Στη σύντομη αυτή έκθεση παρουσιάζεται η εξέλιξη του σεισμικού φαινομένου στη Σαντορίνη από τις αρχές Ιανουαρίου μέχρι τις 23 Φεβρουαρίου 2025, βάσει των σεισμικών καταγραφών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Με την ευκαιρία τονίζεται η κατάκτηση της δυνατότητας παρακολούθησης των σεισμικών καταγραφών σε πραγματικό χρόνο από το ΕΑΑ, το ΕΚΠΑ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Επιπλέον, εφαρμόζεται κατά περίπτωση η εγκατάσταση προσωρινού δικτύου σεισμογράφων για ακριβέστερες μετρήσεις, όταν χρειάζεται.
Κατά συνέπεια, με τους σεισμογράφους και άλλες επιστημονικές μετρήσεις το φαινόμενο παρακολουθείται συστηματικά, χάρις στις υποδομές και το άριστο επιστημονικό προσωπικό της χώρας μας. Αν υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ των επιστημόνων, αναμενόμενη εξ άλλου κατά κανόνα, αφορά την ερμηνεία των παρατηρήσεων και όχι τις ίδιες τις παρατηρήσεις.
Τα στοιχεία που παρουσιάζω καλύπτουν το σύντομο διάστημα αρχικής σεισμικής ηρεμίας τον Ιανουάριο 2025, τη σεισμική έξαρση που ακολούθησε το πρώτο εικοσαήμερο Φεβρουαρίου και την ύφεση των πρόσφατων ημερών. Την ύφεση αυτή περιγράφω με ποσοτική προσέγγιση, που επιτρέπει τη διάγνωση των χαρακτηριστικών του φαινομένου. Επιδιώκω η περιγραφή αυτή να είναι κατανοητή από όλους, γιατί πιστεύω ότι η καλλίτερη γνώση βοηθάει στη ψύχραιμη αντιμετώπιση.
Εικόνα 1. Η έναρξη του σεισμικού φαινομένου, μετά από ηρεμία τριών εβδομάδων, από τη αρχή του 2025.
Ας δούμε πώς ξεκίνησε το φαινόμενο, για να γνωρίζουμε ποια θα είναι στο μέλλον η επιθυμητή κατάσταση αποκλιμάκωσης (Εικόνα 1). Τις τρεις πρώτες εβδομάδες ηρεμίας τον Ιανουάριο επικρατεί σεισμικός θόρυβος με πολύ αραιές δονήσεις που δεν ξεπερνούν τα τρία Ρίχτερ. Στις 25/1/25 έρχεται ξαφνικά ένα 3,6 και αρχίζει η πύκνωση δονήσεων κάτω του 2.5 αρχικά και σε λίγες ημέρες πυκνώνουν οι δονήσεις με τριάρια και τεσσάρια. Τα πεντάρια (5) σηματοδοτούν τη κορύφωση.
Εικόνα 2. Η εξέλιξη μεγέθους των σεισμών μέχρι τις 23/2/25.
Στην εικόνα 2 φαίνεται η εξέλιξη του μεγέθους των σεισμών μέχρι τις 23/2/25. Διακρίνεται μια τάση αποκλιμάκωσης, η οποία είναι σαφέστερη στην Εικόνα 3, στην οποία χρησιμοποιήσαμε ως δείκτη της σεισμικής έξαρσης την εκλυόμενη ενέργεια σε ημερήσια βάση. Στους υπολογισμούς συμπεριλήφθηκαν μόνο οι σεισμοί με μέγεθος πάνω από 4 γιατί αυτοί δίνουν ευκρινέστερα την τάση έξαρσης ή ύφεσης. Ως μονάδα ενέργειας χρησιμοποιήθηκε η ενέργεια σεισμού μεγέθους 4 βαθμών.
Στην Εικόνα 3 διακρίνεται ότι η σεισμική ενέργεια παρουσιάζει διακυμάνσεις με εναλλαγές από εξάρσεις και υφέσεις, αλλά η γενική τάση ακολουθεί πορεία αποκλιμάκωσης. Αποτελεί ταυτότητα του φαινομένου και δείχνει περιόδους ηρεμίας-συσσώρευσης ενέργειας και εκτόνωσης με σεισμούς μέχρι 5,3 Ρίχτερ. Είναι πολύ θετικό ότι μετά τις 20/2/2025 δεν συνέβη σεισμός μεγέθους 4 ή άνω.
Εικόνα 3. Η σεισμική ενέργεια σε ημερήσια βάση των ισχυρότερων σεισμών, τεσσάρων τουλάχιστον Ρίχτερ, με μονάδα την ενέργεια σεισμού τεσσάρων Ρίχτερ.
Ενδεικτική, επίσης, της εξέλιξης της σεισμικής σμηνοσειράς είναι η αθροιστική σεισμική ενέργεια που φαίνεται στην Εικόνα 4 για την περίοδο από την 1/2/25.
