«Για το μόνο πράγμα που είμαι ένοχος είναι ότι προσπάθησα να ζήσω. Προσπάθησα να ζήσουμε εγώ, η κόρη μου και η έγκυος γυναίκα μου». Αυτά είναι τα λόγια του Αμίρ Ζαχίρι, ενός 27χρονου πρόσφυγα από το Αφγανιστάν που καταδικάστηκε σε 50 χρόνια κάθειρξη από την ελληνική Δικαιοσύνη ως διακινητής.
Στις 12 Μαρτίου 2020 ο Αμίρ Ζαχίρι πακέταρε νοητά όλες του τις ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο, έσφιξε τα δόντια, πήρε μια μεγάλη ανάσα, κράτησε από το ένα χέρι την τετράχρονη κόρη του και από το άλλο την έγκυο σύζυγό του και μπήκαν σε μια βάρκα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια για ένα καλύτερο μέλλον. Σε μια προσπάθεια για ζωή.
Οταν ο διακινητής τούς εγκατέλειψε οι 24 πρόσφυγες που βρίσκονταν στη λέμβο έκαναν ό,τι μπορούσαν για να σωθούν. Τους εντόπισε το ελληνικό λιμενικό και πίστεψαν ότι το μαρτύριό τους τελείωσε. Οχι όμως για όλους. Για δύο εξ αυτών ένας νέος γολγοθάς ξεκινούσε και δεν μπορούσαν καν να το φανταστούν.
«Ο διακινητής μάς άφησε μέσα στη θάλασσα και έφυγε. Ολοι ήμασταν πάρα πολύ φοβισμένοι. Δεν ξέραμε τι να κάνουμε ούτε πώς να οδηγήσουμε τη βάρκα. Ολοι όσοι ήμασταν στη λέμβο προσπαθήσαμε πάρα πολύ για να σωθούμε. Ηταν η χειρότερη στιγμή της ζωής μου. Ηταν η πρώτη φορά που είδα θάλασσα από κοντά και δεν είχα ιδέα πώς να οδηγήσω τη βάρκα. Οταν ήρθαν οι λιμενικοί κοντά μας εγώ νόμιζα ότι ήρθαν να μας βοηθήσουν. Άρχισαν να μας φωνάζουν πάρα πολύ. Δεν καταλάβαινα τι έλεγαν. Με έδειχναν και φώναζαν, μου έκαναν νόημα να ανεβώ πάνω, ανέβηκα και ξαφνικά κατέληξα στη φυλακή» λέει ο 27χρονος πρόσφυγας μιλώντας στο Documento με φωνή που τρέμει από απόγνωση.
Ο Αμίρ Ζαχίρι με τον επίσης πρόσφυγα και επιβαίνοντα στη βάρκα Ακίφ Ρασούλι κατηγορήθηκαν από τον λιμενικό Α.Π. ότι έσκισαν τη βάρκα προκαλώντας ναυάγιο και συνελήφθησαν. «Εγιναν προσπάθειες ακινητοποίησης της λέμβου από το πλήρωμα του σκάφους μας. Περί ώρα 16.40 δύο εκ των π.ε.π. έσκισαν τη λέμβο εσκεμμένα με αιχμηρό αντικείμενο με αποτέλεσμα κάποιοι εξ αυτών να πέσουν στη θάλασσα και η λέμβος να αρχίζει να είναι σε ημιβυθισμένη κατάσταση. Αμεσα ξεκίνησαν οι ενέργειες περισυλλογής η οποία ολοκληρώθηκε τη 17.00. […] Την 21.30 καταπλεύσαμε σε λιμένα Μήθυμνας και παραδώσαμε τους 22 π.ε.π. σε στελέχη Λ/Σ Μήθυμνας ενώ ταυτόχρονα υποδείξαμε τους δύο π.ε.π. που είχαν σκίσει τη λέμβο για να γίνουν οι προβλεπόμενες διαδικασίες» αναφέρει χαρακτηριστικά στην ένορκη κατάθεσή του ο λιμενικός.
