Σχέδια και ζωγραφικές μακέτες για το θέατρο από το προσωπικό αρχείο του σκηνογράφου και ενδυματολόγου Δαμιανού Ζαρίφη, εγκαινιάζεται στις 8 Ιανουαρίου στον Πολυχώρο Ω2 του Ωδείου Αθηνών και θα διαρκέσει έως τις 20 Ιανουαρίου.
Η έκθεση με τίτλο «Ο παλμός του σχεδίου», περιλαμβάνει επίσης μια σειρά από κοστούμια, πολύτιμα απομεινάρια παραστάσεων που «κατοικούν» μονίμως στα βεστιάρια του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν .
Μέσα από την σχεδιαστική δραστηριότητα του καλλιτέχνη, η έκθεση στοχεύει να αναδείξει ορισμένες αισθητικές σταθερές, οι οποίες διέτρεχαν την σκηνογραφική και ενδυματολογική δουλειά του, πέρα από τις αναγκαίες υφολογικές αλλαγές και τις ειδικές απαιτήσεις ή ιδιαιτερότητες κάθε θεάματος.
«Το σχέδιο ενός κοστουμιού, σαν πρώτο ίχνος του σώματος των ηθοποιών επάνω στο χαρτί, ήταν για τον σκηνογράφο και ενδυματολόγο Δαμιανό Ζαρίφη που αγαπούσε το εφήμερο της τέχνης του θεάτρου, ένα ακαριαίο ζωγραφικό διάβημα με συμπυκνωμένη μια σκέψη για το θεατρικό έργο και τους ηθοποιούς, με εκφρασμένο ένα σχόλιο για τον κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό περίγυρο» σημειώνει, μεταξύ άλλων, η επιμελήτρια της έκθεσης Ελένη Βαροπούλου.
Προσθέτει ακόμα ότι «στις ζωγραφικές μακέτες του σκηνογράφου, βλέπουμε πώς ο χώρος γεννάται με το ελάχιστο και πόσο η αφαιρετική διαδικασία, που απαλλάσσει την σκηνή από τις περιγραφικότητες, αποτελούσε βασική τάση ενός σκηνογραφικού οράματος που ήθελε τον σκηνικό χώρο, πρωτίστως, άδειο, δυναμικό, ανοιχτό, δυνητικό. Ο Δαμιανός Ζαρίφης δεν επεδίωκε τις θεαματικές μηχανικές λύσεις και τα επιβλητικά, κατασκευασμένα σκηνικά.
Αντιθέτως, προτιμούσε τις μεταμορφώσεις του γυμνού χώρου με χρήση του φωτός και με απλές οπτικές στρατηγικές. Πίστευε στον χώρο που προκύπτει από τα ίδια τα σώματα των ηθοποιών και τα κοστούμια, αφού η παρουσία και η απουσία, η κίνηση, οι μετατοπίσεις, ο ρυθμός, δημιουργούν χωρικότητες και αρθρώνουν ένα εύπλαστο, ρευστό περιβάλλον, κατάλληλο για την συνομιλία του αφηρημένου με το συγκεκριμένο και το χειροπιαστό».
Στην έκθεση, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, εκτός από τις ζωγραφικές μακέτες και τα σχέδια του καλλιτέχνη, παρουσιάζονται και 55 κοστούμια ιστορικών παραστάσεων, τα οποία παραχωρήθηκαν από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Θέατρο και το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν.
Προβολές, οπτικοακουστικό, φωτογραφικό υλικό και άλλα ντοκουμέντα από το θέατρο και τον κινηματογράφο θα εμπλουτίζουν την έκθεση. Χάρη στην έμπρακτη υποστήριξη των σκηνοθετών του κινηματογράφου, Βασίλη Βαφέα, Παντελή Βούλγαρη και Γιάννη Σμαραγδή, θα υπάρξει αναφορά και σε κινηματογραφικές ταινίες των παραπάνω δημιουργών, με τους οποίους συνεργάστηκε ο σκηνογράφος και ενδυματολόγος. Παράλληλα, θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις και συζητήσεις για το ρόλο του σκηνογράφου σήμερα και τις σύγχρονες σκηνογραφικές τάσεις.
Ο Δαμιανός Ζαρίφης (1946 -2007) ήταν ένας από τους σημαντικότερους σκηνογράφους της γενιάς του και σημάδεψε το ελληνικό θεατρικό τοπίο τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Παράλληλα με τη δημιουργία του στο θέατρο, δίπλα στους σπουδαίους σκηνοθέτες αυτής της περιόδου και με τα πιο αντιπροσωπευτικά θεατρικά σχήματα – κρατικές σκηνές, Δημοτικά Περιφερειακά θέατρα, θιάσους του ελευθέρου θεάτρου και ομάδες – έντονη ήταν η παρουσία του και στον κινηματογράφο, όπου συνεργάστηκε σκηνογραφικά και ενδυματολογικά σε δεκάδες ταινίες για ορισμένες από τις οποίες διακρίθηκε και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Σε κείμενο που συνοδεύει την έκθεση, η επιμελήτρια Ελένη Βαροπούλου αναφερόμενη στις ζωγραφικές μακέτες του καλλιτέχνη σημειώνει: «Τα σχέδιά του με χρωματιστά μολύβια, μελάνι, γκουάς, μαρκαδόρους, στυλό, ήσαν σχέδια εν δράσει. Ο παλμός τους σχετίζεται με κάτι το κατεπείγον που μεταδίδουν. Βγαλμένα συχνά από τις πρόβες, φανερώνουν μιαν ένταση, αλλά και πειθαρχία στη γραμμή. Επιβεβαιώνουν τη δύναμη του καθαρού περιγράμματος που διευκρινίζει τη σιλουέτα και εξασφαλίζει την ακρίβεια της φόρμας».
Η έκθεση-αφιέρωμα στον Δαμιανό Ζαρίφη ξεκινάει με μια ειδική εκδήλωση, την βραδιά των εγκαινίων, 8 Ιανουαρίου και ώρα 19.00 με παρεμβάσεις ανθρώπων του θεάτρου και συνεργατών του. Ανάμεσά τους θα είναι ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, η Όλια Λαζαρίδου, ο Μανόλης Παντελιδάκης, καθώς και η σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου, η οποία θα ερμηνεύσει κομμάτια από την όπερα Μπρεχτ-Βάιλ «Άνοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόνυ».
Φωτογραφία: Κοστούμι του Δαμιανού Ζαρίφη από την οπερέτα ΧΡΙΣΤΙΝΑ σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρεμούνδου, 2005 Εθνική Λυρική Σκηνή. Photo Credit: Χρήστος Τόλης.