Η συντήρηση των σεναρίων και οι διαρροές από τα επιτελεία προς εξυπηρέτηση των κομματικών συμφωνιών
Για να ανάβει και να ξανανάβει «φωτιές» στο πολιτικό σκηνικό ρίχνεται κάθε τόσο στον δημόσιο διάλογο η υπόθεση του υπό διαμόρφωση κυβερνητικού σχεδίου για τον νέο εκλογικό νόμο, με ψήγματα τεχνικών λεπτομερειών που μένουν πάντα μετέωρα. Ακόμη και ως εν αναμονή διαδικασία, το νέο εκλογικό σύστημα λειτουργεί σαν προσάναμμα. Οχι τόσο για να κάψει σενάρια όσο κυρίως για να… κυλά νερό στο αυλάκι των κομματικών διεργασιών στο Μαξίμου για τελικές αποφάσεις σε πολλαπλά μέτωπα.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει πολλούς λόγους να συντηρεί ζεστή τη συζήτηση για την κατάργηση της απλής αναλογικής και την αντικατάστασή της από πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα για τις εθνικές εκλογές, όποτε κι αν γίνουν. Σε συνδυασμό με την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας αλλά και με το παιχνίδι του δούναι και λαβείν στο πλαίσιο πρόωρων ή μη και διπλών ή όχι εκλογών, η ΝΔ αφήνει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τους πολιτικούς αντιπάλους της είτε σε επίπεδο πολεμικής εναντίον τους, κυρίως προς τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε με το βλέμμα σε μια ενδεχόμενη σύγκλιση, κυρίως –αλλά όχι μόνο– με το ΚΙΝΑΛ. Ακόμη κι αν η πολιτική δυναμική της ΝΔ, με φρέσκο το ποσοστό της από τις εκλογές, την καθιστά αυτάρκη στις επιλογές της, τουλάχιστον προσώρας και μέχρι και την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας στις αρχές του 2020.
Όμως η ηγεσία της «γαλάζιας» παράταξης –κάθε άλλο παρά ενιαία, με τάσεις από την κεντροδεξιά έως τη σκληρή Δεξιά– προετοιμάζεται με δεδομένα τη ρευστή διεθνή συγκυρία, την κρίσιμη διελκυστίνδα της επιθετικής Τουρκίας, τα γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, τις εξελίξεις στην Κύπρο.
Στελέχη της ΝΔ δεν κρύβουν σε συζητήσεις ότι επιθυμούν το ΚΙΝΑΛ να ξαναπάρει κεφάλι στον χώρο της εν Ελλάδι σοσιαλδημοκρατίας, να παραγκωνίσει τον ΣΥΡΙΖΑ και να ενισχυθεί (αν δεν μπορεί να ξαναγίνει ο ένας πόλος του δικομματισμού) για συγκλίσεις με τη ΝΔ, εφόσον χρειαστεί ξανά μια συγκυβέρνηση. Παράλληλα, η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου παραμένει πάντα για τη ΝΔ μια… κάποια λύση της προσκολλήσεως.
Πιέζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ
Επειδή όμως οι εξελίξεις μπορεί να είναι απρόβλεπτες, η ηγεσία της ΝΔ συνεχίζει την πολεμική της στον ΣΥΡΙΖΑ, προκαλώντας τριβές όπου κι όταν βρει μπόσικη την ασταθή πολιτική του, μέχρι να ανασυγκροτηθεί. Η ΝΔ εμφανίζεται να πιέζει την Κουμουνδούρου να αποδεχτεί πλειοψηφικό σύστημα «εάν θέλει να θεωρείται μεγάλο κόμμα κυβερνώσας Αριστεράς και όχι πάλι ποτέ κόμμα του 3%», όπως πλάσαρε πριν από λίγο καιρό ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος. Ομως αυτό είναι άνευ ισχυρής βάσης. Αλλο ήθελε να ρίξει στον δημόσιο διάλογο για να το αποσύρει μετά σαν… παρεξήγηση.
