Η documenta 14, η σημαντικότερη διεθνής έκθεση τέχνης, άνοιξε τις πόρτες της για το κοινό της Αθήνας το Σάββατο 8 Απριλίου, για πρώτη φορά στην 62άχρονη ιστορία της, καθώς μέχρι σήμερα πραγματοποιούνταν αποκλειστικά και μόνο στο Κάσελ.
Γενικός τίτλος της φετινής διοργάνωσης «Μαθαίνοντας από την Αθήνα». Αλλωστε τα τελευταία τρία χρόνια ξένοι επιμελητές και δημιουργοί πέρασαν από την Αθήνα, έμειναν εδώ, άντλησαν την έμπνευσή τους από τι συμβαίνει στο κλεινόν άστυ, κατέθεσαν τις προτάσεις τους και υλοποίησαν τις ιδέες τους. Αυτό που περιγράφει όμως καλύτερα τι θα συμβεί τους επόμενους τρεις μήνες είναι η λέξη «continuum», δηλαδή συνεχές, μπαράζ δράσεων.
Το αθηναϊκό πρόγραμμα της documenta είναι πραγματικά εντυπωσιακό, πληθωρικό και πολυεπίπεδο: εκατοντάδες εκδηλώσεις, εκθέσεις και περφόρμανς συνθέτουν ένα γοητευτικό καλλιτεχνικό πανόραμα που είναι σε ανοικτό διάλογο με όλα τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας: την πολιτική, τη δημοκρατία, την οικονομική κρίση, τη μετανάστευση, τη σχέση του δημόσιου και του ιδιωτικού, την ευρωπαϊκή ταυτότητα, την ιστορία, τους δρόμους που ακολουθεί η πολιτιστική παραγωγή σήμερα. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η documenta είναι πάνω από όλα μια έντονα πολιτική έκθεση που αναλύει, κριτικάρει, βάζει στο μικροσκόπιο όλες τις αξίες, τις δράσεις, τα δόγματα που απασχολούν τον πλανήτη. Γι’ αυτό απλώνεται σε όλη την πόλη και δεν κλείνεται στα μεγάλα μουσεία: από τον Πειραιά και την Κοκκινιά στο κέντρο και μετά μέχρι το Μαρούσι και τον Βύρωνα. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκει να ελκύσει τον απλό πολίτη και όχι μόνο τους φιλότεχνους.
Προτού αποφασίσετε να επισκεφτείτε κάποιες από τις δράσεις, οργανωθείτε σωστά, γιατί συμβαίνουν διαφορετικά πράγματα ταυτόχρονα σε κοντινές τοποθεσίες. Το πρόγραμμα είναι χαοτικό και τα ονόματα πολλά. Εμείς σας προτείνουμε κάποιους εκθεσιακούς χώρους, αν και οι ίδιοι οι διοργανωτές συνιστούν να ακολουθήσετε γεωγραφικές διαδρομές ανά περιοχή.
Το πρόγραμμα
ΕΜΣΤ
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι ο κεντρικός εκθεσιακός χώρος. Τα έργα περισσότερων από 50 καλλιτεχνών απλώνονται σε όλους τους ορόφους του, ενώ δεν λείπουν και οι περφόρμανς. Κεντρική ενοποιητική μορφή ο Διογένης ο Κυνικός, που αποποιήθηκε τα πάντα και θεωρούσε τον εαυτό του πολίτη του κόσμου.
Μουσείο Μπενάκη
Η διοργάνωση μπαίνει σε διάλογο με τέσσερα από τα παραρτήματα του μουσείου: το Μουσείο Ισλαμικών Τεχνών, την Πινακοθήκη Γκίκα, το Κέντρο Διατήρησης Παραδοσιακών Τεχνικών Κλωστοϋφαντουργίας Μέντη και το Μπενάκη της Πειραιώς. Φιλοξενούνται εκθέσεις και καλλιτέχνες που συνομιλούν με τις μόνιμες συλλογές του μουσείου. Στην Πειραιώς παρουσιάζονται έργα του Tshibumba Kanda Matulu από το Κονγκό που διηγούνται την ιστορία του Ζαΐρ.
Ωδείο Αθηνών
Ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου είναι ο οδηγός στη βόλτα στο Ωδείο Αθηνών. Θα παρουσιαστεί το έργο του «Epicycle» του 1968 ειδικά προσαρμοσμένο για τον χώρο. Κεντρικό θέμα των έργων που παρουσιάζονται είναι η έννοια της χρήσης. Η μουσική παίζει κομβικό ρόλο σε αυτό τον χώρο. Περισσότεροι από 40 δημιουργοί εκθέτουν στο Ωδείο.
ΑΣΚΤ
26 καλλιτέχνες συνθέτουν τις δικές τους «διαπλεκόμενες» ιστορίες με τίτλο «Material matters», υπό την επιμέλεια της Ελλης Παξινού. Τα υλικά και τα μοτίβα παίζουν κεντρικό ρόλο.
Πολυτεχνείο – Συγκρότημα της οδού Πατησίων
Ο Γερμανός καλλιτέχνης Ράινερ Ολντεντορφ συνεργάζεται με καθηγητές και φοιτητές του Πολυτεχνείου της Αθήνας, του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας, του Κάσελ και της Μπεζανσόν. Σχολιάζουν με τα έργα τους την έννοια της λειτουργικής πόλης και τη «Χάρτα των Αθηνών» του Λε Κορμπιζιέ παρουσιάζοντας τις δικές τους προτάσεις σχεδιασμού και ντιζάιν.
