Το θηλυκό τοτέμ του ελληνικού μπάσκετ γιορτάζει τα 41α γενέθλιά του δηλώνοντας σκλάβα του ανικανοποίητου: «Με δυσκολεύω, με κουράζω», ομολογεί
Η Εβίνα Μάλτση ξεκίνησε από τη Γουμένισσα του Κιλκίς και έχτισε μία ζηλευτή καριέρα 2,5 δεκαετιών, με σταθμούς στο WNBA, σε 11 ευρωπαϊκές ομάδες από 8 διαφορετικές χώρες, στους δύο «αιώνιους» της Ελλάδας, σε μία Ολυμπιάδα, σε 2 Παγκόσμια και 7 Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, σε 214 αγώνες της Εθνικής Γυναικών, σε 12 τίτλους αν δεν χάσαμε το μέτρημα, σε αμέτρητες ατομικές διακρίσεις με κορωνίδα το MVP του Ευρωμπάσκετ 2009. Η Ευανθία, που κρέμασε τα παπούτσια της πριν από μερικές ημέρες, κλείνει αύριο τα 41 της. «Μόνο εσείς δίνετε σημασία στους αριθμούς», λέει όταν κάποιος της υπενθυμίζει την ηλικία της. «Θα μπορούσα να μπω στο γήπεδο και να συνεχίσω κανονικά, αύριο κιόλας».
Ο Γκάλης ήταν ρομπότ. Η Εβίνα ήταν ρομπότ;
Δεν ήταν ρομπότ ο Γκάλης. Ο αθλητής μοιάζει με ρομπότ την ώρα του αγώνα επειδή αποκλείει τη ροή των συναισθημάτων ώστε να συγκεντρωθεί στην αποστολή του. Δεν γίνεται όμως να απορρίψει τη φύση του ούτε να αδειάσει το μυαλό του. Ο αθλητής κάνει αυτό που αγαπάει, συνεπώς υπάρχει εξ ορισμού συναίσθημα. Όταν διακρίνω έπαρση εκεί που είναι απαραίτητη η ταπεινότητα, αυτομάτως τον ακυρώνω.
Τι κάνει τον αθλητή πρωταθλητή;
Η λαχτάρα για κάτι καλύτερο. Το πάθος. Ο πρωταθλητής δεν εφησυχάζει ποτέ. Κερδίζει, αλλά θέλει κι άλλο. Στο μάτι του θεατή μπορεί να μοιάζει ψυχρός ή ευέξαπτος, αλλά ο θεατής δεν ξέρει τι έχει προηγηθεί. Δεν έχει αντικρύσει τον αθλητή να κλαίει, να σπάει, να πιέζεται.
Η Εβίνα πότε σπάει;
Έσπασα όταν έχασα τον πατέρα μου. Με τσάκισε η απώλεια. Ήθελα να σταματήσω το μπάσκετ, να μη ξαναπαίξω στην Εθνική ομάδα. Εφ’ όσον δεν μπορούσε πια να με δει εκείνος, δεν ήθελα να φοράω τη φανέλα με το επώνυμό μου. Υποχρεώθηκα όμως να φανώ δυνατή, ώστε να συμπαρασταθώ στην οικογένειά μου. Δεν υπήρχε η πολυτέλεια να πέσω στα πατώματα και να κλαίω. Έπειτα, γύρισε όλο αυτό ανάποδα. Όταν πήγα σε μία ξένη ομάδα όπου έγραφαν στη μπλούζα το μικρό όνομα των παικτριών στην πλάτη, εγώ επαναστάτησα. Δεν ήθελα να λέει «Evina». Ήθελα να λέει «Maltsi». Να το βλέπει ο μπαμπάς μου και να χαμογελάει, από εκεί που βρίσκεται.
