Διευθυντικά στελέχη, σύμβουλοι έκδοσης και αρθρογράφοι των μεγαλύτερων εφημερίδων της χώρας μιλούν στο Documento παίρνοντας σαφή θέση υπέρ του δημοσιογράφου και εκδότη Κώστα Βαξεβάνη μετά τις καταγγελίες για συμβόλαιο θανάτου εναντίον του.
Οι Πάσχος Μανδραβέλης, Γιώργος Παπαχρήστος, Τάσος Παππάς, Στρατής Λιαρέλλης, Μανώλης Κοττάκης και Θανάσης Τσεκούρας απάντησαν σε δύο ερωτήσεις.
Η πρώτη αφορούσε την άποψή τους για τις καταγγελίες του εκδότη του Documento.
Η δεύτερη επικεντρωνόταν στα αίτια και στον τρόπο αντιμετώπισης της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα σε σχέση με την ελευθερία του Τύπου, αφού η Ελλάδα κατρακύλησε στην 70ή θέση της σχετικής έκθεσης των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, πίσω από χώρες όπως οι Γκάνα, Μπουρκίνα Φάσο και η Παπούα Νέα Γουινέα.
Πάσχος Μανδραβέλης (Αρθρογράφος της εφημερίδας «Καθημερινή»)
Στην Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά
1. Η αντίδραση των αρχών ευτυχώς ήταν άμεση. Οι δολοφονίες και οι απειλές εναντίον δημοσιογράφων αποτελούν άγος για τη δημοκρατία.
2. Πάλι καλά να λέμε που κατατασσόμαστε στην 70ή θέση, αν σκεφτούμε ότι η ανελευθερία του Τύπου είναι θεσμικώς κατοχυρωμένη.
1) Μέχρι πριν από δυο χρόνια δημοσιογράφοι συλλαμβάνονταν με διαδικασία αυτοφώρου για κάτι που έγραψαν. Ευτυχώς η προηγούμενη κυβέρνηση κατάργησε τη σχετική διάταξη.
2) Παραμένει όμως σε ισχύ το άρθρο 14, που προβλέπει μέχρι κατάσχεση εφημερίδων «για άσεμνα δημοσιεύματα» (παρ. 3) ή ότι «νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τα προσόντα για την άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος» (παρ. 7).
3) Το 2007 έγινε η πρώτη και μόνη κωδικοποίηση των νόμων περί Τύπου. Το αποτέλεσμα ήταν εννιά τόμοι (!) των 500 σελίδων έκαστος. Η ελληνική νομοθεσία είναι γεμάτη διατάξεις που περιορίζουν την ελευθερία του λόγου, όπως π.χ. το αδίκημα «εξύβρισης» δημόσιων προσώπων. Πολλά πρέπει να γίνουν, αλλά πρωτίστως πρέπει να κινητοποιηθούν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι.
Έγιναν τέσσερις αναθεωρήσεις του συντάγματος αλλά ουδείς –ούτε καν οι ενώσεις συντακτών– έθεσε το θέμα της αναθεώρησης του άρθρου 14 που προβλέπει μέχρι και ότι «δικαστήριο […] διατάσσει την οριστική ή προσωρινή παύση της έκδοσης του εντύπου και, σε βαριές περιπτώσεις, την απαγόρευση της άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος από το πρόσωπο που καταδικάστηκε» (παρ. 6). Υπάρχουν διεθνώς πολλές απειλές για την ελευθερία του Τύπου. Στην Ελλάδα όμως πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά, αυτά που σε άλλες χώρες κατοχυρώθηκαν τους προηγούμενους αιώνες.