Ετσι οι δύο πρόσφυγες οδηγήθηκαν ενώπιον της ανακρίτριας πλημμελειοδικών Μυτιλήνης, όπου και τους ανακοινώθηκε αιφνιδίως ότι κατηγορούνται για πρόκληση ναυαγίου αλλά και για παράνομη μεταφορά προσφύγων.
Μάλιστα ο μοναδικός μάρτυρας κατηγορίας ήταν και παραμένει ο λιμενικός Α.Π., ο οποίος σε κανένα σημείο της κατάθεσής του δεν παρουσιάζει τους δύο πρόσφυγες ως διακινητές, παρά μόνο αναφέρει ότι προκάλεσαν το ναυάγιο σκίζοντας τη βάρκα, το οποίο αναγράφεται και στην έκθεση σύλληψης.
Είναι φανερό ότι το προφίλ τους δεν ταιριάζει με εκείνο ενός επαγγελματία διακινητή ανθρώπων, ενώ το να κατηγορούνται οι ίδιοι οι πρόσφυγες ως διακινητές είναι χαρακτηριστικό μιας ευρύτερης πολιτικής που στοχεύει ακριβώς στο να αποτρέψει άλλους από το να επιχειρήσουν ένα ανάλογο ταξίδι. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο που καταδικάζονται για διακίνηση ανθρώπων κάθε χρόνο στην Ελλάδα εκτιμάται ότι έχει διπλασιαστεί από τον Μάρτιο του 2016, μετά τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας, με σκοπό τη μείωση των μεταναστευτικών ροών.
«Εσείς τι νομίζετε; Για ποιον λόγο άφησα την πατρίδα μου και μπήκα σε μια βάρκα με τη γυναίκα μου έγκυο και το τεσσάρων χρόνων κοριτσάκι μου;» αναρωτιέται ο Αμίρ, για να καταλήξει: «Ηρθα εδώ για ένα καλύτερο μέλλον, για ένα καλύτερο αύριο· αντί γι’ αυτό βρέθηκα στη φυλακή».
Το δικαστικό παράδοξο και η ταλαιπωρία
Πρωτόδικα, στις 8 Σεπτεμβρίου 2020, παρά τα ανύπαρκτα στοιχεία που συνθέτουν την εξαιρετικά προβληματική δικογραφία και χωρίς την παρουσία του μάρτυρα κατηγορίας, οι δύο πρόσφυγες καταδικάστηκαν σε 50 χρόνια και δέκα μέρες φυλάκιση (συνολικά ο καθένας) για το αδίκημα της μεταφοράς υπηκόων τρίτων χωρών που στερούνται το δικαίωμα εισόδου στα όρια της ελληνικής επικράτειας και για παράνομη είσοδο στη χώρα, ενώ σε ακόμη ένα δικαστικό παράδοξο αθωώθηκαν για την κατηγορία της πρόκλησης ναυαγίου, η οποία ήταν και η μόνη που αναφερόταν από τον μάρτυρα κατηγορίας.
Στις αρχές Απριλίου του 2022 η εκδίκαση της έφεσης των δύο Αφγανών αιτούντων άσυλο αναβλήθηκε για τις 8 Δεκεμβρίου από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Βορείου Αιγαίου, καθώς ο λιμενικός και μοναδικός μάρτυρας κατηγορίας δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο.
Ο ίδιος μάλιστα δεν έχει εμφανιστεί πέρα από την προδικασία, αφού δεν έχει καταθέσει ούτε στην ανακρίτρια ούτε στο πρωτόδικο δικαστήριο. Παρ’ όλα αυτά η απουσία του δεν στάθηκε ικανή για να αθωωθούν ο Ακίφ και ο Αμίρ, αλλά αρκούσε ώστε να δοθεί αναβολή και να παραταθεί η φυλάκισή τους στις φυλακές Χίου και Νιγρίτας Σερρών.