Εικόνα 4. Αθροιστική σεισμική ενέργεια το Φεβρουάριο 2025.
Ένα χαρακτηριστικό του σμήνους των σεισμών είναι η μετατόπιση της εξάπλωσης των επικέντρων που φαίνεται στην Εικόνα 5. Σε πρώιμη φάση τα επίκεντρα είναι πλησιέστερα προς τη Σαντορίνη, με κόκκινο χρώμα, τις τελευταίες ημέρες έχουν μετακινηθεί προς ΒΑ, με κίτρινο χρώμα. Κεντρική περιοχή παραμένει το τεκτονικό κέρας της Ανύδρου.
Πρωτόγνωρο ή ενδημικό το φαινόμενο;
Στην Εικόνα 5 επίσης σημειώνονται με αστερίσκο σεισμοί του 2003 από τους καταλόγους ΕΚΠΑ. Αντιστοιχούν σε περίοδο παρόμοιας σεισμικής ενεργοποίησης από τη Σαντορίνη μέχρι την Αμοργό με κεντρική περιοχή και πάλι την Άνυδρο, αλλά με σεισμούς μέχρι 4,4 Ρίχτερ.
Πρόκειται για επανάληψη του ιδίου φαινομένου που εύκολα χαρακτηρίζεται σήμερα ως πρωτόγνωρο, πράγμα που θεωρώ αδικαιολόγητο, όχι μόνο για έλλειψη ενημέρωσης, όσο για την ανησυχία που δημιουργεί το «πρωτόγνωρο». Το επισήμανα στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας με έγγραφό μου με αριθμό πρωτοκόλλου 593 18/2/2025. Υπέδειξα μάλιστα και σχετική βιβλιογραφία ερευνητικών φορέων της Γερμανίας σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο που παρουσιάζει τα αποτελέσματα ερευνών από το Σεπτέμβρη του 2002 μέχρι τον Ιούλιο του 2004, με δίκτυο 22 σταθμών.
Στα συμπεράσματα της έρευνας αυτής επισημάνθηκε ότι η υψηλότερη δραστηριότητα εντοπίζεται στη περιοχή Σαντορίνης – Αμοργού σε ζώνη με προσανατολισμό ΝΔ-ΒΑ. Εντός αυτής της ζώνης του υποθαλάσσιου ηφαίστειου Κολούμπο παρουσιάζει έντονες χρονικές διακυμάνσεις της σεισμικής δραστηριότητας, η οποία συνδέεται άμεσα με μαγματικό θάλαμο. Οι σεισμοί αποδίδονται στη μετανάστευση μάγματος προς το θάλαμο και τη ροή ρευστών προς την επιφάνεια ΒΑ του Κολούμπου, (δηλαδή στη περιοχή Ανύδρου) όπου δεν έχει ακόμη αναφερθεί ηφαιστειακή δραστηριότητα, παρατηρείται ένα παρόμοιο μοτίβο σεισμικότητας που μπορεί να αντιπροσωπεύει τοπικά μονοπάτια ανοδικών μεταναστευτικών ρευστών ή ακόμη και την ανάπτυξη ηφαιστειακής δραστηριότητας εντός αυτής της ζώνης αδυναμίας του φλοιού.
Νεότερα αποτελέσματα
Στην έκθεση συμπεριέλαβα τη τελευταία στιγμή νεότερα σεισμικά δεδομένα του Εθνικού Αστεροσκοπείου τα οποία είναι πολύ ενθαρρυντικά, γιατί συνεχίζεται η σεισμική ηρεμία μέχρι σήμερα (25/5/2025), όπως φαίνεται στην εικόνα 6. Ο ισχυρότερος σεισμός που σημειώθηκε ήταν μεγέθους 4,4 Ρίχτερ και σημειώθηκε εχθές.
Δεν θα επιχειρήσω κάποια πρόβλεψη, θα ήταν μάλλον πρόωρο. Φαίνεται πάντως πως κλείνει ένας κύκλος και θα πρέπει να περιμένουμε. Κράτησε τρεις εβδομάδες και θα ήταν πολύ θετικό να διατηρηθεί η σεισμική ηρεμία για δυο εβδομάδες ακόμη. Θα ήταν μια ένδειξη ότι περνάμε σε περίοδο ανάλογη του 2003 με αραιά τεσσάρια.
Αθήνα, 25/2/2025
https://independent.academia.edu/Chiotishttps://www.researchgate.net/profile/Eustathios_Chiotishttps://energypress.gr/search-content?keys=%CE%A7%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82
Ο Ευστάθιος Χιώτης είναι Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Μηχανικός Πετρελαίων Imperial College, πρώην διευθυντής στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και στη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίων,όπου για μεγάλο διάστημα υπηρέτησε ως Διευθυντής Γεωφυσικών Ερευνών.
