Οι προκλήσεις, με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η παγκόσμια οικονομία και η αγορά εργασίας, βρέθηκαν στο επίκεντρο του συνεδρίου του Economist, με θέμα: «Α world in Transition: New Jobs, new skills», που πραγματοποιήθηκε σήμερα, Παρασκευή, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
«Ποιες θα είναι οι νέες δουλειές; Πώς θα εξελιχθεί η τεχνητή νοημοσύνη και τι θα σημαίνει για τον άνθρωπο; Ποιος θα είναι ο κοινωνικός αντίκτυπος σε μια εποχή που απαιτούνται υψηλότερες δεξιότητες από διαιρεμένες κοινωνίες με έντονες ανισότητες;», ήταν μερικά από τα ερωτήματα που τέθηκαν ήδη από την αρχή του συνεδρίου, από τον σύμβουλο έκδοσης (consultant editor) σύμβουλος έκδοσης του Economist και πρόεδρο του συνεδρίου, Τζον Άντριους (John Andrews).
Ερωτήματα που, φυσικά, αφορούν την παγκόσμια κοινότητα, αφού κάθε μέρα διαμορφώνεται μία εντελώς νέα πραγματικότητα σε σχέση με εκείνη που ίσχυε την προηγούμενη.
Το «κλειδί» της ευελιξίας και της προσαρμογής στην αλλαγή
«Οι δεξιότητες που χρειαζόμαστε είναι εντελώς διαφορετικές απ’ ό,τι μέχρι τώρα» και «η αντίδρασή μας στις εξελίξεις θα είναι η ικανότητά μας να μαθαίνουμε» σημείωσε ο Κώστας Αξαρλόγλου, πρύτανης και καθηγητής διεθνών επιχειρηματικών σχέσεων στο ALBA Graduate Business School.
«Οι τεχνολογικές εξελίξεις που χθες ήταν επιστημονική φαντασία σήμερα είναι πραγματικότητα», είπε χαρακτηριστικά και υπογράμμισε τις προκλήσεις που δημιουργούν παράμετροι όπως η τεχνητή νοημοσύνη και ο κοινωνικός της αντίκτυπος.
Μεταξύ των ομιλητών, ήταν και ο διακεκριμένος καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών στο Πανεπιστήμιο Texas A&M και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Δημήτρης Νανόπουλος. «Τα πράγματα δεν μπορούν να παραμείνουν τα ίδια, ενώ όλα έχουν αλλάξει» είπε και εκείνος από τη μεριά του και τόνισε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελεί διεθνή κόμβο γνώσης και εκπαίδευσης, μία «χώρα-παράδεισος γνώσης, με λίστες αναμονής για τα ελληνικά πανεπιστήμια».
Η φυγή προς το εξωτερικό
Ο κ. Νανόπουλος αναφέρθηκε και στο ζήτημα της φυγής των νέων Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό, το «brain drain», υπερασπιζόμενος μία οπτική που σπάνια έρχεται στο φως: Τόνισε πως «πρέπει να αφήσουμε τους νέους να κάνουν αυτό που θέλουν, να ακολουθήσουν τον τρόπο τους» και υπογράμμισε τον πολύ σημαντικό ρόλο που παίζει η ελληνική -επιστημονική- διασπορά, προτρέποντας σε στενότερη σχέση με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα.
«Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει, είναι μπερδεμένος, κι αυτό ορισμένοι το εκμεταλλεύονται» επεσήμανε ο κ. Νανόπουλος, αναφερόμενος αφενός στις ραγδαίες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, αφετέρου στο φαινόμενο του λαϊκισμού «τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά».
Ακόμα πιο πραγματιστής, εμφανίστηκε ο Μιχάλης Μπλέτσας, ερευνητής και διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab: «Το brain drain δεν είναι μοναδικό ελληνικό φαινόμενο και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να το σταματήσουμε, επεσήμανε από το βήμα του Economist».
Υπογράμμισε ότι «η βασική εξαγωγή της Ελλάδας είναι να εκπαιδεύει ανθρώπους που δεν χρειάζεται» φέρνοντας το παράδειγμα ότι η χώρα διαθέτει δύο φορές τον μέσο αριθμό γιατρών αναλογικά με τον πληθυσμό και, αντιθέτως, μόλις το 1/3 σε νοσηλευτικό προσωπικό.