Οι πρόωρες εκλογές πέφτουν και φεύγουν από το… τραπέζι. Αλλωστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ούτε καν στη ΔΕΘ δεν έκλεισε το ζήτημα, αφού η διατύπωση που χρησιμοποίησε έβγαλε μάτι. Σε δημοσιογραφική ερώτηση για πρόωρες εκλογές ώστε να εξουδετερώσει την απλή αναλογική ο πρωθυπουργός είχε απαντήσει: «Το τελευταίο πράγμα που σκέφτομαι είναι οι πρόωρες εκλογές» (όπερ μεθερμηνευόμενον, είτε ήθελε να το πει είτε του ξέφυγε, το έχει στο μυαλό του αλλά όχι ως προτεραιότητα). Για να συμπληρώσει: «Η αντιπολίτευση μοιάζει να έχει χάσει τα αυγά και τα πασχάλια. Το ζήτημα της απλής αναλογικής είναι στο τραπέζι. Αν δεν γίνει η αλλαγή του εκλογικού νόμου, το 2023, ή όποτε γίνουν οι εκλογές, θα έχει διπλές κάλπες». Εννοείται ότι η όποια αναφορά σε πρόωρες παραπέμπει για μετά τη συμπλήρωση του έτους από τη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών (νωρίτερα θα σημαίνει πολιτικό σεισμό, εμπλοκή υπηρεσιακής κυβέρνησης – μια άλλη κατάσταση). Κατά προτίμηση, σύμφωνα με μια «γαλάζια» εκδοχή, θα μπορούσαν να γίνουν στο όριο του 18άμηνου (ψηφοδέλτιο με λίστα), με στόχο μετά την κάλπη της απλής αναλογικής η επόμενη με πλειοψηφικό να ανοίγει μια νέα, καθαρή τετραετία.
Το μέτωπο με το ΚΙΝΑΛ
Η εξουδετέρωση της απλής αναλογικής όμως έχει ρίσκο κατά την άποψη στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρούν ότι η ΝΔ φοβάται την πιθανότητα να βρεθεί εγκλωβισμένη. Η αγωνία της, λένε, είναι μήπως ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ, ενώνοντας τα ποσοστά τους, ενισχυμένα τότε λόγω της δυναμικής της απλής αναλογικής, αφήσουν τη ΝΔ εκτός νυμφώνος. Μάλιστα πριν από μερικές μέρες, στη συνεδρίαση της διευρυμένης Κεντρικής Επιτροπής, ο Αλέξης Τσίπρας επισήμανε ότι «οι επόμενες εκλογές, όποτε κι αν γίνουν, θα γίνουν με απλή αναλογική […]. Η Βουλή θα αντιπροσωπεύει με ακρίβεια τις λαϊκές διαθέσεις. Και ας μην ονειρεύονται διπλές εκλογές. Δεν θα χρειαστεί. Οπως έγινε και σε άλλες χώρες, οι εκλογές αυτές, για πρώτη φορά με αναλογική εκπροσώπηση, θα δώσουν τη δυνατότητα να προκύψει μια κυβέρνηση συνεργασίας όλων των δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων».
Στελέχη της «γαλάζιας» παράταξης θεωρούν ανεδαφικά τέτοια σενάρια. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη κι ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνης Γεωργιάδης στα διαλείμματα των ύμνων του προς τον Αντώνη Σαμαρά δεν χάνει ευκαιρία να ξορκίζει υποβαθμίζοντας τον Αλ. Τσίπρα, όπως όταν έλεγε στο Action24 (3.2.2019) ότι «για να φύγει μια παράταξη από την αξιοπρεπή ήττα του 32% και να ξαναγίνει κυβέρνηση, το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να αλλάξει ηγεσία».
Από την ανάποδη, αν και ο Κυρ. Μητσοτάκης αλλά και ο Τ. Θεοδωρικάκος επιμένουν ότι θα γίνουν διπλές εκλογές, στελέχη της Κουμουνδούρου κρίνουν ότι αυτά λέγονται για… ξεκάρφωμα. Δηλαδή εξετάζουν το ενδεχόμενο να υπάρχει μια κάποια αμφίδρομη σχέση ΝΔ με ΚΙΝΑΛ για… ανταλλαγή. Δηλαδή να βρεθεί ένα πρόσωπο της σοσιαλδημοκρατίας που επιθυμεί η Χαριλάου Τρικούπη, αποδεκτό από τη ΝΔ, και αυτό να είναι το κλειδί για μια συμφωνία για τον εκλογικό νόμο. Στόχος να ψηφιστεί σε σύμπνοια με τη ΝΔ, να εξασφαλιστούν 200 ψήφοι για να εφαρμοστεί άμεσα στις επόμενες εκλογές (με λιγότερες το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί στις μεθεπόμενες), εξουδετερώνοντας για τα καλά και την απλή αναλογική και συμπιέζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ.