Γιώργος Παπαχρήστος (Σύμβουλος έκδοσης στην εφημερίδα «Τα Νέα»)
Απαξιωμένο Τύπο θέλουν μόνο όσοι έχουν λόγους να φοβούνται
1. Θεωρώ απολύτως επιβεβλημένο να διερευνηθούν οι καταγγελίες του Κώστα Βαξεβάνη. Δεν υπάρχει αστερίσκος ούτε υποσημείωση ως προς αυτό. Οι δομές της πολιτείας οφείλουν να ρίξουν φως και στην τελευταία πτυχή αυτής της υπόθεσης, διότι είμαστε μια δυτικού τύπου δημοκρατία και όχι μια «δημοκρατία» της υποσαχάριας Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής. Στις δυτικές δημοκρατίες δεν έχουν θέση οι δυνάμεις της νύχτας. Και όπου κάνουν την εμφάνισή τους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πρέπει να τσακίζονται! Αλλά χρέος επίσης έχουν και οι οργανωμένοι φορείς της κοινωνίας.
Που οφείλουν να προστατεύουν ένα πολύτιμο αγαθό της δημοκρατίας όπως είναι η ελευθεροτυπία. Η συνεχής και εν πολλοίς συντονισμένη επιχείρηση απαξίωσης της ελευθεροτυπίας και των ανθρώπων που την υπηρετούν, από όλους εκείνους που έχουν λόγους να φοβούνται τον έλεγχο και την κριτική, είναι που αφήνει χώρο να δράσουν οι δυνάμεις της νύχτας. Και πρέπει να γίνει σαφές ότι πρώτη η κοινωνία οφείλει να αντιδράσει προστατεύοντας τον Τύπο. Απαξιωμένο Τύπο θέλουν μόνο όσοι έχουν λόγους να φοβούνται. Η κοινωνία όμως μόνο να κερδίσει έχει από έναν Τύπο που στέκεται στα πόδια του, ελέγχει την εξουσία, αποκαλύπτει, ενημερώνει.
2. Λογικό είναι η Ελλάδα να κατατάσσεται τόσο χαμηλά. Ανεξάρτητα από το πώς γίνονται αυτές οι αξιολογήσεις, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ένα πλήθος περιστατικών τα τελευταία – αρκετά– χρόνια σε βάρος του Τύπου και των λειτουργών του αφαιρούν δραματικά τον χαρακτήρα μιας χώρας που σέβεται, τιμά, προστατεύει και διευκολύνει τον Τύπο στο λειτούργημά του.
Στην Ελλάδα, φευ, καλός Τύπος είναι ο Τύπος που εξυμνεί, θωπεύει, αποθεώνει ή και «διευκολύνει» αλλότριες στοχεύσεις ή επιδιώξεις. Ως θύμα τρομοκρατικής επίθεσης αλλά και θύμα αρκετών πολιτικών διώξεων με βαρύ προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό κόστος, θέλω ύστερα από 45 χρόνια σε αυτό το επάγγελμα να ζητήσω από όλους να αφήσουν τον Τύπο στην ησυχία του να κάνει ανεμπόδιστα τη δουλειά του. Οτιδήποτε άλλο, με όποιο μανδύα κι αν ντυθεί, είναι απόπειρα χειραγώγησης. Και γι’ αυτό απολύτως καταδικαστέα. Τελεία και παύλα!
Τάσος Παππάς (Υπεύθυνος έκδοσης «Εφημερίδας των Συντακτών», Σαββατοκύριακο)
Η νοσηρή ατμόσφαιρα πλήττει την ελευθεροτυπία
1. Αφού διερευνούν τις καταγγελίες σημαίνει πως τις θεωρούν βάσιμες. Ελπίζω σύντομα να καταλήξουν σε αποτελέσματα για να δούμε περί τίνος πρόκειται. Πάντως η ατμόσφαιρα που επικρατεί είναι νοσηρή, πλήττει την ελευθεροτυπία και βλάπτει σίγουρα τη δημοκρατία. Ελπίζω επίσης να μην έχουμε τους συνήθεις αντιπερισπασμούς, σαν κι αυτούς που κάνει η κυβέρνηση κάθε φορά που στριμώχνεται από τα γεγονότα.
