Μια απόφαση-σκάνδαλο έλαβε πριν από δύο μήνες το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) αναφορικά με το Ναυπηγείο Κυνόσουρας στη Σαλαμίνα.
Ενέκρινε τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του ναυπηγείου παρά το γεγονός ότι κατά το παρελθόν το αίτημα της εταιρείας είχε απορριφθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και το υπουργείο Πολιτισμού. Με fast track απόφαση Χατζηδάκη η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρέκαμψε την αρχαιολογική νομοθεσία και το ΚΑΣ και ενέκρινε το αίτημα της εταιρείας, η οποία είναι συμφερόντων της μητέρας του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή.
Η ιστορία της λειτουργίας του διαλυτηρίου πλοίων Ναυπηγεία Κυνόσουρας ΑΕ μετράει πολλά χρόνια. Ηταν γύρω στο 1971, επί δικτατορίας, όταν η ναυπηγική εταιρεία Αρκαδία ΑΕ ξεκίνησε να λειτουργεί με πρώτη αδειοδότηση δίπλα και γύρω από τον Τύμβο των Σαλαμινομάχων. Η εταιρεία ήταν συμφερόντων της εφοπλιστικής οικογένειας Διαμαντή, η οποία είχε στενούς δεσμούς με τον πρόεδρο και ιδρυτή της ΝΔ Κωνσταντίνο Καραμανλή. Συγκεκριμένα η Νίκη Διαμαντή, κόρη ενός εκ των αδερφών Διαμαντή, παντρεύτηκε τον Αχιλλέα Καραμανλή. Μαζί του έκανε δύο παιδιά, τη Φωτεινή και τον Κώστα, τον νυν υπουργό της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας της εταιρείας ξεκίνησε ένα μπρα ντε φερ μεταξύ ναυπηγείου και πολιτείας για την αδειοδότηση και τη λειτουργία του.
Το 2001 μια απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού άλλαξε άρδην τα δεδομένα. Συγκεκριμένα, με υπουργική απόφαση θεσμοθετήθηκαν δύο ζώνες στην Κυνόσουρα. Η πρώτη, που αφορούσε και τη μεγαλύτερη ζώνη της χερσονήσου, χαρακτηρίστηκε «αδόμητη και απολύτου προστασίας ζώνη». Η δεύτερη στη νοτιοδυτική πλευρά χαρακτηρίστηκε Ζώνη Β και ήταν δομήσιμη μεν, αλλά υπό όρους. Το Ναυπηγείο Κυνόσουρα βρίσκεται σχεδόν δίπλα στην ανατολική πλευρά του Τύμβου των Σαλαμινομάχων και εμπίπτει στη Ζώνη Α. Επομένως, οποιαδήποτε αδειοδότηση θα πρέπει να λάβει την έγκριση του υπουργείου Πολιτισμού και να περάσει από το ΚΑΣ. Η εταιρεία συμφερόντων Διαμαντή κατέθεσε αίτηση στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για την ακύρωση της υπουργικής απόφασης. Το αίτημα απορρίφθηκε από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο με την υπ’ αριθμόν 1922/2008 απόφαση.
Την ίδια χρονιά η εταιρεία υπέβαλε στο υπουργείο Πολιτισμού αίτημα χορήγησης έγκρισης για συντήρηση, επισκευή και αναβάθμιση του Ναυπηγείου Κυνόσουρας. Παραπέμφθηκε στο ΚΑΣ, όπως άλλωστε ήταν και το πλέον ορθό.
Διπλή άρνηση από το υπουργείο Πολιτισμού
Τρία χρόνια μετά, συγκεκριμένα το 2011, η εταιρεία υπέβαλε στο υπουργείο Πολιτισμού φάκελο μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την ανανέωση των περιβαλλοντικών όρων του ναυπηγείου. Το αίτημα δεν έγινε δεκτό. Η γνωμοδότηση του ΚΑΣ ήταν αρνητική, με αποτέλεσμα ο τότε υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος να απορρίψει το αίτημα. Στο σκεπτικό, όπως αναφερόταν στην υπουργική απόφαση, σημειωνόταν ότι το «συγκεκριμένο ναυπηγείο προκαλεί σοβαρή άμεση και έμμεση βλάβη στον εν λόγω αρχαιολογικό χώρο και κυρίως στο παρακείμενο μνημείο του Τύμβου των Σαλαμινομάχων».
Η εταιρεία υπέβαλε αίτηση θεραπείας κατά της απόφασης Γερουλάνου και αναπομπής του ζητήματος εκ νέου στο ΚΑΣ. Ωστόσο η αίτηση απορρίφθηκε με ομόφωνη απόφαση του ΚΑΣ τον Αύγουστο του 2012, υπό την προεδρία της Λίνας Μενδώνη, κάτι που υιοθέτησε και ο τότε αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κώστας Τζαβάρας. Στην απόφαση Τζαβάρα αναφερόταν ρητά ότι η αίτηση θεραπείας απορρίφθηκε επειδή οι λόγοι που επικαλούνταν η εταιρεία ήταν «αβάσιμοι».
