Χαμηλότερη και από την περίοδο των μνημονίων η χρηματοδότηση των δημόσιων πανεπιστημίων
Oσο τα ιδιωτικά κολέγια της χώρας βλέπουν με το κιάλι τα δημόσια πανεπιστήμια στις παγκόσμιες κατατάξεις ακαδημαϊκών ιδρυμάτων η κυβέρνηση μειώνει μεθοδικά τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ, οδηγώντας τα σε αδιέξοδο. Μνημόνια πλέον δεν υφίστανται, αλλά η κυβέρνηση του 41% συνειδητά δεν επενδύει στα πανεπιστήμια και στην κοινωνική κινητικότητα που προσφέρουν στους πολίτες.
Οι αριθμοί κραυγάζουν…την πικρή αλήθεια
Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο αδυνατεί να πληρώσει το ρεύμα του. Ο προϋπολογισμός του είναι μειωμένος κατά 63,2%, ενώ κατά 36,3% έχει μειωθεί ο αριθμός των διδασκόντων του. Από το 2009 μέχρι σήμερα ο αριθμός των φοιτητών του ιδρύματος έχει αυξηθεί κατά 20,7%. Το δε Συμβούλιο Διοίκησης απευθύνει δραματική έκκληση στα αρμόδια όργανα της πολιτείας να εγκύψουν άμεσα στο πρόβλημα και να δώσουν γενναίες, πειστικές και χειροπιαστές λύσεις.
Τραγική είναι η υποχρηματοδότηση και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όπως αναδεικνύεται από τα στοιχεία που κατέθεσε στη Σύγκλητο ο αντιπρύτανης Οικονομικών Χρίστος Παπαθεοδώρου.
«Δεν έχουμε απλώς την ίδια χρηματοδότηση με την εποχή των μνημονίων… έχουμε τη χαμηλότερη από τότε. Ακόμα κι από την περίοδο 2011-13»
αναφέρει χαρακτηριστικά στο Documento. Οι λειτουργικές δαπάνες του ΑΕΙ έχουν μειωθεί δραματικά. Ενδεικτικά, το 2008 ανέρχονταν σε 5.566.000 ευρώ και σήμερα είναι 2.071.580 ευρώ. Η μείωση φτάνει στο 63% και σε σταθερές τιμές, ενώ αν υπολογιστεί η επίδοση του πληθωρισμού αγγίζουν το 70%! Επί της ουσίας σήμερα το Πάντειο καλείται να καλύψει αντίστοιχες και μάλιστα αυξημένες δαπάνες (αύξηση του αριθμού των φοιτητών και των λειτουργικών αναγκών) με το 30% της επιχορήγησης που λάμβανε το 2008.
Δείτε επίσης: 1.356 πανεπιστημιακοί λένε «όχι» στα ιδιωτικά πανεπιστήμια – Θα προσφύγουν κατά της ίδρυσης τους
«Το 2010 το διοικητικό προσωπικό μας ήταν 158 υπάλληλοι, σήμερα είναι 96. Μιλάμε για μείωση κατά 39,2%. Η αξιοποίηση προγραμμάτων (ΕΣΠΑ και Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) συνεπάγεται άκρως γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούν αρκετό και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό. Τώρα μετά βίας καλύπτουμε τις λειτουργικές ανάγκες του πανεπιστημίου. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να απορροφήσουμε και να εκμεταλλευτούμε άλλους πόρους» εξηγεί ο Χρ. Παπαθεοδώρου και καταλήγει: «Βλέπουμε μια συστηματική συρρίκνωση. Καμία επένδυση στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Μια τροχοπέδη στην πραγματική ανάπτυξή του».
Στα πέντε χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ καμιά ουσιαστική αναπλήρωση των χαμένων θέσεων δεν έχει πραγματοποιηθεί. Σε ένα μέλος ΔΕΠ αντιστοιχούν 43 φοιτητές, με το Πάντειο να έχει 190 άτομα διδακτικό προσωπικό για 8.000 ενεργούς φοιτητές. Το 2010 τα μέλη ΔΕΠ ήταν 261, σήμερα είναι 190 (-27,2%).
Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί και στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Το 2010 λάμβανε επιχορήγηση 15.000.000 ευρώ ενώ σήμερα παίρνει μόλις 6.000.000 ευρώ. Από το 2018 έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί τα έξοδά του. Από 1.210.000 ευρώ το 2018, σήμερα αγγίζουν τα 3.072.279 ευρώ! Περίπου 220 μέλη ΔΕΠ διδάσκουν 10.000 ενεργούς φοιτητές και η αναλογία διαμορφώνεται σε έναν καθηγητή για 47 φοιτητές. Την ίδια στιγμή η αντίστοιχη αναλογία στην ΕΕ είναι ένας καθηγητής για 13 φοιτητές.
