Επιστήμονες εξηγούν γιατί πλημμύρισε η Θεσσαλία και κινδυνεύουν πολλές περιοχές ακόμη
Με τις εικόνες διαλυμένων αντιπλημμυρικών φραγμάτων, καταστραμμένων γεφυρών και ενός κάμπου που σαπίζει κάτω από τόνους μολυσμένου νερού να σηματοδοτούν μια από τις μεγαλύτερες φυσικές και οικονομικές καταστροφές στη νεότερη ελληνική ιστορία, όλα κατατείνουν στο ότι η μόνη λύση στις μεγάλες προκλήσεις βρίσκεται κρυμμένη στην πιο πάγια ανεπάρκεια της ελληνικής πολιτείας: την έλλειψη συνολικού σχεδιασμού.
Ομως καταστροφές όπως αυτή που έπληξε τη Θεσσαλία δείχνουν με τον πλέον σκληρό τρόπο ότι η έλλειψη σχεδιασμού, οι πρόχειρες αποφάσεις και τα αποσπασματικά έργα οδηγούν όλα μαζί σε μια εγκληματική αμέλεια που οδηγεί σε αποτελέσματα όπως αυτά που βιώνουμε σήμερα.
Αλλωστε, όπως εξηγεί ο δασολόγος – περιβαλλοντολόγος Ελευθέριος Σταματόπουλος: «Πρέπει να υπάρξει συνολικός σχεδιασμός από πάνω μέχρι κάτω. Από το βουνό μέχρι τη θάλασσα. Οχι να κάνει ο κάθε δήμος το δικό του».
Στα ορεινά φράγματα η λύση
Στην άποψη ότι τα αντιπλημμυρικά ξεκινούν από τα βουνά ρίχνει το βάρος της παρέμβασής του στο Documento ο Ελ. Σταματόπουλος. «Τα κύρια αντιπλημμυρικά έργα γίνονται στις ορεινές λεκάνες. Κάνουμε απόσβεση στις ορεινές λεκάνες και ταυτόχρονα αναδασώσεις για τη στήριξη των πρανών» εξηγεί, τονίζοντας ότι ένας πρακτικός λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητες οι αναδασώσεις σε καμένες περιοχές είναι ακριβώς για να συγκρατείται μεγαλύτερη ποσότητα νερού. Οπως τονίζει, τα αντιπλημμυρικά γίνονται αρχικά στα ορεινά δάση και στη συνέχεια σχεδιάζονται τα πεδινά υδρονομικά, καθώς αν έχει γίνει σωστή δουλειά στα βουνά, τα πεδινά ποτάμια «δεν θα έχουν τόσο μεγάλο όγκο να παροχετεύσουν, αφού θα κρατιέται στα βουνά ή θα καθυστερεί να κατέβει».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται με τις δηλώσεις της και η πρόεδρος των Ελλήνων Δασοπόνων Αντιγόνη Καραδόντα, η οποία τονίζει ότι «τα δέντρα, εκτός από το ότι συγκρατούν το έδαφος, μειώνουν και την παρασυρτική δύναμη του νερού. Γι’ αυτό παλαιότερα κάναμε και φυτεύσεις εντός των κοιτών των ρεμάτων, για να δημιουργηθούν υδρονομικά δάση και να υπάρχει πλήρης θωράκιση της περιοχής».
Οπως συμπληρώνει: «Κάνουμε φράγματα βάρους στις κοίτες μετά τη φωτιά. Αυτό δεν είναι σωστό αν δεν έχεις και τους παράγοντες που διατηρούν το έδαφος, όπως τα δέντρα. Επίσης αυτά τα έργα αφενός κοστίζουν πολύ λόγω του υλικού κατασκευής, αφετέρου είναι χρονοβόρα».
Πώς πνίγηκε η Θεσσαλία
«Στη Θεσσαλία υπήρξε λανθασμένος σχεδιασμός. Κάνουν παραποτάμιους δρόμους χωρίς καν να φτιάχνουν τοίχους αντιστήριξης. Βρίσκουν ένα πρανές και ρίχνουν άσφαλτο» λέει ο Ελ. Σταματόπουλος και συνεχίζει: «Για τις περιοχές του κάμπου της Θεσσαλίας το πρόβλημα είναι ότι ήρθαν με ορμή τα νερά από τα βουνά».