Ακόμη, μίλησε για την ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων και δημιουργίας θέσεων εργασίας στην Ελλάδα, τονίζοντας ως προϋποθέσεις παραμέτρους όπως η πολιτική σταθερότητα, ένα σταθερό φορολογικό σύστημα αλλά και ένα συνταξιοδοτικό σύστημα το οποίο δεν θα ρίχνει όλο το βάρος στους νεότερους ανθρώπους για την υποστήριξη των συντάξεων.
«Χρειάζονται σκληρές αποφάσεις» αλλά «σπαταλάμε τους νέους μας» τόνισε ο κ. Μπλέτσας, προσθέτοντας ότι και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα έχει ευθύνη, καθώς δεν δίνει την απαιτούμενη έμφαση στον τομέα του R&D (Research & Development – Έρευνα και Ανάπτυξη) και ότι σε κάθε περίπτωση, όπως είπε χαρακτηριστικά «θέλει δύο για να χορέψουν τάνγκο».
«Η Ελλάδα μπορεί να αντιγράψει μοντέλα που έχουμε δει να εφαρμόζονται σε χώρες όπως το Ισραήλ και οι ΗΠΑ, προκειμένου να μετατρέψει το brain drain σε brain gain» ανέφερε από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης, πρώην πρόεδρος της νεολαίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και συνιδρυτής του «Brain Gain».
Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη να αλλάξει πλήρως το οικονομικό μοντέλο στην Ελλάδα, δίνοντας έμφαση στην εκπαίδευση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσα στο νέο διεθνές περιβάλλον το οποίο οδηγείται από τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας.
Στο πλαίσιο αυτό, εξέφρασε την άποψη ότι η ελληνική κυβέρνηση θέτει εμπόδια παρά διευκολύνει την επιχειρηματική πρωτοβουλία. Μεταξύ άλλων, χαρακτήρισε ζήτημα πολιτικής βούλησης να επιτραπεί η δημιουργία ερευνητικών κέντρων στα ελληνικά πανεπιστήμια σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.
Αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, με ήθος και όχι δαιμονοποίηση
Από τη συζήτηση του συνεδρίου δεν θα μπορούσε να λείψει και ο προβληματισμός σχετικά με τη νέα πραγματικότητα στην αγορά εργασίας και τα επαγγέλματα που θα εκλείψουν, αλλά και εκείνα που θα εμφανιστούν στο μέλλον.
Ο Πέτρος Ψύλλος, φοιτητής Επιστήμης των Υπολογιστών, εφευρέτης του MATIA, στέλνοντας ένα θετικό μήνυμα, για τις προκλήσεις που έρχονται στο άμεσο μέλλον, τόνισε ότι «η επιτυχία εξαρτάται περισσότερο από την ατομική σκέψη παρά από τον τόπο γέννησης, την καταγωγή ή την ηλικία. Δεν χρειάζεται να δραπετεύσεις στο τέλος του κόσμου προκειμένου να κάνεις τον κόσμο να μάθει για σένα».
Παράλληλα, ανέφερε μερικά από τα «μυστικά» της επιτυχίας: πάθος, έλλειψη φόβου αποτυχίας, συνέπεια και soft skills.
Τέλος, για τον τρόπο που θα αλλάξει η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) τον κόσμο όπως τον ξέρουμε σήμερα, αλλά και τον τρόπο που είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε για να την χρησιμοποιήσουμε, αναφέρθηκε ο Μανώλης Βλατάκης, βραβευμένος με το χάλκινο μετάλλιο στον Διεθνή Διαγωνισμό Αεροδιαστημικής της NASA.
«Τα μηχανήματα εξαρτώνται από την «εκπαίδευση» που θα τους δώσουμε», είπε ο κ. Βλατάκης και συμπλήρωσε ότι η βάση αυτής της εκπαίδευσης είναι τα δεδομένα (data). «Η ΑΙ μπορεί να κάνει τη ζωή μας καλύτερη, αλλά υπάρχουν αντιφάσεις, λόγω της μείωσης των θέσεων εργασίας. ‘Ανθρωποι που χάνουν τη δουλειά τους λόγω της τεχνολογίας, ωστόσο, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να προσφέρουν την εμπειρία τους, είπε χαρακτηριστικά.
