Την πιθανότητα συσχετισμού με φοροδιαφυγή και μαύρο χρήμα της περίφημης προσφοράς της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» για την αγορά προϊόντων με κουπόνια από τα πρώην σουπερμάρκετ Μαρινόπουλος διερευνά με εισαγγελική παραγγελία η Υπηρεσία Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ), ως καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία με προανακριτικά καθήκοντα που υπάγεται στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
Η έρευνα διατάχθηκε από την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου έπειτα από σχετική αναφορά του Κώστα Βαξεβάνη, στην οποία εκτός από το θέμα των κουπονιών διατυπώνονταν και μια σειρά από ερωτήματα, που επίσης τίθενται υπό διερεύνηση, αναφορικά με «λογαριασμό του εκδότη Θέμου Αναστασιάδη στο Λονδίνο, μέσα από τον οποίο κινήθηκαν εκατομμύρια ευρώ προς κυπριακή offshore».
Η σχηματισθείσα δικογραφία για το σύνολο της αναφοράς διαβιβάστηκε αρχικά στην Εισαγγελία Διαφθοράς και στη συνέχεια στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών. Ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Ηλίας Ζαγοραίος τη χρέωσε για ποινική προκαταρκτική εξέταση στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Σπύρο Παππά. Ο εν εξελίξει φορολογικός και οικονομικός έλεγχος, που ανατέθηκε στις 20 Φεβρουαρίου στην ΥΕΔΔΕ, διενεργείται πλέον με ταχείς ρυθμούς υπό την εποπτεία του κ. Παππά.
Επισημαίνεται ότι η ΥΕΔΔΕ έχει ως αντικείμενο την αποκάλυψη και καταπολέμηση εστιών οικονομικού εγκλήματος που άπτονται φορολογικών και τελωνειακών υποθέσεων, μεγάλης φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας, αλλά και τον έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων και της διακίνησης αγαθών και υπηρεσιών.
Η αναφορά Βαξεβάνη
Η αναφορά του Κώστα Βαξεβάνη με βάση την οποία παραγγέλθηκε η διενέργεια της προκαταρκτικής εξέτασης είχε υποβληθεί στις 31/1/2017 ενώπιον της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένης Δημητρίου, με κοινοποίηση και προς τον αναπληρωτή υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αρμόδιο για θέματα Διαφθοράς, Δημήτρη Παπαγγελόπουλο.
Με αυτήν ετίθεντο τρία ζητήματα, για τα οποία υπήρχε εκτενές ρεπορτάζ του Documento (στο ενδέκατο φύλλο της 29ης Ιανουαρίου 2017), που αφορούσαν τόσο τον ίδιο τον εκδότη όσο και την προσφορά από το «Πρώτο Θέμα» των κουπονιών της πτωχευμένης πλέον Μαρινόπουλος.
Σύμφωνα με το περιεχόμενο της υπό διερεύνηση αναφοράς:
Θέμα 1ο: Προκύπτει πως ο Θέμος Αναστασιάδης το 2009 άνοιξε λογαριασμό στο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στο Λονδίνο μέσα από τον οποίο κινήθηκαν εκατομμύρια ευρώ προς κυπριακή offshore. Περιέργως, ο συγκεκριμένος λογαριασμός δεν έχει εντοπιστεί και δεν αναφέρεται στα πορίσματα του ΣΔΟΕ κατά τη διάρκεια έρευνας για τον συγκεκριμένο δημοσιογράφο. Αντιθέτως, αναφέρονται τέσσερις άλλοι λογαριασμοί στην Εθνική Τράπεζα (σελίδες 4-5 της εφημερίδας με τίτλο «Λογαριασμός στο Λονδίνο συνδεδεμένος με offshore»).
