Ο Πρωθυπουργός αποφάσισε την απαγόρευση κυκλοφορίας πολιτών, ώστε άλλες χώρες στις οποίες λαμβάνουν χώρα ακραία γεγονότα, εξαιτίας του covid 19, να αποτελέσουν παράδειγμα προς αποφυγήν για την δική μας χώρα.
Πρόκειται για μια πολιτική απόφαση, για να αποτραπεί η εξάπλωση του ιού covid 19. Ο πρόεδρος του Παγκόσμιου οργανισμού υγείας, χαρακτήρισε Πανδημία τον κορωνοϊό.
Η λέξη πανδημία, ενδέχεται να προκαλέσει παράλογο φόβο ή αδικαιολόγητη παραδοχή ότι η μάχη έχει τελειώσει. Σίγουρα, η απαγόρευση κυκλοφορίας πολιτών, αποτελεί ακραίο μέτρο, που δεν συμβαδίζει με το Δημοκρατικό πολίτευμα, ειδικότερα σε μία χώρα από όπου ξεκίνησε η Δημοκρατία και οι υπόλοιπες χώρες, απλά την αντέγραψαν μεταγενέστερα. Κατά πολλούς, η αρχή της Αναλογικότητας που προβλέπει το Σύνταγμα, δεν τυγχάνει εφαρμογής, εάν εξαιτίας της επιβαλλόμενης καραντίνας, περισσότεροι συμπολίτες μας, οδηγηθούν σε ψυχολόγους, σε δικηγόρους για διαζύγια και συνάνθρωποι απολέσουν χιλιάδες θέσεις εργασίας από την ανεπανόρθωτη οικονομική ζημία.
Προκειμένου λοιπόν να δικαιολογηθούν τα περιοριστικά μέτρα, γίνεται επίκληση του άρθρου 21 Παρ. 3 του Συντάγματος, για την προστασία της δημόσιας υγείας. Ωστόσο, ζήτημα προκύπτει όταν η επίκληση ενός Συνταγματικού δικαιώματος (άρθρο 21 Παρ . 3 του Συντάγματος), παραβιάζει μία σειρά άλλων Συνταγματικά κατοχυρωμένων Δικαιωμάτων, τα οποία μάλιστα αποτελούν εγγυητή του Δημοκρατικού πολιτεύματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το άρθρο 5 Παρ. 4 του Συντάγματος, το οποίο απαγορεύει ρητά κάθε μέτρο που περιορίζει στους πολίτες, την ελεύθερη κίνηση. Στο άρθρο 25 του Συντάγματος, καθιερώνεται η αρχή της αναλογικότητας, η οποία νομιμοποιεί κάθε διοικητικό μέτρο, που θίγει Συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, το οποίο δεν μπορεί να περιοριστεί, εκτός εάν δεν υπάρχει άλλη λύση ή έχει αποδειχθεί επιστημονικά, πολιτικά, κοινωνικά, ιατρικά ότι η αντισυνταγματική αυτή επιλογή, θα λύσει το πρόβλημα. Με βάση την αρχή της αναλογικότητας, θα πρέπει να έχει αποδειχθεί εμπεριστατωμένα , ότι αυτά είναι τα μοναδικά μέτρα που μπορούν να εξαλείψουν τον κίνδυνο, αφού έχουν προηγηθεί ηπιότερα μέτρα.
Όμως, η παραβίαση άλλων Συνταγματικά κατοχυρωμένων Δικαιωμάτων, θα πρέπει να είναι πολύ μικρότερη του αποδεδειγμένου οφέλους από το ακραίο μέτρο. Ηπιότερα μέτρα για την αποφυγή του ακραίου μέτρου της απαγόρευσης κυκλοφορίας πολιτών, κατά πολλούς, θα μπορούσαν να είναι: ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού. Η συστηματική οργάνωση των αγροτικών ιατρείων, των κέντρων υγείας, των νοσοκομείων και γενικά των δομών υγείας. Η αναβάθμιση του προγράμματος “Βοήθεια στο Σπίτι”. Μηχανήματα αναγνώρισης του ιού στους πολίτες. Δημιουργία κέντρων ελέγχου που θα διεξάγει δειγματοληψίες. Σωστή ενημέρωση των πολιτών./. Σε κάθε περίπτωση, οι περιορισμοί της ελευθερίας, οφείλουν να μην παραβιάζουν τον πυρήνα του Συντάγματος. Δηλαδή, δεν μπορεί η Ελευθερία να αποτελέσει την εξαίρεση και ο περιορισμός, τον κανόνα.
Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, αποτελούν ουσιαστικούς νόμους, οι οποίοι δεν μπορούν να παραβιάζουν το Σύνταγμα. Η ελευθερία δεν μπορεί να ανασταλεί προληπτικά. Ούτε σε κατάσταση πολιορκίας (δηλαδή περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης, περίπτωση ένοπλου κινήματος για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος). Στην κατάσταση πολιορκίας, αίρεται απλά η απαγόρευση λήψης ατομικών διοικητικών μέτρων, περιορισμού της ελευθερίας.
Με μία καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας πολιτών, θίγονται και τα Συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα της Συνδικαλιστικής ελευθερίας και της ελευθερίας της συνάθροισης. Το άρθρο 5 Παρ. 3 του Συντάγματος, αφορά τον σκληρό πυρήνα των διατάξεων του Συντάγματος και απαγορεύεται η αναθεώρηση του, με βάση το άρθρο 110 του Συντάγματος. Επομένως, από νομικής απόψεως, μία απαγόρευση κυκλοφορίας πολιτών, όχι σε καιρό πολέμου, παραβιάζει άλλες σημαντικές συνταγματικά κατοχυρωμένες διατάξεις του Συντάγματος, εκτός και εάν αποδειχθεί ότι το όφελος του μέτρου απαγόρευσης, θα είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο από την παραβίαση διατάξεων του Συντάγματος.
Δημοκρατία είναι το πολίτευμα, όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Κεντρικό χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας, είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία των πολιτών, στην άμεση δημοκρατία. Θουκυδίδης:”Αυτό που εναντιώνεται στον δυνάστη, λέγεται λαός”. Michael Moore:”Η δημοκρατία δεν είναι άθλημα για θεατές. Είναι μία συμμετοχική εκδήλωση. Αν δεν συμμετέχουμε, παύει να είναι δημοκρατία”. Βενιαμίν Ντισραέλι:” Η πλειοψηφία είναι η καλύτερη απάντηση”. Howard Zinn: “Το να διαμαρτύρεσαι πέρα από τα όρια του νόμου, δεν είναι παρέκκλιση από την δημοκρατία. Είναι απόλυτα αναγκαίο γι’ αυτήν”.
Ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης είναι δικηγόρος Αθηνών- Συνταγματολόγος
