Οδηγίες προς τους εισαγγελείς σχετικά με τη δυνατότητα των κρατουμένων να ασκούν προσφυγή για αναξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης, πράγμα που προβλέπει ο νέος σωφρονιστικός Κώδικας, έστειλε με εγκύκλιό του ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Δημήτρης Παπαγεωργίου. Οι κρατούμενοι μπορούν να ασκήσουν προσφυγή, μεταξύ άλλων σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης, τους χώρους, την καθαριότητα, την υγιεινή, την υγειονομική περίθαλψη ή τη σωματική άσκηση και άθληση και εφόσον η προσφυγή τους γίνει δεκτή, μπορούν είτε να αποζημιωθούν χρηματικά είτε να μειωθεί η ποινή τους.
Σύμφωνα με τον Αντεισαγγελέα, επιβάλλεται η εκ μέρους των εισαγγελικών λειτουργών επίδειξη ιδιαίτερης προσοχής κατά την εφαρμογή των διατάξεων αναφορικά με τον θεσμό της προσφυγής κρατουμένων.
Όπως σημειώνει στις οδηγίες του, ο Δ. Παπαγεωργίου, όσοι ασκούν τα ειδικά καθήκοντα των σχετικών διατάξεων του σωφρονιστικού Κώδικα και συμμετέχουν στην σύνθεση του Δικαστηρίου Εκτέλεσης Ποινών, το οποίο αποφαίνεται και για τις προσφυγές «έχουν την ευθύνη της επιμελημένης – αιτιολογημένης πρότασης ώστε να συμβάλλουν, κάθε φορά, στη δίκαιη δικανική κρίση. Έτσι, είναι απολύτως αναγκαίο να γνωρίζουν ότι σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΔΑ, προκειμένου ένα εθνικό ένδικο βοήθημα, που αφορά τις συνθήκες κράτησης, να είναι αποτελεσματικό, το δικαστήριο που επιλαμβάνεται (εν προκειμένω το Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών) πρέπει να εξετάζει την υπόθεση κατά τις σχετικές αρχές και τα πρότυπα που απορρέουν από την περί το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ νομολογία».
Μείωση ποινής και χρηματική αποζημίωση
Σε περίπτωση αποδοχής της προσφυγής, το Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών διατάσσει κάθε πρόσφορο κατά την κρίση του μέτρο, για τη διασφάλιση της τήρησης των κανόνων διαβίωσης του προσφεύγοντος εντός του ίδιου σωφρονιστικού καταστήματος ή του κρατητηρίου της Αστυνομίας, όπως την αλλαγή χώρου κράτησης και αν η εφαρμογή τέτοιων μέτρων δεν είναι εφικτή, διατάσσει τη μεταφορά του στο νοσοκομείο των φυλακών ή άλλο δημόσιο νοσοκομείο ή την κατά προτεραιότητα μεταγωγή του προσφεύγοντος σε άλλο κατάστημα κράτησης. Οι Διευθυντές των σωφρονιστικών ή άλλων καταστημάτων και των δημόσιων νοσοκομείων συμμορφώνονται αμελλητί στις αποφάσεις του Δικαστηρίου Εκτέλεσης Ποινών.
Το Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών μπορεί να επιδικάσει -εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα- χρηματική αποζημίωση για την ηθική βλάβη που υπέστη ο κρατούμενος, το χρηματικό ποσό της οποίας ορίζεται από 5 έως 30 ευρώ ανά ημέρα παραβίασης, ανάλογα με τη βαρύτητα της προσβολής και ευεργετικό υπολογισμό της ποινής, ο οποίος υπολογίζεται σε μία επιπλέον ημέρα έκτισης ανά 10 ημέρες κράτησης υπό δυσμενείς συνθήκες.
Οι κρατούμενοι οι οποίοι έχουν αποφυλακιστεί μπορούν να ασκήσουν προσφυγή αυστηρά μέσα σε τέσσερις μήνες μετα την απόλυσή τους, με το ίδιο δικαστήριο να είναι αρμόδιο για την εκδίκασή της. Η απόφαση που εκδίδεται επί της προσφυγής δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα και εκτελείται αμέσως.
«Οι κ.κ. Διευθύνοντες τις Εισαγγελίες Εφετών της Χώρας, εκτός από την κοινοποίηση της παρούσας στους εισαγγελικούς λειτουργούς της περιφέρειας τους (κατά προτεραιότητα στους υπηρετούντες σε Εισαγγελίες Πρωτοδικών, στην περιφέρεια των οποίων λειτουργεί Κατάστημα Κράτησης και στους εποπτεύοντες τα Καταστήματα Κράτησης Κορυδαλλού, Διαβατών, Αγίου Στεφάνου και Λάρισας Αντεισαγγελείς Εφετών) παρακαλούνται να ασκούν τη δέουσα εποπτεία για την τήρησή της», καταλήγει ο Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.