Θέμα 2ο: Η συγκεκριμένη έρευνα είναι και για άλλους λόγους ελλιπής. Οι διενεργήσαντες τον έλεγχο φαίνεται πως δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία σε σημαντικά στοιχεία και δεν μπήκαν στον κόπο να διερευνήσουν τα περιουσιακά στοιχεία των offshore του εκδότη και την κίνηση των λογαριασμών αυτών των εταιρειών. Μπορεί αυτές οι εταιρείες να ήταν νόμιμες επειδή δηλώθηκαν, αλλά δεν ξέρουμε αν το ΣΔΟΕ και η εισαγγελία διερεύνησαν κατά πόσο είναι νομίμως κτηθείσα και η περιουσία τους, την οποία μάλιστα δεν αναφέρουν τα πορίσματα (σελίδες 8-9 της εφημερίδας με τίτλο «Σαλαμοποίησαν την έρευνα από το ΣΔΟΕ για τις offshore του Θέμου»).
Τα κουπόνια και το χρέος
Θέμα 3ο: Η κυκλοφορία του «Πρώτου Θέματος» με τη συνοδεία κουπονιών από το 2011 δημιούργησε πολλά ερωτήματα. Πέρα από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, πρέπει να ερευνηθεί και η οικονομική διάσταση του θέματος. Ο επιχειρηματίας Μαρινόπουλος, ο οποίος φαίνεται να δωροθετεί τα κουπόνια, είχε ζημίες 34.000.000 ευρώ από αυτή την επιλογή. Ο βουλευτής Αχαΐας Νίκος Νικολόπουλος αφήνει αιχμές για σχέση αυτής της διαδικασίας με διακίνηση μαύρου χρήματος.
Επίσης, προκαλεί απορίες το γεγονός ότι στους ισολογισμούς της Carrefour Μαρινόπουλος υπάρχει χρέος 1.600.000 ευρώ του «Πρώτου Θέματος» προς τα Carrefour, ενώ σύμφωνα με την απλή λογική χρέος έπρεπε να έχει ο διαφημιζόμενος (Carrefour) προς το «Πρώτο Θέμα» και όχι το αντίστροφο (σελίδες 10-11 της εφημερίδας, με τίτλο «Κουπόνια, ψευδοκυκλοφορία και ερωτήματα για μαύρο χρήμα»).
Ο «κύκλος του χρήματος»
Ενα κομβικό σκέλος του ζητήματος, σύμφωνα με τα επίμαχα ρεπορτάζ του Documento (τα οποία επισυνάπτονταν στην αναφορά Βαξεβάνη), αφορά εν προκειμένω τη δυνατότητα εξασφάλισης μαύρου χρήματος μέσω της προσφοράς κουπονιών.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά στο επίμαχο δημοσίευμα: «Ας δούμε όμως πώς θα μπορούσε κάποιος να εξασφαλίσει μαύρο χρήμα από κουπόνια εφημερίδας. Αρκεί ο επιχειρηματίας του συνεργαζόμενου σουπερμάρκετ να είναι διατεθειμένος να φεσώσει την επιχείρησή του για να βγάλει ο ίδιος μαύρο, αφορολόγητο χρήμα. Οι κυριακάτικες εφημερίδες που δεν πωλούνται επιστρέφουν στην εταιρεία διανομής κάθε Τρίτη. Εκεί, συνεργάτες της εφημερίδας τις παραλαμβάνουν και με ευθύνη της εφημερίδας τις πωλούν για ανακύκλωση. Σε αυτό το στάδιο, ή και σε κάποιο ύστερα από αυτό, μπορούν κάποιοι να αφαιρούν τα κουπόνια προτού οι εφημερίδες ανακυκλωθούν ως χαρτί. Από τη στιγμή που το σουπερμάρκετ δεν βάζει όριο στα κουπόνια που απορροφά, αυτά τα κουπόνια μπορούν να πωληθούν μαζικά σε χονδρέμπορους σε τμήμα της τιμής τους, για παράδειγμα δύο ευρώ. Αυτός που τα πουλά εξασφαλίζει μαύρο χρήμα. Αν η διαδικασία αυτή γίνει για 30.000 φύλλα που επιστρέφουν στο πρακτορείο, μιλάμε για 60.000 ευρώ τη βδομάδα ή 3.120.000 ευρώ τον χρόνο μαύρο χρήμα, το οποίο κάποιοι μοιράζονται. Συνεπώς, η ύπαρξη κουπονιών χρήματος σε οποιαδήποτε εφημερίδα δεν είναι μόνο συμπεριφορά αθέμιτου ανταγωνισμού, αλλά απαιτεί έλεγχο από τις αρχές. Πόσο μάλλον όταν ο δωροδότης ζημιώνεται επί τέσσερα χρόνια, για να καταλήξει τελικώς να κλείσει την επιχείρηση έχοντας παράλληλα ο ίδιος προσωπική περιουσία».