Η οικογένεια είναι δύναμη ή αδυναμία;
Και τα δύο. Οι γονείς μου δεν στάθηκαν ποτέ εμπόδιο στον δρόμο μου. Λίγο το έχεις; Μικρό παιδί στην επαρχία, τους ανακοίνωσα ότι στη ζωή μου θα παίξω μπάσκετ. Δεν γνώριζαν καν τι είναι τούτο. «Τι εννοείς; Πού θα πας; Πότε θα πιάσεις μια δουλειά;» Η άγνοιά τους ήταν ευλογία. Άλλοι γονείς γίνονται παρεμβατικοί, πηγαίνουν στην προπόνηση, μιλάνε στον προπονητή, ουσιαστικά κάνουν bullying στα ίδια τους τα παιδιά. Ήμουν και αντιδραστική, εγώ. Αν έκαναν τέτοιο πράγμα οι δικοί μου, θα σταματούσα το μπάσκετ! Δεν πρόκειται να βγάλω πάνω σε παιδί τα δικά μου κόμπλεξ.
Και αν ο γιος σου δοκιμάσει ναρκωτικά;
Θα φάει ξύλο. Πολύ ξύλο. Θα σαπίσει! Θα φύγει από το σπίτι. Στα σοβαρά τώρα, αυτό που λες είναι ο χειρότερος φόβος των γονιών. Τι θα δοκιμάσει το παιδί τους. Και εμείς την είχαμε την περιέργεια, όταν ήμασταν μικροί. Επειδή εγώ δεν εθίζομαι, θεωρώ αδυναμία την έλλειψη αυτοελέγχου. Αν βρεθώ σε τέτοια θέση με το παιδί μου, θα χρειαστώ βοήθεια από ψυχολόγο. Δεν ξέρω πώς θα αντιδράσω.
-Τι είναι ανήθικο στον αθλητισμό;
Ό,τι αντιβαίνει στο «ευ αγωνίζεσθαι» είναι ανήθικο. Να μην ομολογείς την υπεροχή του αντιπάλου. Να μην αποδέχεσαι την ήττα. Η κοινωνία μας θα ήταν πιο υγιής, εάν χτιζόταν γύρω από τις αρχές του αθλητισμού.
Οι παθογένειες που περιγράφεις είναι βαθιά ριζωμένες στη νοοτροπία του Έλληνα.
Αυτή η χώρα δίδαξε τον πολιτισμό αλλά σήμερα τρώει τα παιδιά της. Από πού να ξεκινήσω; Αδικούμε τον ίδιο μας τον τόπο. Σπαταλάμε την ενέργειά μας προσπαθώντας να καταστρέψουμε τον άλλον και να σκοτώσουμε την κατσίκα του γείτονα. Έχει χαθεί ο σεβασμός, ο θαυμασμός, η ευγένεια. Είναι τραγικό, να απαξιώνεις τον αντίπαλο.
Έζησες πολλά χρόνια στο εξωτερικό και είδες τον χαρακτήρα μας από κάποια απόσταση.
Πριν από 15 χρόνια, ευχόμουν μέσα μου να μη χρειαστεί να φύγω από την Ελλάδα. Σήμερα πιστεύω ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο δώρο. Γνώρισα κουλτούρες, έκανα φίλους, άνοιξε το μυαλό μου. Κατάλαβα, ότι δεν υπάρχουμε μόνο εμείς στον κόσμο. Αν είχα μείνει, θα με καταδίωκε το ανικανοποίητο. Δεν θα μου αρκούσε, να είμαι πρώτη στο χωριό. Ο Έλληνας έχει μάθει να μην αποχωρίζεται το σπίτι του. Στο εξωτερικό οι γονείς ζητούν ενοίκιο, αν το παιδί θέλει να μείνει μαζί τους μετά τα 18 του.
Ωστόσο την έχεις κορώνα στο κεφάλι σου, την ελληνική ταυτότητα.
Μεγάλωσα με ιδανικά άκρως ελληνικά. Είμαστε λαός έξυπνος και παθιασμένος, που δεν τα παρατάει ποτέ. Με ευχαριστεί να λέω ότι αγωνίζομαι σαν Ελληνίδα, με πίστη, αποφασιστικότητα και υπερηφάνεια.
Τα χρόνια της κρίσης σε βρήκαν ξενιτεμένη.