Γι’ αυτό στελέχη της Κουμουνδούρου παρακολουθούν με προσοχή τα ονόματα που ακούγονται στο… χρηματιστήριο της προεδρικής ονοματολογίας, αναλύοντας τη «γαλαζοπράσινη» προέλευσή τους. Αν και η ηγεσία της ΝΔ δεν θέλει να διασαλεύσει τη μονήρη «γαλάζια» κυβερνητική πορεία, αυτό μπορεί να χρειαστεί να γίνει, υπό συνθήκες πίεσης λόγω δραματικών πολιτικών συγκυριών, εξελίξεων στα εθνικά θέματα κ.ά.
Με το πρόσχημα της σταθερότητας επιχειρούν να διαγράψουν την απλή αναλογική
Οι υπολογισμοί της Νέας Δημοκρατίας δεν είναι ούτε στέρεοι ούτε με πολιτικό μοιρογνωμόνιο. Είναι όμως ενταγμένοι σε ένα πλαίσιο επιβολής στη συνείδηση της κοινωνίας ότι η ψήφος με… μπόνους στις εκλογές είναι πανάκεια για την πολιτική αστάθεια – αν και αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πολιτική πραγματικότητα ούτε έχει σχέση με όρους ισοτιμίας για το ψηφοδέλτιο που πέφτει στην κάλπη. Ο νέος εκλογικός νόμος έχει μετρ τον υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη ως προς τις τεχνικές διαστάσεις του τελικού σχεδίου και τον Τ. Θεοδωρικάκο ως αρμόδιο υπουργό Εσωτερικών με περγαμηνές δημοσκόπου που ξέρει να φτιάχνει πολιτικές καριέρες και να αναδεικνύει ηγετικές δυνατότητες όσων τον επιλέγουν δίπλα τους, όπως ο Κυρ. Μητσοτάκης από την εποχή του 2016, όταν κατέκτησε την προεδρία της «γαλάζιας» παράταξης.
Ο υφυπουργός Εσωτερικών Θόδωρος Λιβάνιος έχει ως μόνιμη επωδό σε κάθε δημόσια παρέμβασή του ότι ο πήχης της αυτοδυναμίας θα είναι κοντά στο 40% και θα αποτυπώνεται αναλογική εκπροσώπηση των κομμάτων. Κόμμα με τέτοιο ποσοστό θα μπορεί να σχηματίζει με άνεση αυτοδύναμη κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον επικεφαλής του. Το κλιμακωτό μπόνους κρίνεται ότι θα έχει ρόλο. Όμως είναι αξιοπρόσεκτο ότι η Πειραιώς, αφήνοντας αδιευκρίνιστες τις τελικές επιλογές της και εκτός διαρροών ακόμη και τεχνικές λεπτομέρειες, δείχνει κυρίως προς το ΚΙΝΑΛ ότι δεν ξεχνά και τη δική του πρόταση. Η Χαρ. Τρικούπη έχει προτείνει να δίνεται εκλογικό μπόνους μόνο εάν το πρώτο κόμμα υπερβαίνει το 25% του εκλογικού σώματος. Απορρίπτοντας το μπόνους των 50 εδρών, έχει ορίσει για ποσοστό 25% να δίνονται 20 έδρες μπόνους και από εκεί και πάνω για κάθε επιπλέον 1% μία έδρα, με ανώτατο όριο συνολικού μπόνους τις 35 έδρες.
Παράλληλα, οι αναφορές κυβερνητικών στελεχών σε ουδέτερο χρόνο για την κατάθεση του σχεδίου νόμου αρχές 2020 δεν είναι… δόκιμες, με την έννοια ότι δεν υπάρχει «ουδέτερος χρόνος» στον ρου της πολιτικής δυναμικής σημαντικών γεγονότων.