2. Τη συγκεκριμένη έκθεση την έφαγε η μαρμάγκα. Τα συστημικά μέσα ενημέρωσης είτε την υποβάθμισαν είτε την έθαψαν. Πρόκειται για μια ήττα της κυβέρνησης που ισχυρίζεται ότι σέβεται την ελευθερία του Τύπου. Ωστόσο αυτό είναι δευτερεύον ζήτημα. Το βασικό είναι ότι στη χώρα υπάρχει ένα δυσώδες καθεστώς. Εχουμε αιμομικτικές σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης. Το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο. Τα κρούσματα κατευθυνόμενης «πληροφόρησης» είναι πολλά στα δημόσια μέσα ενημέρωσης.
Πυκνώνουν τα φαινόμενα αυτολογοκρισίας σε αρκετά ιδιωτικά Μέσα. Η κυβέρνηση θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο. Ο,τι ξεφεύγει από την επιρροή της το συκοφαντεί. Δυστυχώς, τα κόμματα της αντιπολίτευσης περιορίζονται στις καταγγελίες. Δυστυχώς, τα συνδικαλιστικά όργανα των δημοσιογράφων δεν έχουν τη δύναμη και το κύρος – μεγάλη κουβέντα γιατί συμβαίνει αυτό– για να αντιδράσουν δυναμικά. Η συνέπεια είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού: οι πολίτες γενικεύοντας δεν εμπιστεύονται συνολικά τα μέσα ενημέρωσης. Αυτή την αυθαιρεσία πρέπει να την πολεμήσουμε με κάθε μέσο. Η σιωπή ισοδυναμεί με ψέμα.
Στρατής Λιαρέλλης (Δημοσιογράφος)
Ας ελπίσουμε ότι το αίμα του αείμνηστου Καραϊβάζ είναι το τελευταίο
1. Απίστευτο. Δεν μπορεί να διανοηθεί ανθρώπινος νους αυτά τα οποία κατήγγειλε ο Κώστας Βαξεβάνης. Είναι βέβαιο ότι ο υπόκοσμος, η παρανομία, οι εκβιασμοί και οι απειλές δεν μπορούν να περάσουν. Θεωρώ ότι το τείχος που θα υψωθεί και υψώνεται ήδη είναι τόσο συμπαγές και ανθεκτικό που όλοι οι παρακρατικοί και παρανομούντες θα σπάσουν τα μούτρα τους.
Ας ελπίσουμε όλοι ότι το αίμα του αείμνηστου Γιώργου Καραϊβάζ είναι το τελευταίο που θα έχει χυθεί στη χώρα μας. Αυτονοήτως οι θεσμοί και φυσικά η Δικαιοσύνη και η συντεταγμένη πολιτεία πρέπει να λειτουργήσουν άμεσα και να μην αποτελέσει σχήμα λόγου, όπως στο παρελθόν, το ότι «το μαχαίρι θα φτάσει ως το κόκαλο».
2. Πρόκειται για κατάσταση που δεν τιμά τη χώρα μας, αλλά δυστυχώς ισχύει δεκάδες χρόνια τώρα. Θεωρώ ότι αυτό πρέπει να το αντιμετωπίσουμε από μηδενική βάση και οι φορείς, τα συνδικάτα, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο των ΜΜΕ, σε συνεργασία με όλα τα κόμματα, να δημιουργήσουν ένα θεσμικό πλαίσιο με τις απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις ώστε να κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία της λειτουργίας των ΜΜΕ στη χώρα. Ενα καινούργιο νομοθετικό πλαίσιο είναι απαραίτητο, αλλά από μόνο του δεν αρκεί.
Απαιτούνται η αυτοδέσμευση και η εγρήγορση όλων των συνιστωσών που συνθέτουν συνολικά τον χώρο των ΜΜΕ και πρωτίστως να αντιστέκονται σε κάθε λογής παρεμβάσεις της εκτελεστικής, της κρατικής και της οικονομικής εξουσίας ώστε να λειτουργούν ανεπηρέαστα και ελεύθερα.