Γεννάδειος Βιβλιοθήκη
Ο επιμελητής Ιγκο Ντιαρά παρουσιάζει στη βιβλιοθήκη το πρότζεκτ «Μαθαίνοντας από το Τιμπουκτού», στο οποίο συμμετέχουν καλλιτέχνες από το δίκτυο La Medina, που λειτουργεί στο Μπαμάκο στο Μάλι. Στον κήπο θα εκτεθούν 145 λιθογραφικές πλάκες με λέξεις ενός ημερολογίου που κάποτε κυκλοφόρησε ως βιβλίο.
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο
Ο Αμπουμπακάρ Φοφάνα έχει τοποθετήσει σε έναν από τους κήπους της σχολής 54 πρόβατα, όσες και οι χώρες της Αφρικής. Εχει βάψει το μαλλί τους με λουλάκι, το χρώμα με το οποίο βάφονταν τα υφάσματα στη δυτική Αφρική.
Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο
Στον κήπο του μουσείου φιλοξενείται μια ηχητική εγκατάσταση στην οποία πρωταγωνιστούν οι βάτραχοι. Πηγή έμπνευσης του έργου του Μπέντζαμιν Πάτερσον είναι η εποχή που ο χώρος ήταν έλος και τον διέσχιζε ο ποταμός Ιλισός. Ο καλλιτέχνης, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, αποκαλεί την εγκατάστασή του ηχητικό γκράφιτι και στόχος του είναι να δημιουργήσει έναν χώρο ονείρου και φαντασίας για τον επισκέπτη.
Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Ειδικές προβολές και κινηματογραφικές πρεμιέρες ταινιών σκηνοθετών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Τον Ιούνιο πραγματοποιείται το τριήμερο φεστιβάλ «Hallucinations» σε επιμέλεια του Μπεν Ράσελ.
Μέγαρο Μουσικής
Το Μέγαρο Μουσικής θα φιλοξενήσει το συναυλιακό πρόγραμμα της documenta, αλλά και την έκθεση έργων του Απόστολου Γεωργίου.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14 Ανταμ Σίμτσικ εξηγεί τη φιλοσοφία της έκθεσης, τον λόγο της επιλογής της Αθήνας και το πλαίσιο των δράσεων
«Η σύλληψη της documenta 14 ως ενός θεάτρου και του ειδώλου του (κατά τον Αντονέν Αρτό) στην Αθήνα και στο Κάσελ και η μετατόπιση έτσι του γεωγραφικού και ιδεολογικού κέντρου της διοργάνωσης από τη γερμανική βάση του ήρθαν ως απόρροια της ανάγκης για δράση στον πραγματικό χρόνο και τον πραγματικό κόσμο. Δεν μπορεί να εξηγήσει, να σχολιάσει και να αφηγηθεί τον κόσμο αποκλειστικά από το Κάσελ και την αμετάκλητα βορειοευρωπαϊκή και δυτικοευρωπαϊκή σκοπιά του. Ακόμη και εν μέσω της κατάστασης που πολλοί θεωρούν πτώση αλλά και προάγγελο της μοίρας άλλων χωρών τής έως τώρα ευημερούσας Δύσης, η Αθήνα, παντοτινό σταυροδρόμι πολιτισμών και σύνδεσμος των τριών ηπείρων, παραμένει κόμβος των προκλήσεων και των μετασχηματισμών που βιώνει σήμερα όλη η Ευρώπη.
Μας φάνηκε λογικό να εργαστούμε και να δράσουμε από την Αθήνα, όπου ίσως αρχίσουμε να μαθαίνουμε πώς θα ξαναδούμε τον κόσμο χωρίς προϊδεασμούς. Να ξεμάθουμε και να αφήσουμε πίσω την κρατούσα πολιτιστική προκατάληψη, η οποία ρητά ή σιωπηρά θεωρεί δεδομένη την υπεροχή της Δύσης, των θεσμών και του πολιτισμού της, έναντι του “βάρβαρου” και αναξιόπιστου, αδύναμου, αδιαφώτιστου και πάντοτε προς υποταγή “υπόλοιπου κόσμου”. Φέρνοντας στο Κάσελ και αλλού, μέσω της Αθήνας, τοπικές πρακτικές και γνώσεις απ’ όλο τον κόσμο, θέλουμε να αμφισβητήσουμε αυτήν τη νοοτροπία της λευκής, αρσενικής, εθνικιστικής, αποικιοκρατικής υπεροχής που εξακολουθεί να δομεί και να κυριαρχεί παγκοσμίως.
Η documenta 14 μπορεί να αποτελέσει μια καλή αφετηρία για την εξέταση της σημερινής κατάστασης του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού, αυτού του απρόσωπου και αόρατου μορφώματος και των ποικίλων μηχανισμών του που έχουν έρθει να καθορίσουν την ύπαρξη όλων όσοι ζουν στον πλανήτη σήμερα, στο γενικό πλαίσιο της αποικιοκρατίας. Παραμένει επίσης ένα εξαιρετικό μέσο για να αναλογιστούμε τον ρόλο που καλείται να παίξει η πολιτιστική παραγωγή σε αυτό το φαινομενικά καλοκουρδισμένο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης, θέασης και επένδυσης και τις δικές μας συγκεκριμένες λειτουργίες σε αυτό».
INFO
Όλες οι πληροφορίες και οι δράσεις στο http://www.documenta14.de/gr/