Ναι, άκουγα να μας αποκαλούν κλέφτες και ψεύτες και τεμπέληδες. Έλα να δεις πώς δουλεύω ρε φίλε, δεν είμαστε όλοι στο ίδιο σακί! Φταίμε και εμείς για αυτή την εικόνα. Δεν μπήκαμε ποτέ σε διαδικασία κάθαρσης. Με ενοχλεί, όμως, που κάποιοι θεωρούν προσβλητικό να έχω την ελληνική σημαία στο μπαλκόνι μου. Προσοχή, δεν είμαι φασίστας, όχι, όχι. Τη σημαία δεν τη θεωρώ απλό πανί, αλλά σύμβολο. Έζησα στην Τουρκία και είδα να καλύπτουν τη μία πλευρά των δημοσίων κτιρίων σε τεραστίων διαστάσεων σημαίες. Γιατί όχι και εμείς;
Ως αρχηγός της Εθνικής ομάδας, θα γονάτιζες τη στιγμή του εθνικού ύμνου σε ένδειξη διαμαρτυρίας για κάποια κοινωνική αδικία;
Τους θεσμούς πρέπει να τους σεβόμαστε. Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να διαμαρτυρηθεί κάποιος. Ας γράψει κάτι στο χέρι του, ας κάνει μία ανάρτηση στα social media. O Γιάννης Αντετοκούνμπο μας δίδαξε κάτι πολύ σημαντικό, ότι είναι ύψιστη ασέβεια να υπογράφουμε πάνω στη σημαία. Δεν είναι θέμα κυβέρνησης και πολιτικής τοποθέτησης. Μερικά πράγματα είναι ιερά και οφείλουμε να επωμιστούμε την ευθύνη όσων πρεσβεύουμε. Μη δω να κάνεις τέτοιο πράγμα, θα σε πνίξω! Φόρα μία άλλη φανέλα με το όνομά σου και κάνε ό,τι καταλαβαίνεις.
Γιατί σταμάτησες το μπάσκετ;
Επειδή έφτασε η ώρα! Είχα περάσει στη ζώνη του λυκόφωτος, όπου με αποκαλούσαν βετεράνο. Όταν σε ρωτάνε «πώς αντέχεις βρε θηρίο», πέφτεις στο κρεβάτι σου και αναρωτιέσαι: «Βρε, λες; Μήπως;» Το κορμί μου δεν είπε «τέλος», αλλά ο γιατρός που μου άνοιξε τον ώμο για μία ασήμαντη επέμβαση εξήγησε μετά ότι προχώρησε σε γενικό ρεκτιφιέ. «Σου πείραξα τα πάντα όλα», είπε. Εικοσιπέντε χρόνια φθοράς. Ο Σκόλα και ο Τζινόμπιλι με τράβηξαν, όπως και ο Φέντερερ. Βλέπω πώς ζουν, πώς μιλάνε. Μετά τα 30, δεν προσπαθείς να ξεπεράσεις κανέναν αντίπαλο, παρά μόνο τον εαυτό σου.
Το κορμί υπακούει την καρδιά ή το αντίθετο;
Η σωστή σειρά είναι: καρδιά, μυαλό, κορμί. Το σώμα είναι ο υπηρέτης. Τον εγκέφαλο τον παρομοιάζω με κομπιούτερ, που περιμένει εντολή για να πάρει αποφάσεις. Ειδάλλως σε πάει όπου θέλει αυτός. Εάν η καρδιά πει «κουράστηκα» ή «πονάω», το μυαλό σταματάει. Δεν μιλάμε για πόνο που περνάει με απλά παυσίπονα, ούτε για 38 πυρετό που εσένα θα σε κάνει να μείνεις στο σπίτι. Αυτά ο αθλητής μαθαίνει να τα αγνοεί.
Και τι θα κάνεις τώρα, χωρίς το μπάσκετ;
Αν με ρωτούσες πριν από 6 μήνες, θα σου έλεγα ότι θα κάτσω να ξεκουραστώ και να ηρεμήσω. Ότι θα δω τους φίλους μου, ότι θα διαβάσω. Όσα χρόνια έπαιζα επαγγελματικό μπάσκετ, ήμουν πάντοτε το «κακώς κείμενο» στην παρέα. Η προβληματική. Απουσίαζα από γάμους, βαφτίσια, χωρισμούς, απουσίαζα από τη ζωή. Δεν ήμουν εδώ. Ο πρωταθλητισμός έχει μοναχικότητα, άσχετα αν εγώ νιώθω καλά και δεν τη βιώνω. Ακόμα και μέσα στην ομάδα, δεν ανεχόμουν τον χαβαλέ, αντιδρούσα. Το γυμναστήριο ήταν και παραμένει το καταφύγιό μου.