Η ερώτηση Νικολόπουλου
και οι ελεγκτικές υπηρεσίες
Λίγο καιρό νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 3 Νοεμβρίου του 2016 ο τότε αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης, απαντώντας σε ερώτηση του ανεξάρτητου βουλευτή και προέδρου του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Νίκου Νικολόπουλου αναφορικά με το θέμα της συνεργασίας Μαρινόπουλου – «Πρώτου Θέματος» και ιδιαιτέρως την προσφορά με κάθε εφημερίδα των κουπονιών των έξι ευρώ, διαβεβαίωνε: «Βασική προτεραιότητα του υπουργείου Οικονομικών είναι η διενέργεια ελέγχου προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς διακρίσεις και εξαιρέσεις, για την καταπολέμηση φαινομένων φοροδιαφυγής, οπουδήποτε κι αν εκδηλώνονται, και προς τον σκοπό αυτό λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα νομοθετικά, διοικητικά και λοιπά μέτρα».
Και κλείνοντας την απάντησή του επεσήμαινε ότι η επίμαχη ερώτηση του κ. Νικολόπουλου «διαβιβάστηκε στις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες για τις δέουσες ενέργειές τους».
Ποια ήταν όμως τα ερωτήματα που έθετε ο κ. Νικολόπουλος και τα οποία αναμένεται να απαντηθούν από την έρευνα των ελεγκτικών αρχών;
Ξεκινώντας την ερώτησή του για την ήδη τότε πτωχευμένη Μαρινόπουλος ΑΕ, τόνιζε ότι «χαρακτηρίστηκε η ελληνική Lehman Brothers, ο Τύπος πλέον έχει γεμίσει με δημοσιεύματα για τα όργια που γινόντουσαν στην εταιρεία αυτή επί σειρά ετών, με την ανοχή των αρχών της χώρας. Μη δημοσίευση ισολογισμών επί σειρά ετών, απίστευτες αμοιβές των μελών του διοικητικού συμβουλίου ενώ η εταιρεία κατέρρεε, σωρεία θυγατρικών εταιρειών σε υπεράκτιους προορισμούς με δαίδαλο συναλλαγών με τη μητρική εταιρεία και τόσα άλλα».
«Ομως –συνέχιζε ο ερωτών βουλευτής μπαίνοντας στο ζήτημα των κουπονιών– το θέμα που μονίμως μας έκανε εντύπωση αφορά τη συνεργασία της εταιρείας Μαρινόπουλος με την εφημερίδα “Πρώτο Θέμα” και ιδιαιτέρως την προσφορά δωροεπιταγών αξίας 6 ευρώ με κάθε εφημερίδα για αγορές προϊόντων από τη Μαρινόπουλος. Η προσφορά “έτρεχε” στην εφημερίδα “Πρώτο Θέμα” τουλάχιστον από το έτος 2012 έως και το καλοκαίρι του 2016, δηλαδή σχεδόν 5 χρόνια».
Τα ερωτήματα
Το πρώτο που μας έκανε εντύπωση –τόνιζε στη συνέχεια ο βουλευτής θέτοντας το πρώτο ερώτημα– είναι ότι το κίνητρο στους αναγνώστες της εφημερίδας ήταν εμπορικά υπερβολικό. Οι αναγνώστες πλήρωναν 4,25 ευρώ για να αγοράσουν την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» (έκδοση με ένθετα και δώρα) και ελάμβαναν ένα εκπτωτικό κουπόνι αξίας 6,00 ευρώ, δηλαδή τους χάριζαν την εφημερίδα.
