζήτημα του κινδύνου να κανονικοποιηθεί η βία στα σύνορα στάθηκε στην εισήγησή του και ο Αχιλλέας Τζέμος, ενώ από την πλευρά της η Sonia Balleron τόνισε το γεγονός ότι το βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων που φτάνουν στα ελληνικά νησιά είναι ο φόβος, αποκαλύπτοντας ότι υπάρχουν μαρτυρίες ατόμων που επαναπροωθήθηκαν ακόμη και 12 φορές από την Ελλάδα προς τα τουρκικά παράλια, πριν καταφέρουν να φτάσουν σε ελληνικό έδαφος.
Πιάνοντας το νήμα από αυτό το στοιχείο, και ο Duccio Staderini τόνισε ότι η πρακτική των επαναπροωθήσεων είναι πλήρως αποτυχημένη όχι μόνο της τρομερής βίας που ασκεί στα άτομα που την υφίστανται, αλλά επειδή τελικά όλοι αυτοί οι απελπισμένοι άνθρωποι κατορθώνουν τελικά ύστερα από κάποιον αριθμό προσπαθειών να καταφέρνουν πάντα να φτάσουν στη χώρα υποδοχής.
Ο Πάνος Χαρίτος μοιράστηκε με τους παρευρισκόμενους εμπειρίες από τις αποστολές του σε εμπόλεμες ζώνες απ’ όπου διέφευγαν πρόσφυγες, αποκαλύπτοντας άγνωστες στο ευρύ κοινό πτυχές της εκμετάλλευσης και της κακοποίησης που δέχονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι.
Τι αναφέρουν οι ασθενείς των ΓΧΣ
Όπως αναφέρουν ΓΧΣ, μερικοί ασθενείς τονίζουν ότι αντιμετωπίζουν βία ακόμη και πριν φτάσουν στη στεριά. «Μόλις μπήκαμε στα ελληνικά ύδατα, μια μικρή γκρίζα βάρκα ήρθε προς την κατεύθυνσή μας», δήλωσε η Fatima [δεν είναι το πραγματικό της όνομα]. «Ένας άνδρας ντυμένος στα μαύρα με καλυμμένο πρόσωπο πήδηξε πάνω στη βάρκα μας. Είχε ένα μπαστούνι στο χέρι του και άρχισε να χτυπάει το άτομο μπροστά του. Στη συνέχεια έβγαλε τη μηχανή και την έριξε στο νερό. Μείναμε στη μέση της θάλασσας χωρίς μηχανή».
Άλλοι ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιγράφουν πώς, έχοντας φτάσει στη Λέσβο ή τη Σάμο με μικρές βάρκες, συνελήφθησαν από ένστολους ή άγνωστα άτομα με καλυμμένα πρόσωπα και υποβλήθηκαν σε εξευτελιστική και βίαιη μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένης της ακινητοποίησης των καρπών ή των αστραγάλων τους με πλαστικές χειροπέδες, ξυλοδαρμού με ρόπαλα και μπαστούνια, λεκτικών προσβολών και εξαναγκασμού να υποβληθούν σε εξευτελιστικές σωματικές έρευνες μπροστά σε αγνώστους.
Η Elisabeth [δεν είναι το πραγματικό της όνομα] περιέγραψε πώς τους ανθρώπους στην ομάδα της, συμπεριλαμβανομένης μιας εγκύου γυναίκας, τους έδεσαν με χειροπέδες και τους χτύπησαν: «Την έσυραν στο έδαφος… Τους έδεσαν έτσι [έβαλε τους καρπούς μαζί μπροστά από το σώμα της], έδεσαν επίσης την έγκυο γυναίκα. Πάτησαν ακόμη και πάνω στο στομάχι της άλλης γυναίκας, χτυπώντας την».
Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι τα υπάρχοντά τους, συμπεριλαμβανομένων κινητών τηλεφώνων, χρημάτων και φαρμάκων, κατασχέθηκαν, προτού επιβιβαστούν διά της βίας σε βάρκες, ριχτούν στη θάλασσα, μεταφερθούν σε σχεδίες και στη συνέχεια αφεθούν ακυβέρνητοι – μια παράνομη πρακτική γνωστή ως επαναπροώθηση.
