«Καταπέλτης» είναι η έκθεση ανεξάρτητης ομάδας ειδικών, με βολές όλες τις κατευθύνσεις -θέτοντας κυβερνήσεις αλλά και τον ίδιο τον ΠΟΥ προ των ευθυνών τους-, σε μία προσπάθεια να αποφευχθεί μία νέα πανδημία.
Αξίζει να υπογραμμιστεί πως η έκθεση με τίτλο “Covid-19: Ας είναι η τελευταία πανδημία” (COVID-19: Make it the Last Pandemic), αντλώντας στοιχεία από 28 χώρες, η οποία δημοσιεύεται στο The Lancet και συντάχθηκε από την ομάδα του «The Independet Panel» έπειτα μάλιστα από σχετικό αίτημα του ίδιου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που εν τέλει δέχεται επικρίσεις για τον τρόπο που τη διαχειρίζεται την κατάσταση αλλά κυρίως για την καθυστερημένη σύστασή του για τη χρήση της μάσκας. Οι ΗΠΑ έχουν κατηγορήσει τον οργανισμό ότι ήταν ιδιαίτερα επιεικής απέναντι στην Κίνα, όπου πρωτοεμφανίστηκε ο νέος κορονοϊός, και ότι καθυστέρησε να κηρύξει παγκόσμια κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης.
Ακόμα, χαρακτηρίζοντας την πανδημία ως ένα «πραγματικό Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα», αναφέρει 13 γεγονότα που έχουν καθοριστική σημασία για τη διαμόρφωση της πορείας της πανδημίας COVID-19.
Πατέντες εμβολίων
Στο μεταξύ, τονίζει ότι ο ΠΟΥ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (WTO) θα πρέπει να καλέσουν τις κυβερνήσεις και τις φαρμακοβιομηχανίες για να καταλήξουν σε μια συμφωνία εθελοντικής άρσης των πατεντών των εμβολίων και μοιράσματος των τεχνολογικών γνώσεων για την παραγωγή τους προκειμένου να αυξηθεί η παρασκευή εμβολίων κατά της covid-19.
Η έρευνα κλείνει με ένα σαφές μήνυμα: «Η COVID-19 πρέπει να είναι η τελευταία πανδημία. Εάν η παγκόσμια κοινότητα αποτύχει να πάρει σοβαρά αυτόν τον στόχο, θα καταδικάσουμε τον κόσμο σε διαδοχικές καταστροφές».
«Η κατάσταση που ζούμε θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί»
Αναλυτικότερα, υπογραμμίζει ότι η πανδημία covid-19, εξαιτίας της οποίας έχουν χάσει μέχρι στιγμής τη ζωή τους περισσότεροι από 3,3 εκατομμύρια άνθρωποι, δεκάδες εκατομμύρια άλλοι έχουν μολυνθεί και έχει πληγεί σφοδρά η παγκόσμια οικονομία, “ θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί”, σύμφωνα με επιτροπή ανεξάρτητων ειδικών.
Στην έκθεσή τους με τίτλο: που δημοσιεύθηκε σήμερα, οι ειδικοί αυτοί καταγγέλλουν ένα “ πραγματικό Τσερνόμπιλ του 21ου αιώνα” και ζητούν να γίνουν άμεσα αλλαγές στα συστήματα προειδοποίησης και πρόληψης.
“Η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί”, δήλωσε η Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ, πρώην πρόεδρος της Λιβερίας και μία από τις συμπροέδρους της επιτροπής των ειδικών.
Αν και είναι αυστηρή, η έκθεση των ειδικών δεν θεωρεί ότι υπάρχει μόνο ένας ένοχος για την εξέλιξη της πανδημίας. Αντίθετα “ η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μυριάδες αποτυχίες, ελλείψεις και καθυστερήσεις στην προετοιμασία και την αντίδραση” στην πανδημία, υπογράμμισε η Σίρλιφ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
Αυτό αναφέρεται ρητά και στην έκθεση των ειδικών: “ είναι ξεκάθαρο ότι ο συνδυασμός κακών στρατηγικών επιλογών, της έλλειψης επιθυμίας να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες και ενός συστήματος από το οποίο έλειπε ο συντονισμός δημιούργησαν ένα τοξικό κοκτέιλ το οποίο επέτρεψε στην πανδημία να μετατραπεί σε μια καταστροφική ανθρωπιστική κρίση”.
«Καθυστερήσεις παντού»
Η επιτροπή διορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντανόμ Γκρεμπρεγέσους βάσει της απόφασης που υιοθετήθηκε τον Μάιο του 2020 από τις χώρες μέλη και αποτελείται από 13 ειδικούς. Αυτοί εξετάζουν εδώ και οκτώ μήνες την εξάπλωση της πανδημίας και τα μέτρα που έλαβε ο ΠΟΥ, αλλά και οι χώρες για να την αντιμετωπίσουν.
Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης ο ΠΟΥ δέχεται επικρίσεις για τον τρόπο που τη διαχειρίζεται, κυρίως για την καθυστερημένη σύστασή του για τη χρήση της μάσκας. Οι ΗΠΑ έχουν κατηγορήσει τον οργανισμό ότι ήταν ιδιαίτερα επιεικής απέναντι στην Κίνα, όπου πρωτοεμφανίστηκε ο νέος κορονοϊός, και ότι καθυστέρησε να κηρύξει παγκόσμια κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης.
Από την πλευρά της η Κίνα δέχεται επικρίσεις επειδή προσπάθησε να αποκρύψει την επιδημία.
Σίγουρα “μπορούμε να πούμε ότι υπήρξαν ξεκάθαρες καθυστερήσεις στην Κίνα, αλλά υπήρξαν καθυστερήσεις παντού”, σχολίασε η πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Έλεν Κλαρκ, συμπρόεδρος της επιτροπής.
“Πέρασε πολύς καιρός”, παρατήρησαν οι ειδικοί, μεταξύ του εντοπισμού μιας εστίας επιδημίας άγνωστης προέλευσης πνευμονίας το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου του 2019 και την κήρυξη στις 30 Ιανουαρίου από τον ΠΟΥ κατάστασης υγειονομικής έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με την επιτροπή, ο ΠΟΥ θα έπρεπε να έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήδη από την πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρίσεων στις 22 Ιανουαρίου. Ωστόσο, ακόμη κι αν είχε κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης μία εβδομάδα νωρίτερα, τα πράγματα δεν θα είχαν αλλάξει πολύ λόγω “της αδράνειας τόσων χωρών”, παραδέχθηκε η Κλαρκ.
Διότι μόνο στις 11 Μαρτίου 2020, όταν ο Τέντρος χαρακτήρισε την κατάσταση πανδημία, οι χώρες συνειδητοποίησαν το μέγεθος του κινδύνου.
Φεβρουάριος 2020, ένας χαμένος μήνας
Από αυτή την άποψη ο Φεβρουάριος του 2020 ήταν “ ένας χαμένος μήνας” στη διάρκεια του οποίου πολλές χώρες θα μπορούσαν να είχαν λάβει μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού.
“Καθυστερήσεις, δισταγμοί και άρνηση” επέτρεψαν στην επιδημία να εξαπλωθεί, καταλήγει η έκθεση των ειδικών.
Το πάνελ συνιστά στις κυβερνήσεις και τη διεθνή κοινότητα να υιοθετήσουν χωρίς καθυστέρηση μεταρρυθμίσεις με στόχο την αλλαγή του παγκόσμιου συστήματος προετοιμασίας, προειδοποίησης και αντιμετώπισης των πανδημιών.
Για τον λόγο αυτό οι ειδικοί προτείνουν μια σειρά μέτρα, όπως η δημιουργία ενός Παγκόσμιου Συμβουλίου Αντιμετώπισης Υγειονομικών Απειλών, αλλά και η εφαρμογή ενός νέου παγκόσμιου συστήματος παρακολούθησης που θα βασίζεται “ σε πλήρη διαφάνεια”. Το σύστημα αυτό θα δώσει στον ΠΟΥ τη δυνατότητα να δημοσιεύει αμέσως πληροφορίες για επιδημίες που ενδέχεται να εξαπλωθούν και να γίνουν πανδημίες χωρίς να ζητεί την έγκριση των χωρών.
Εξάλλου η θητεία του προέδρου του ΠΟΥ θα πρέπει να είναι μία και να περιορίζεται στα επτά χρόνια προκειμένου να αποφεύγει να υποκύπτει σε πολιτικές πιέσεις.
Η επιτροπή των ειδικών προτείνει επίσης μια σειρά μέτρων άμεσης εφαρμογής προκειμένου να ανασχεθεί η εξάπλωση της covid-19, ζητώντας μεταξύ άλλων από τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων ως τα μέσα του 2022, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ως τον Σεπτέμβριο, σε 92 χώρες με μικρό ή μεσαίο εισόδημα.
Παράλληλα ο ΠΟΥ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα πρέπει να καλέσουν τις κυβερνήσεις και τις φαρμακοβιομηχανίες για να καταλήξουν σε μια συμφωνία εθελοντικής άρσης των πατεντών των εμβολίων και μοιράσματος των τεχνολογικών γνώσεων για την παραγωγή τους προκειμένου να αυξηθεί η παρασκευή εμβολίων κατά της covid-19.
“Αν δεν μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε τρεις μήνες, τότε θα πρέπει να αρθούν αμέσως οι πατέντες των εμβολίων”, τόνισε η Κλαρκ.