Μανώλης Κοττάκης (Διευθυντής της εφημερίδας «Εστία»)
Κατά ριπάς κάνουμε μόνο… κριτική
Όσες διαφωνίες κι αν έχουμε οι δημοσιογράφοι στην αντίληψή μας για τα πράγματα, είναι σαφές ποια πλευρά διαλέγουμε
Στην αντιδικία Βαξεβάνη με κάποιον που αυτοπροσδιορίζεται ως δημοσιογράφος είναι νομίζω σαφές τι έχουμε: από τη μία έναν επαγγελματία δημοσιογράφο, μέλος της ΕΣΗΕΑ, ο οποίος βρίσκεται κατά καιρούς στο στόχαστρο της πολιτικής για κείμενα, ρεπορτάζ, πρωτοσέλιδα της εφημερίδας του, ελέγχεται διαρκώς γι’ αυτά και λογοδοτεί. Από την άλλη, έχουμε να κάνουμε με πρόσωπα των οποίων η μοναδική σχέση με τη δημοσιογραφία είναι οι άλλου τύπου έρευνες εις… βάθος σε προηγούμενες ενασχολήσεις τους!
Όσες διαφωνίες κι αν έχουμε οι δημοσιογράφοι μεταξύ μας στην αντίληψή μας για τα πράγματα –εν προκειμένω κι εγώ με τον Κώστα Βαξεβάνη–, είναι σαφές ποια πλευρά διαλέγουμε. Δεν χρειάζεται καν να πούμε ποια είναι αυτή. Εννοείται! Οπλο των δημοσιογράφων ήταν τα πενάκια μας χθες, τα πληκτρολόγιά μας σήμερα. Ποτέ τα καλάσνικοφ! Κατά ριπάς κάνουμε μόνο… κριτική. Τα λοιπά είμαι βέβαιος ότι θα τα βρει η ποινική έρευνα και μάλιστα κατά τρόπο τέτοιο ώστε να αποβάλει το θράσος από τον δημόσιο βίο. Οριστικά.
Θανάσης Τσεκούας (Σύμβουλος έκδοσης της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα»)
Η δημοσιογραφία είναι το όπλο της κοινωνίας απέναντι σε κάθε εξουσία
1. Όταν απειλούνται δημοσιογράφοι η αλληλεγγύη και η συμπαράσταση είναι στάση αρχών αυτονόητη. Αλλιώς η δημοσιογραφία αφοπλίζεται, η ελευθερία του Τύπου ευνουχίζεται και η δημοκρατία σταδιακά παραχωρεί τη θέση της σε ανελεύθερους ολοκληρωτισμούς.
Η δημοσιογραφία είναι το όπλο της κοινωνίας απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία. Αλίμονο αν τα όπλα στρέφονται κατά της δημοσιογραφίας και των δημοσιογράφων και όλοι σφυρίζουμε αδιάφορα. Γιατί έτσι δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι ανοίγουμε την κερκόπορτα στη βία του υποκόσμου και την κατάλυση της ελεύθερης και ανοικτής κοινωνίας.
2. Η δημοσιογραφία στη χώρα μας πάντοτε είχε προβλήματα. Δεν χρειάζονται «λίστες» και «κατατάξεις» για να τα διαπιστώσουμε. Αγνοώ τα κριτήρια της συγκεκριμένης έρευνας που κατατάσσει τόσο χαμηλά την Ελλάδα και δυσκολεύομαι να την αποδεχτώ. Παρ’ όλα αυτά, χωρίς στρουθοκαμηλισμούς, όλοι οι δημοσιογράφοι οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι ο χώρος μας χρειάζεται ανασύνταξη.
Οι πολίτες αμφισβητούν την αξιοπιστία μας, οι παθογένειες είναι σημαντικές και δεν διορθώνονται. Παρ’ όλα αυτά, η ανάταξη της δημοσιογραφίας είναι δουλειά των δημοσιογράφων. Αρκεί να καταλαβαίνουν ότι ο δρόμος για μια καλύτερη κοινωνία περνάει από μια καλύτερη ενημέρωση και μια πιο ποιοτική δημοσιογραφία. Το στοίχημα παραμένει ανοικτό…