Το ΚΚΕ
Πάντως έχει ενδιαφέρον μια σπάνια και ηχηρή για τα ειωθότα του ΚΚΕ κίνηση. Πρώτη φορά μετά τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019 έκανε παρέμβαση για τα περί διπλών εκλογών με άρθρο του στον «Ριζοσπάστη» ο γγ της ΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας. Κατά το ΚΚΕ, με τον «εκβιασμό» των διπλών εκλογών από τη ΝΔ, οι οποίες περιγράφονται ως «ταλαιπωρία»/«περιπέτεια», η κυβέρνηση προκαλεί τον ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης να συναινέσουν στη διαμόρφωση νέου εκλογικού νόμου που θα αποκλείσει τις διπλές εκλογές και θα εξασφαλίσει τη «σταθερότητα». Από την άλλη, αυτός ο «εκβιασμός», σύμφωνα με την άποψη του ΚΚΕ, γίνεται «πάσα» για τον ΣΥΡΙΖΑ που θυμήθηκε στην πρόσφατη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης να μιλήσει για «τη δυνατότητα να προκύψει μια κυβέρνηση συνεργασίας όλων των δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων».
Την ίδια στιγμή άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ διακινούν το επιχείρημα πως σύμφωνα με το σύνταγμα ο ελάχιστος αριθμός για να λάβει μια κυβέρνηση ψήφο εμπιστοσύνης είναι 120 ψήφοι, που με αναλογικό σύστημα αντιστοιχούν σε ποσοστό 40% του εκλογικού σώματος…
Σύμφωνα με το ΚΚΕ ο «εκβιασμός» της ΝΔ δίνει πάσα στον ΣΥΡΙΖΑ να μιλήσει για «κυβέρνηση συνεργασίας όλων των δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων»
Κατά το ΚΚΕ, το πλέον ρεαλιστικό σενάριο σε περίπτωση αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης είναι η δυνατότητα να προκύψει συγκυβέρνηση ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ ή –σε πρώτη φάση τουλάχιστον– να ανοίξει ο δρόμος για μια τέτοια συγκυβέρνηση αργότερα.
Έρχονται οι προτάσεις
Ακόμη παραμένει ο απόηχος από τον διάλογο Μητσοτάκη – Γεννηματά για τον πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Μαξίμου (11.10.2019), όταν η Φώφη Γεννηματά σημείωσε ότι η άποψη του ΚΙΝΑΛ από το 2016 είναι να αποσυνδέεται η εκλογή ΠτΔ από τις πρόωρες εκλογές, «αλλά να μη φτάσουμε στο άλλο άκρο, να εκλέγεται μονοκομματικός πρόεδρος με 151 ψήφους». Φτάσαμε όμως σε αυτήν τη δυνατότητα με τη συνταγματική αναθεώρηση που πρότεινε η κυβέρνηση και ψηφίστηκε. Η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ κατηγόρησε τον Αλ. Τσίπρα ότι έδωσε λευκή επιταγή στον Κυρ. Μητσοτάκη και ο πρωθυπουργός την άδραξε: «Θα είναι κατάντια για τη χώρα αν έχουμε πρόεδρο με σχετική πλειοψηφία από 75 ψήφους» είπε, ενώ παράλληλα διέψευσε ότι έχει κάνει συζητήσεις για τον εκλογικό νόμο με τον Κυρ. Μητσοτάκη. Πάντως ήταν σε εκείνο τον διάλογο του Οκτωβρίου που ο πρωθυπουργός, όταν τον ρώτησε η Φ. Γεννηματά αν έχει κάποιο πρόσωπο κατά νου, το αρνήθηκε και πρόσθεσε: «Τα Χριστούγεννα θα ξεκλέψω ένα διήμερο να πάω στο βουνό· εκεί παίρνω τις σημαντικές αποφάσεις». Φτάνουν τα Χριστούγεννα και αναμένουμε αποφάσεις. Πάντως έγκαιρα, όπως έλεγε στο Documento μέσα στην ασάφεια της διατύπωσής του κορυφαίο στέλεχος του ΚΙΝΑΛ, η Χαριλάου Τρικούπη θα προτείνει πρόσωπο από την κεντροαριστερά για ΠτΔ.