«Καρδίτσα και Τρίκαλα όμως δεν είχαν πληγεί από πυρκαγιές. Εκεί έφταιξε η εγκατάλειψη των ορεινών όγκων» επισημαίνει.
Τα έργα στα δάση σταμάτησαν το ’80
Καταστροφικό, σύμφωνα με τους δύο ειδικούς που μίλησαν στο Documento, είναι και το γεγονός ότι τα περισσότερα έργα εντός των δασών έγιναν τουλάχιστον 30 χρόνια πριν. «Παλαιότερα, και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80, η δασική υπηρεσία έκανε αντιπλημμυρικά έργα, διευθετούσε τους χειμάρρους και τις λεκάνες απορροής. Από τη στιγμή που δεν γίνονται αντιπλημμυρικά έργα, δηλαδή φράγματα, μαζί με το γεγονός ότι έχει καταστραφεί κυρίως από πυρκαγιές μεγάλο μέρος της δασικής βλάστησης, αλλά και τον χωρίς σχεδιασμό και μελέτη καθαρισμό των κοιτών με μπουλντόζες που κάνουν οι περιφέρειες οδηγούμαστε σε αυτά τα φαινόμενα» τονίζει η Αντιγ. Καραδόντα.
Για το ίδιο θέμα και ο Ελ. Σταματόπουλος σημειώνει ότι η παύση τέτοιων έργων στα δάση προκαλεί σοβαρά προβλήματα: «Τη δεκαετία του ’50 και μέχρι το ’80 είχε γίνει ένα πολύ μεγάλο έργο στο σύνολο της χώρας. Ομως στη συνέχεια αυτά τα έργα σταμάτησαν. Αρχές του ’90 άρχισαν να μπαίνουν και εργολάβοι. Δόθηκαν πάρα πολλά χρήματα αναλογικά σε σχέση με το παραχθέν αντικείμενο. Στη συνέχεια, μετά το 2005 σταμάτησαν και τα υδρονομικά έργα. Εχουμε κάποια έργα σποραδικά σε καμένες περιοχές, αλλά εκεί γίνονται ξυλοφράγματα».
«Αντιπυρικές εργασίες έχουν πάψει να γίνονται από τους δασολόγους και γίνονται από την πυροσβεστική» επισημαίνει με έμφαση, εξηγώντας ότι «το θέμα που αντιμετωπίζουμε είναι θέμα πολιτικής προστασίας».
Πού να περιμένουμε πλημμύρες
Οι δασολόγοι με τους οποίους μίλησε το Documento προειδοποιούν ότι υπάρχουν πολλές περιοχές στη χώρα που απειλούνται με αντίστοιχες καταστροφές σε περίπτωση που πληγούν από ανάλογες, ιδιαίτερα ισχυρές καταιγίδες. «Οι περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές, όπως η Δαδιά, η Ρόδος, η Πάρνηθα, ιδίως στην Αγία Παρασκευή και τη Φυλή, θα έχουν μεγάλο πρόβλημα. Αν είχε βρέξει πολύ στη Βοιωτία που κάηκε φέτος, θα είχε θέμα. Δεν ξέρουμε τι θα φέρει στη συνέχεια ο χειμώνας» τονίζει ο Ελ. Σταματόπουλος.
«Το μόνο που θα βλέπουμε από εδώ και πέρα θα είναι καμένες εκτάσεις το καλοκαίρι και πλημμυρισμένες εκτάσεις τον χειμώνα» τονίζει η πρόεδρος των δασοπόνων.
«Κλαίγαμε τον Βόλο που τον διατρέχουν τρία μεγάλα και έντονα ρέματα και φανταστείτε ότι είναι κατηφορικός και πλημμύρισε. Η Καρδίτσα από την άλλη είναι επίπεδη» σημειώνει η Αντιγ. Καραδόντα και συμπληρώνει: «Χωρίς να θέλουμε να είμαστε μάντεις κακών, και στην Αλεξανδρούπολη θα γίνει αυτός ο χαμός. Αν όχι φέτος, τότε του χρόνου, όπως έγινε στη Μάνδρα, τη βόρεια Εύβοια κ.α. Δεν υπάρχει πόλη που να έχει καεί και να μην έχει πλημμυρίσει. Ο,τι έχει καεί θα πλημμυρίσει. Και στην Αθήνα υπήρξαν πλημμύρες, αφού δεν υπάρχει τίποτε γύρω από την πόλη ώστε να συγκρατήσει τα νερά».
