Μετά από μήνες συζητήσεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση για έναν νόμο που θα προστατεύει την ελευθερία του Τύπου (European Media Freedom Act – EMFA) και θα αντικρούει τις αυταρχικές πρακτικές κυβερνήσεων για υποκλοπές, «νόμιμες» ή παράνομες, όπως έγινε στην Ελλάδα με την ΕΥΠ του Κυριάκου Μητσοτάκη και το Predator, στο παρά πέντε υπάρχουν διαφωνίες σε ένα άρθρο.
Πρόκειται για το άρθρο 4 που προβλέπει εξαίρεση για «εθνική ασφάλεια», πράγμα που λύνει τα χέρια της εξουσίας να παρακολουθεί τελικά όποιον θέλει, αφού μπορεί να επικαλεστεί εύκολα την εθνική ασφάλεια.
Η ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη κινδυνεύει από μια τέτοια διατύπωση και για την προστασία των δημοσιογράφων και των πηγών τους οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) χτυπούν το καμπανάκι του κινδύνου.
Η ανακοίνωση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα
Ευρωπαϊκή Ενωση: Μια εξαίρεση εθνικής ασφάλειας στο EMFA θα ήταν ένα πολύ ανησυχητικό μήνυμα για την ελευθερία του Τύπου.
Το άρθρο για την προστασία του απορρήτου των πηγών και κατά της παρακολούθησης δημοσιογράφων είναι το μόνο μείζον ζήτημα που εξακολουθεί να εκκρεμεί στις διαπραγματεύσεις για την τελική μορφή του προτεινόμενου νόμου για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) επιμένουν οι διαπραγματευτές να υιοθετήσουν την πιο προστατευτική διατύπωση και απορρίπτουν την εξαίρεση για την εθνική ασφάλεια που προτείνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Μετά από μήνες συζήτησης, το άρθρο 4 για το απόρρητο των πηγών και την παρακολούθηση των δημοσιογράφων είναι το βασικό ζήτημα που απομένει να επιλυθεί στην τελική ευθεία των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ για τον EMFA. Στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία έως τις 15 Δεκεμβρίου.
Το Ευρωκοινοβούλιο έχει προτείνει ένα φιλόδοξο προστατευτικό καθεστώς, αλλά το Συμβούλιο θέλει να συμπεριλάβει μια ρήτρα που να δηλώνει ότι οι προστασίες του EMFA για τους δημοσιογράφους «δεν θίγουν την ευθύνη των κρατών μελών να προστατεύουν την εθνική ασφάλεια» (άρθρο 4-4).
Αν θα διατηρηθεί ή όχι αυτή η ρήτρα εθνικής ασφάλειας βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης. Εκ πρώτης όψεως, μπορεί να φαίνεται ότι δεν είναι παρά μια υπενθύμιση αυτού που ήδη ορίζουν οι συνθήκες της ΕΕ. Ωστόσο, η επιμονή ορισμένων χωρών σε αυτή τη διάταξη εγείρει φόβους ότι θα μπορούσε να στοχεύει –ή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί– για να παραμερίσει όλες τις προστασίες του νόμου κάθε φορά που ένα κράτος μέλος πιστεύει ότι διακυβεύεται η εθνική ασφάλεια.
Για το λόγο αυτό, η ρήτρα βρίσκει ισχυρή αντίσταση στο Κοινοβούλιο και από πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της RSF, η οποία την αποκάλεσε «λευκή επιταγή για άκρατη παρακολούθηση, ένα μικρό βήμα από την πιο ωμή μορφή αστυνομικής κατασκοπείας και ανοιχτή πόρτα στην κατάχρηση».
«Ο πρώτος νόμος της ΕΕ για την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης πρέπει να θεσπίσει την ισχυρότερη προστασία των δημοσιογράφων από την παρακολούθηση και τις απειλές για το απόρρητο των πηγών τους. Η εξαίρεση για την εθνική ασφάλεια δεν έχει θέση σε αυτή τη νομοθεσία. Επιμένουμε να ακολουθήσει το Συμβούλιο της ΕΕ τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και να εγκαταλείψει αυτήν την εξαιρετικά ανεπιθύμητη διάταξη» (Julie Majerczak, εκπρόσωπος της RSF στην ΕΕ).
Θα ήταν προς όφελος του Συμβουλίου να αποδεχθεί συμβιβασμό για το άρθρο 4 και να συμφωνήσει με τις εγγυήσεις, όπως προτείνει το Ευρωκοινοβούλιο. Η συμπερίληψη αυτών των εγγυήσεων, ελλείψει της ειδικής αναφοράς του άρθρου 4-4 στην εθνική ασφάλεια δεν θα επηρέαζε με κανέναν τρόπο την ικανότητα των κρατών μελών να προστατεύουν την εθνική ασφάλεια. Αυτή η ικανότητα ορίζεται ήδη ως αποκλειστικά εθνικό προνόμιο στο άρθρο 4-2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και το προστατευτικό καθεστώς που προτείνει το Ευρωκοινοβούλιο θα μπορούσε να τροποποιηθεί με διάφορους τρόπους, είναι καλύτερα να μπορεί να ανταποκριθεί στον διακηρυγμένο στόχο του EMFA για προστασία της ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης.
Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Αντί για την προστασία από τις υποκλοπές, παζαρεύουν… άλλοθι για κυβερνήσεις