Ακόμα και σήμερα;
Τελικά δεν κάθισα ούτε μία μέρα. Το μυαλό μου δεν σταματάει να στριφογυρίζει. Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω σηκωθεί με ξυπνητήρι. Αν έχω δουλειά στις 7 το πρωί, το μάτι μου είναι γαρίδα από τις 6.30. Με δυσκολεύω, με κουράζω, βαριέμαι εύκολα. Δεν θέλω να πάω για καφέ, θέλω να πάω για προπόνηση. Αν στις διακοπές αράξω μισή ώρα χωρίς να κάνω τίποτε, εκνευρίζομαι άσχημα. Με χτυπάνε στο στομάχι αυτά. Πάντα νόμιζα ότι είμαι μόνο μπάσκετ, αλά ήρθε η ώρα να βγω και προς τα έξω. Ίσως τελικά να μη τα έχω και τόσο καλά με τον εαυτό μου.
Μοιάζεις κατασταλαγμένη, αλλά ένα από τα τατουάζ που έχεις γράφει: «Me against myself». Εγώ, ενάντια στον εαυτό μου…
Οι δικοί μου άνθρωποι με αποκάλεσαν εγωκεντρική μόλις το είδαν. Όταν καταλαβαίνω ότι γίνομαι κάτι που δεν μου αρέσει, ζητάω συγγνώμη, παραδέχομαι τα λάθη μου και είμαι ειλικρινής. Πολλές φορές στην καριέρα μου με πλησίαζε ένα διαβολάκι και μου έλεγε να σταματήσω. «Φύγε, παράτα τα, γύρνα πίσω», μου έλεγε. Ή «πρόσεχε, αυτός θέλει να σε κοροϊδέψει». Έδωσα τη μάχη μου απέναντι στους φόβους μου. Το καλό και το κακό μαλώνουν κάθε μέρα. Το κακό κερδίζει πολλές μάχες, αλλά στον πόλεμο υπερισχύει πάντοτε το καλό.
Πρέπει να μας τρομάζουν τα όνειρά μας;
Ναι, ασφαλώς. Αν δεν σε τρομάζουν τα όνειρα, δεν ξεφεύγεις από την άνεσή σου. Μικρή σκεφτόμουν τη φυγή στο εξωτερικό και τρόμαζα. Έβαλα στόχο να πάω στην Αμερική, έπειτα να γίνω από τις καλύτερες στην Ευρώπη. Το μικρόβιο που με κάνει να σηκώνω το βλέμμα δεν με εγκατέλειψε ποτέ. Το στοίχημα είναι να φτάνουμε εκεί που δεν μπορούμε. Είμαι πάντοτε ετοιμοπόλεμη, αλλά σιγά σιγά μαθαίνω πώς να διαλέγω ποιες μάχες θα δώσω και ποιες θα προσπεράσω.
Ανέχεται η Ελλάδα τη γυναίκα αθλήτρια; Ιδίως στην επαρχία.
Έχουμε κατάλοιπα αιώνων από την τουρκική κατοχή. Βέβαια, η Ευρώπη μας σπρώχνει προς τη σωστή κατεύθυνση και οι καιροί αλλάζουν. Το εξωτερικό με βοήθησε να πατήσω πιο δυνατά στα πόδια μου. Τελευταία βλέπω ότι εσείς οι άνδρες μας φοβάστε λιγάκι. Ίσως καταλάβατε ότι είμαστε καλύτερες από εσάς!
Αν ένα παιδί σου ζητήσει μία συμβουλή ζωής, τι θα του πεις;
Να γίνει καλός άνθρωπος, καλός και δίκαιος. Να μάθει το «συγγνώμη» και το «ευχαριστώ». Κανένας δεν χαρίζει τίποτε στη ζωή ούτε υπάρχει «δεν μπορώ». Ευαισθησία δεν σημαίνει αδυναμία. Ορισμένοι άνθρωποι γεννιούνται ξεχωριστοί, αλλά το ταλέντο είναι ανώφελο για όποιον δεν δουλέψει. Μακάριοι, όσοι συνειδητοποιούν από νωρίς το ταλέντο που τους προσφέρει ο Θεός.
