Ο πρώην στρατηγός, Πετρ Πάβελ, αναδείχθηκε μεγάλος νικητής στην προεδρική κούρσα της Τσεχίας, στην συγκέντρωσε το 58,3% των ψήφων στον δεύτερο γύρο του Σαββάτου έναντι του αρχηγού της αντιπολίτευσης Αντρέι Μπάμπις. Με δικαστικές περιπέτειες να τον περιμένουν στη γωνία, εγείρονται σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το πολιτικό μέλλον του λαϊκιστή δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία και κατά συνέπεια για το πολιτικό του όχημα, το κόμμα ANO, το οποίο ίδρυσε το 2011, στο οποίο είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης. Ο ίδιος επιμένει ότι δεν θα τα παρατήσει…
Υπόσχεση για μείωση της πόλωσης
Ο 61χρονος επόμενος πρόεδρος έθεσε υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος πολιτικός και υποσχέθηκε να μειώσει την πόλωση σε μια χώρα της Ανατολικής Ευρώπης που έχει χωριστεί με όλο και περισσότερες πολιτιστικές και πολιτικές διαχωριστικές γραμμές. Ο Πάβελ εμφανίζεται ως ένθερμος υποστηρικτής των στενότερων δεσμών με την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης του ευρώ.
«Κέρδισαν αξίες όπως η αλήθεια, η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός και η ταπεινοφροσύνη», είπε ο Πάβελ σε υποστηρικτές και μέσα ενημέρωσης στην Πράγα, μετά τη νίκη του. «Είμαι πεπεισμένος ότι αυτές τις αξίες συμμερίζονται η συντριπτική πλειοψηφία από εμάς», συμπλήρωσε. Μένει να ιδωθεί πώς θα συνεργαστεί ο φιλοευρωπαϊστής και ατλαντιστής πρώην στρατηγός με τον κεντροδεξιό, φιλελεύθερο, συνασπισμό SPOLU, που κυβερνά από το 2021.
Πριν εμπλακεί στην εσωτερική πολιτική, ο Πάβελ ήταν αρχηγός του γενικού επιτελείου του τσεχικού στρατού μεταξύ 2012 και 2015 και στη συνέχεια υπηρέτησε ως πρόεδρος της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ από το 2015 έως το 2018. Θα διαδεχθεί τον αμφιλεγόμενο Μίλος Ζέμαν, του οποίου η δεύτερη θητεία ως προέδρου λήγει τον Μάρτιο. Ο Ζέμαν προσπάθησε να εμπλακεί στην εσωτερική πολιτική της χώρας πέρα από τα καθορισμένα από το Σύνταγμα όρια αρμοδιοτήτων του. Θεωρείται πολιτικός φίλος του πρώην πρωθυπουργού και ηττημένου από τον Πάβελ στις προεδρικές εκλογές του Σαββάτου, Αντρέι Μπάμπις.
Η τσεχική προεδρία δεν έχει εκτελεστικές εξουσίες, αλλά διαδραματίζει σημαντικό συμβολικό ρόλο. Το μεγαλύτερο μέρος της εκτελεστικής εξουσίας ανήκει στον πρωθυπουργό.
Δεν τα παρατάει
Ο Μπάμπις, καθώς και κορυφαία στελέχη του ΑΝΟ –που έχει να κερδίσει από τις βουλευτικές εκλογές του 2017– έσπευσαν να απορρίψουν τις κατηγορίες ότι το κόμμα και ο αρχηγός του βρίσκονται σε αποδρομή.
Μετά την ήττα του, ο Μπάμπις κάλεσε τους ψηφοφόρους του «να δώσουν τον ίδιο αριθμό ψήφων στο ΑΝΟ στις βουλευτικές εκλογές του 2025». Πρόσθεσε ότι το ΑΝΟ, το οποίο αναφέρει ως «κίνημα» απαξιωμένων πολιτών, «είναι το μόνο [πολιτικό υποκείμενο] που βοηθά τους ανθρώπους και είναι εδώ για αυτούς. Και μπορείτε να βασιστείτε σε μένα. Θα συνεχίσω να σας βοηθάω», είπε, με τον κλασικά λαϊκιστικό λόγο του, που βρίσκει απήχηση στα αγροτικά και μικροαστικά στρώματα που του έδωσαν στο παρελθόν τη νίκη και του χάρισαν την πρωθυπουργία.
Οιονεί κυβερνητικοί εταίροι για το ΑΝΟ
Υπάρχουν αρκετοί κομματικοί συνδυασμοί που θα μπορούσαν να είναι στο μυαλό των στελεχών του ΑΝΟ, όσον αφορά την αύξηση των δυνατοτήτων δημιουργίας κυβερνητικού συνασπισμού στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Θα μπορούσε να υπάρξει η πολυπόθητη συμμαχία του ANO με το ακροδεξιό κόμμα SPD, του οποίου οι ηγέτες δεν υποστήριξαν ανοιχτά τον Μπάμπις στην κούρσα της προεδρίας, αλλά του οποίου το εκλογικό σώμα φαίνεται να το έπραξε σε μεγάλο βαθμό, ίσως εξαιτίας του γεγονότος ότι ο Μπάμπις διακήρυττε ότι θέλει ειρήνη στην Ουκρανία και ότι οι διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο ήταν ένα από τα κεντρικά του προεκλογικά μηνύματα.
Ένας άλλος συνδυασμός θα μπορούσε να επιτευχθεί φλερτάροντας με το νεοφιλελεύθερο ODS του πρωθυπουργού Πετρ Φιάλα, το οποίο θα διέλυε το μπλοκ SPOLU τριών κεντροδεξιών κομμάτων. Αυτό είναι κάτι που έχει ήδη δοκιμαστεί στην Πράγα με ένα σχέδιο να οικοδομηθεί μια νέα διακυβέρνηση της πόλης μαζί με το SPOLU, αν και η προσπάθεια τελικά απέτυχε. Τα δύο κόμματα υποστήριξαν επίσης την αμφιλεγόμενη φορολογική μεταρρύθμιση του Μπάμπις στα τέλη του 2020, η οποία ωφέλησε σε μεγάλο βαθμό τα υψηλά εισοδήματα και αποδυνάμωσε τα δημόσια οικονομικά.
Πόλεμος και εκλογές
Ο ρόλος του πολέμου στην Ουκρανία αποδείχθηκε ότι ήταν μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της προεκλογικής εκστρατείας. Όπως παρατήρησε ο Γιούρι Παντσένκο, συνεκδότης της European Pravda , ενός ειδησεογραφικού πρακτορείου που επικεντρώνεται στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Ουκρανίας, «οι τρέχουσες εκλογές στην Τσεχική Δημοκρατία έχουν γίνει ουσιαστικά ένα δημοψήφισμα για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Και η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων ψήφισε υπέρ της συνέχισης της υποστήριξης προς την Ουκρανία».
Οι εκλογές μπορούν επίσης να θεωρηθούν γενικότερα ως δημοψήφισμα για τη θέση της Τσεχίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Υπό αυτή την έννοια, η επιθετική στρατηγική του Μπάμπις να χαρακτηρίζει τον Πάβελ ως πολεμοχαρή απέτυχε και στην πραγματικότητα ενίσχυσε τον πρώην στρατηγό, ο οποίος υποστηρίχθηκε από ένα πολύ πιο διαφορετικό εκλογικό σώμα από τον Μπάμπις, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο κεντροδεξιών και φιλελεύθερων ψηφοφόρων αλλά και ψηφοφόρων του ANO, καθώς και όσων ψήφισαν κόμματα που δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν το όριο του 5% για να μπουν στο κοινοβούλιο.