Το δεύτερο που μας έκανε εντύπωση είναι ότι η έκπτωση αφορούσε αγορές από 20,00 ευρώ και άνω. Δηλαδή αν ο πελάτης αγόραζε από τη Μαρινόπουλος προϊόντα αξίας 21,00 ευρώ θα ελάμβανε έκπτωση 6,00 ευρώ, δηλαδή ποσοστιαία έκπτωση σχεδόν 30% επί της τιμής αγοράς. Το ποσοστό αυτό της έκπτωσης δεν δικαιολογείται καθόλου για τον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου, όπου τα ποσοστά κέρδους των εταιρειών κυμαίνονται σε μονοψήφια ποσοστά. Και μάλιστα η έκπτωση ήταν επί της αξίας της απόδειξης, χωρίς να προσδιορίζονται τα αγαθά, συνεπώς μπορεί ο πελάτης να αγόραζε αγαθά με περιορισμένο κέρδος για τη Μαρινόπουλος και να ελάμβανε την έκπτωση, συνεπώς η Μαρινόπουλος ζημιωνόταν σημαντικά.
Οι εύλογες απορίες
Με δεδομένο –συνέχιζε– ότι η εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» κατέχει εδώ και χρόνια την πρώτη θέση στην κυκλοφορία των κυριακάτικων εφημερίδων, με εβδομαδιαίες πωλήσεις της τάξεως των 150.000 φύλλων ανά Κυριακή, οδηγούμαστε σε ορισμένους υπολογισμούς που προκαλούν ίλιγγο και δημιουργούν εύλογες απορίες.
Αν, για παράδειγμα, από τις 150.000 φύλλα που πωλούσε η εφημερίδα την εβδομάδα, οι 100.000 αναγνώστες της χρησιμοποιούσαν το εκπτωτικό κουπόνι για να εξασφαλίσουν την έκπτωση από τη Μαρινόπουλος, αυτό σημαίνει ότι η Μαρινόπουλος έδινε ανά εβδομάδα 600.000 ευρώ σε εκπτώσεις μέσω του συγκεκριμένου κουπονιού. Πολλαπλασιάζοντας επί τις 52 εβδομάδες του έτους οδηγούμαστε στο ποσό των 31.200.000 ευρώ ετησίως. Κάνοντας έναν αυθαίρετο υπολογισμό, στα 5 χρόνια ισχύος της προσφοράς οδηγούμαστε στο ποσό των 155.000.000 ευρώ! Πρακτικά, στο ταμείο της Μαρινόπουλος ο ταμίας ενημέρωνε τον πελάτη ότι ο λογαριασμός του είναι, π.χ., 25 ευρώ και ο πελάτης κατέβαλε 19 ευρώ μετρητά και 6 ευρώ το κουπόνι. Συνεπώς στο λογιστήριο ο ταμίας δήλωνε είσπραξη 25 ευρώ αλλά παρέδιδε 19 ευρώ μετρητά και 6 ευρώ κουπόνι. Και εδώ δημιουργούνται σοβαρά ερωτήματα, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη ότι από τα στοιχεία που αποκαλύπτονται η εταιρεία Μαρινόπουλος δεν λειτουργούσε καθώς έπρεπε επί σειρά ετών. Για τους λόγους αυτούς καλείστε να απαντήσετε:
1. Για ποιο χρονικό διάστημα διήρκεσε η συγκεκριμένη συμφωνία ανάμεσα στο «Πρώτο Θέμα» και στη Μαρινόπουλος;
2. Ποιο είναι το συνολικό ποσό που έχουν διαπιστώσει οι φορολογικές αρχές ότι επέστρεψε η Μαρινόπουλος στους πελάτες της μέσω της αποδοχής των κουπονιών της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα»;
3. Ποια ήταν η διαχείριση του ΦΠΑ από την εταιρεία Μαρινόπουλος για τα κουπόνια των 6 ευρώ;
4. Με δεδομένο ότι τα κουπόνια είχαν εβδομαδιαία διάρκεια (δηλαδή το κουπόνι ενός φύλλου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί έως την προηγούμενη ημέρα κυκλοφορίας του επόμενου φύλλου), ζητάμε να ενημερωθούμε λεπτομερώς για τον αριθμό των κουπονιών της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» που πίστωνε ανά εβδομάδα η Μαρινόπουλος στους πελάτες της.
5. Το ανάλογο διάστημα της συμφωνίας των δύο μερών ποια ήταν η κυκλοφορία της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» ανά εβδομάδα;