Οι συνήγοροι υπεράσπισής τους Αλέξανδρος Γεωργούλης, Δημήτρης Χούλης (Αμίρ Ζαχίρι), Βίκυ Αγγελίδου και Βασίλης Ψώμος (Ακίφ Ρασούλι) αιτήθηκαν να αφεθούν οι εντολείς τους ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους μέχρι την εκδίκαση της έφεσης, αίτημα που απορρίφθηκε από το δικαστήριο, παρά την αντίθετη εισαγγελική πρόταση και το γεγονός ότι η παράταση της κράτησής τους συνεπάγεται υπέρμετρη και ανεπανόρθωτη βλάβη για τους ίδιους ή την οικογένειά τους.
Οι δύο πρόσφυγες στο άκουσμα της αναβολής της εκδίκασης της υπόθεσής τους δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Οι λυγμοί τους διέκοψαν βίαια την αδιάφορη ησυχία της δικαστικής αίθουσας και τα βλέμματα όλων καρφώθηκαν πάνω σε δύο ανθρώπινες φιγούρες που απέπνεαν απελπισία. Η αδικία ανέβλυζε από τα μάτια τους και με χειροπέδες στα χέρια προσπαθούσαν να σκουπίσουν το πρόσωπό τους.
«Αδικο για τους αθώους που είναι στη φυλακή»
«Είμαστε πλήρως απογοητευμένοι από την εξέλιξη της υπόθεσης, αφενός με την αναβολή αυτής κι αφετέρου με την απόρριψη του αιτήματός μας για αναστολή της έκτισης της ποινής έως την εκδίκαση του εφετείου, την ίδια στιγμή που συνέτρεχαν όλες οι εκ του νόμου προϋποθέσεις και υπήρχε θετική πρόταση εισαγγελέα» υπογραμμίζει στο Documento ο Αλ. Γεωργούλης, συνήγορος υπεράσπισης του Αμίρ Ζαχίρι και προσθέτει: «Η συγκεκριμένη υπόθεση αναδεικνύει τη χειρότερη όψη της ποινικοποίησης του προσφυγικού στην Ελλάδα και δυστυχώς δεν αποτελεί την εξαίρεση αλλά τον κανόνα. Δικογραφίες που στήνονται κυριολεκτικά στο πόδι από τις αρμόδιες προανακριτικές αρχές, ανυπόστατα κατηγορητήρια και εξοντωτικές ποινές συνθέτουν μια θλιβερή πραγματικότητα για την ελληνική Δικαιοσύνη στα νησιά του βόρειου Αιγαίου».
Με τη σειρά του ο δεύτερος συνήγορος υπεράσπισης του Αμίρ Ζαχίρι Δ. Χούλης σημειώνει: «Δύο χρόνια άδικα στη φυλακή, που πλέον παρατείνονται για οκτώ μήνες ακόμη. Από όπου κι αν δούμε αυτή την υπόθεση, είναι λάθος. Αδικο για τους αθώους που βρίσκονται στη φυλακή, επικίνδυνο για τη Δικαιοσύνη και ζημιά για το κράτος που θα αναγκαστεί να καταβάλει ακόμη μεγαλύτερη αποζημίωση όταν επιτέλους αθωωθούν».
Και προσθέτει: «Ενώ προανακριτικά κατηγορούνταν για πρόκληση ναυαγίου και επομένως έδωσαν προανακριτική (με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη γνώση δικαιωμάτων τους κ.λπ.), στην ανάκριση προστέθηκε μια κατηγορία χωρίς να δοθεί καινούργια προανακριτική. Αυτό σε περίπτωση που είχαν νομική υποστήριξη θα το τόνιζε ο δικηγόρος τους, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είχαν. Ωστόσο αυτή η μη τήρηση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αποτελεί λόγο απόλυτης ακυρότητας της προδικασίας και εξετάζεται και αυτεπάγγελτα από τους εισαγγελείς και τους δικαστές. Κάτι τόσο εξόφθαλμο δεν το είδε κανείς ωστόσο, με αποτέλεσμα να καταδικαστούν. Ανθρωποι που στερούνται νομικής εκπροσώπησης θα έπρεπε να είναι σίγουροι ότι οι εντεταλμένοι από το κράτος για την τήρηση αυτών των κανόνων (δικαστές και εισαγγελείς) θα έκαναν ορθότερα τη δουλειά τους και θα σέβονταν τα δικαιώματά τους».