Δύο αναφορές στη Δικαιοσύνη το 2019
Η λειτουργία του ναυπηγείου στην περιοχή απασχόλησε πριν από έναν και πλέον χρόνο και τη Δημόσια Αρχή Λιμένων (ΔΑΛ). Συγκεκριμένα, ο τότε επικεφαλής της ΔΑΛ Δημοσθένης Μπακόπουλος κατέθεσε δύο αναφορές στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά, οι οποίες κοινοποιήθηκαν και στον Αρειο Πάγο.
Σε αυτές ο τότε διοικητής ανέφερε ότι από στοιχεία που είχαν περιέλθει σε γνώση της ΔΑΛ προέκυπτε ότι από το 2001 και μετά, οπότε και θεσμοθετήθηκε η Ζώνη Α στην Κυνόσουρα, μέχρι και την περίοδο που συντάχθηκαν οι αναφορές «δεν υφίσταται οποιαδήποτε άδεια του υπουργείου Πολιτισμού για τη λειτουργία της προαναφερόμενης
ναυπηγικής επιχείρησης». Για τον λόγο αυτό ζητούσε να διερευνηθεί αν έχει διαπραχθεί το ποινικό αδίκημα της παράβασης καθήκοντος από δημόσιους λειτουργούς, οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να διακόψουν τη λειτουργία των ναυπηγικών επιχειρήσεων και δεν το έπραξαν. Για την υπόθεση διενεργήθηκε προκαταρκτική έρευνα με άγνωστη προς το παρόν κατάληξη.
Η απόφαση Ζορμπά που αγνόησαν στο ΥΠΕΝ
Το 2016 υπήρξε άλλη μια εξέλιξη σε ό,τι αφορά την Κυνόσουρα. Η περιοχή εξαιρέθηκε από την παραχώρηση στην Cosco και πέρασε στο ελληνικό δημόσιο. Τρία χρόνια μετά, συγκεκριμένα τον Μάιο του 2019, η τότε υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά έλαβε μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση. Απορρίφθηκε η χρήση ναυπηγοεπισκευής στον χερσαίο και ενάλιο χώρο Κυνόσουρας και Αμπελακίων που ζητούσε η Cosco με το master plan και απαιτήθηκε η δρομολόγηση της απομάκρυνσης όλων των ναυπηγείων από την αρχαιολογική ζώνη λόγω της ύψιστης σημασίας του τοπίου της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Επιπλέον, ο χώρος του ναυπηγείου-διαλυτηρίου περιελήφθη στα 2.330 ακίνητα του δημοσίου που εξαιρέθηκαν από το Υπερταμείο.
Σκανδαλώδες «ναι» επί Χατζηδάκη
Παρά τις διαδοχικές επί χρόνια απορριπτικές αποφάσεις, το ΥΠΕΝ αποφάσισε να εγκρίνει τη ΜΠΕ της εταιρείας πριν από δύο μήνες, επί υπουργίας Κωστή Χατζηδάκη. Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε η «έγκριση περιβαλλοντικών όρων των υφισταμένων εγκαταστάσεων του ναυπηγείου της εταιρείας Ναυπηγεία Κυνόσουρας ΑΕ, που λειτουργεί εντός της καθορισμένης από τον ν. 4404/2016 Χερσαίας Ζώνης Λιμένος ΟΛΠ στην περιοχή Κυνόσουρας στα Αμπελάκια Σαλαμίνας», όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση, η οποία θα ισχύει για τα επόμενα 15 χρόνια. Πρόκειται για σκανδαλώδη απόφαση καθώς δεν έχει υπάρξει νεότερη θετική γνωμοδότηση από το ΚΑΣ. Με λίγα λόγια, το ΥΠΕΝ ενέκρινε τη ΜΠΕ κατά παράβαση της αρχαιολογικής νομοθεσίας, παλαιότερων αποφάσεων του ΚΑΣ αλλά και υπουργών Πολιτισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην απόφαση του ΥΠΕΝ γίνεται επιλεκτική αναφορά σε μια συνεδρίαση της Επιτροπής Σχεδιασμού Ανάπτυξης και Λιμένων (ΕΣΑΛ) του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής που έγινε τον Νοέμβριο του 2012, επί κυβέρνησης Σαμαρά. Σε αυτή συμμετείχε και εκπρόσωπος του υπουργείου Πολιτισμού, όπου και εγκρίθηκε η ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα «ως μόνη χρήση γης για την περιοχή της Κυνόσουρας Σαλαμίνας», ενώ προέβλεψε και «αντίστοιχους όρους δόμησης». Επίσης στην απόφαση του ΥΠΕΝ γίνεται λόγος και σε δύο συνεδριάσεις της ΕΣΑΛ τον Σεπτέμβριο του 2019 και τον Ιούνιο του 2020 στις οποίες επιβεβαιώθηκαν «η ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα ως χρήση γης καθώς και η συνέχιση λειτουργίας των υφισταμένων ναυπηγείων στην περιοχή της Κυνόσουρας Σαλαμίνας με τη σύμφωνη γνώμη και του υπουργείου Πολιτισμού» – σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνεδρίαση του 2019 η εκπρόσωπος του υπουργείου εκφράστηκε αρνητικά!
Με λίγα λόγια, γίνεται αναφορά στη συνέχιση της δραστηριότητας των ναυπηγείων στην περιοχή με σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά δεν γίνεται καμία αναφορά στις αρνητικές αποφάσεις του (αρμόδιου εκ του νόμου) ΚΑΣ και προηγούμενων αποφάσεων του υπουργείου Πολιτισμού.