«Δεν ξέρετε τι σημαίνει φυλακή»
«Πραγματικά δεν περίμενα να πάω στη φυλακή. Ξέρω ότι στην Ελλάδα υπάρχουν καλοί άνθρωποι και βλέπουν ότι είναι άδικο αυτό που μου συμβαίνει. Θέλω να πω την ιστορία μου για να μάθει ο κόσμος την αδικία που βιώνουμε εγώ και η οικογένειά μου. Εχει γεννηθεί το παιδί μου και το έχω δει δύο φορές. Γέννησε η γυναίκα μου και εγώ δεν ήμουν μαζί της. Εχω χάσει την ελπίδα μου για την ελληνική Δικαιοσύνη και δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω. Δυστυχώς δεν βλέπω καθόλου φως. Δεν έχω καμία ελπίδα για να γίνει κάτι καλύτερο για μένα στο δικαστήριο επειδή αυτό που έγινε είναι πάρα πολύ άδικο και φοβάμαι πάρα πολύ ότι θα χάσω την ελευθερία μου σε μια νέα χώρα, μια νέα πατρίδα που είναι ελεύθερη. Δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω. Φοβάμαι πάρα πολύ» σημειώνει ο Αμίρ μέσα από τις φυλακές Χίου όπου κρατείται και αναφέρεται στις δύσκολες ώρες που περνά έγκλειστος στο σωφρονιστικό κατάστημα.
«Πραγματικά στη φυλακή που είμαι είναι πάρα πολύ δύσκολα. Οι φύλακες είναι πάρα πολύ κακοί μαζί μου. Και όχι μόνο με μένα αλλά με όλους τους κρατούμενους. Δεν ξέρετε τι σημαίνει φυλακή. Η αλήθεια είναι πως εσείς το ακούτε ενώ εμείς το ζούμε καθημερινά. Είναι πάρα πολύ δύσκολα. Η φυλακή δεν είναι το μέρος που πρέπει να είμαι. Δεν είμαι εγκληματίας. Προσπάθησα να σώσω τη ζωή μου στο Αφγανιστάν και να σώσω τη ζωή μου στη θάλασσα, στη βάρκα, προσπάθησα να σώσω τη ζωή μου και τη ζωή της γυναίκας μου και του παιδιού μου» τονίζει.
«Το μόνο που ζητώ είναι δικαιοσύνη»
Απογοητευμένος ο Αμίρ προσπαθεί μέσω μιας τηλεφωνικής επικοινωνίας που διακόπτεται συνεχώς λόγω κακού σήματος να εκφράσει την απελπισία του. Ενας άνθρωπος που ήρθε με σκοπό να ζήσουν εκείνος και η οικογένειά του ξεφεύγοντας από το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν βιώνει με τον πιο σκληρό τρόπο την αδιαλλαξία και τη σκληρή αδιαφορία της ελληνικής Δικαιοσύνης. «Απογοητεύτηκα πάρα πολύ. Ηρθα στο δικαστήριο με μεγάλη ελπίδα, αλλά εκείνη την ημέρα δεν είδα πουθενά δίκαιο. Γιατί είμαι ακόμη στη φυλακή; Το μόνο που ζητάω είναι δικαιοσύνη. Θέλω η γυναίκα μου και τα παιδιά μου να μείνουν δυνατοί. Ψυχολογικά είμαι χάλια. Δεν ξέρω τι να κάνω. Ελπίζω μόνο σε σας και στον δικηγόρο μου» καταλήγει.
Σημειώνεται πως ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου είχε ξεκινήσει διεθνή εκστρατεία υποστήριξης των Αμίρ Ζαχίρι και Ακίφ Ρασούλι αλλά και άλλων προσφύγων που βρίσκονται στη φυλακή ως διακινητές, όπως εκείνη του Σομαλού πολιτικού πρόσφυγα Μοχαμάντ Χανάντ Αμπντί που έχει καταδικαστεί σε 142 χρόνια κάθειρξη.