Μειωμένη κατά 75,1% είναι η τακτική χρηματοδότηση στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Το 2009 λάμβανε 21.263.000 ευρώ και σήμερα χρηματοδοτείται με μόλις 5.295.000 ευρώ. Παράλληλα σε αυτά τα 14 χρόνια οι φοιτητές του έχουν αυξηθεί κατά 9,8% και οι διοικητικοί υπάλληλοι, που έχουν μειωθεί κατά 34,3%, δεν επαρκούν για την ορθή λειτουργία του.
«Παρά την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση, συνεχίζει να βρίσκεται σε κορυφαίες θέσεις στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη. Η διάκριση αυτή είναι αποτέλεσμα ερευνητικών επιδόσεων χάρη στις προσπάθειες των καθηγητών και των νέων ερευνητών. Ταυτόχρονα πρόκειται για ένα μεγάλο πανεπιστήμιο της χώρας που συμβάλλει στη συγκράτηση και προσέλκυση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού στην Ηπειρο, την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, την ανάπτυξη δράσεων στους επιστημονικούς τομείς που θεραπεύει και την προστασία και ανάδειξη του πολιτιστικού και πολιτισμικού δυναμικού. Με αυτές τις συνθήκες χρηματοδότησης η πορεία αυτή έχει περιορισμένο ορίζοντα» δηλώνει στο Documento o πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ομότιμος καθηγητής Τριαντάφυλλος Αλμπάνης.
Ενας καθηγητής προς 50 φοιτητές είναι η αναλογία στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο στην Κρήτη. Η κρατική επιχορήγηση για τις λειτουργικές δαπάνες του από το 2009 στο 2023 έχει συρρικνωθεί κατά 47,4%: από 6.750.000 ευρώ το 2009 σε μόλις 3.547.783 ευρώ το 2023. Προστίθεται επιπλέον η σημαντικότατη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού, η οποία όσον αφορά το εκπαιδευτικό προσωπικό υπερβαίνει το 55%.
«Πληρώνουμε το ρεύμα με τα αποθεματικά»
Η όποια αύξηση κονδυλίων από το 2020 δεν αντισταθμίζει σε καμία περίπτωση τις απώλειες που είχε στα χρόνια των μνημονίων και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. «Πληρώνουμε το ρεύμα με τα αποθεματικά του πανεπιστημίου. Εχουμε μεγάλο θέμα» λέει στο Documento ο πρύτανης Δημήτρης Παπαγεωργίου. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει την κεντρική διοίκησή του στη Λέσβο και συνολικά πέντε παραρτήματα σε Χίο, Λήμνο, Σάμο, Ρόδο και Σύρο, για τα οποία αναμένει πλειάδα αποφάσεων δήμων και τοπικών φορέων για την παραχώρηση χώρων για τις εγκαταστάσεις του. Συνολικά 20.238 προπτυχιακοί φοιτητές φοιτούν στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου με συνολικά 410 άτομα διδακτικό προσωπικό όλων των κατηγοριών. Πάλι η αναλογία –μόνο για το προπτυχιακό– είναι ένας διδάσκων για 49 φοιτητές.
Δείτε επίσης: Τα ιδιωτικά πανεπιστήµια και η εµπορευµατοποίηση
Αντίστοιχα ούτε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης υπάρχουν χρήματα για τη θέρμανση. Το γεγονός είχε καταγγείλει σε ανάρτησή του ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης Αλέξανδρος Κεσσόπουλος. «Τα air condition δεν λειτουργούν, διότι λείπει κάποιο ανταλλακτικό. Κατόπιν επίμονων ερωτημάτων λάβαμε την απάντηση ότι έχει μεν εγκριθεί η σχετική δαπάνη, αλλά προς το παρόν δεν εκτελείται καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμο κονδύλι» έγραψε χαρακτηριστικά.
Συν τοις άλλοις, ενώ οι φοιτητές έχουν αυξηθεί κατά 39,78%, οι καθηγητές είναι ακόμη λιγότεροι (κατά 44 άτομα), ενώ από το 2009 που το ΑΕΙ λάμβανε 11.923.400 ευρώ, σήμερα λαμβάνει μόλις 4.933.952 ευρώ (μείωση 58,62%). Οσο για τους διοικητικούς υπαλλήλους, είναι πλέον κατά 129 άτομα λιγότεροι κι αυτοί. Υποβάθμιση σε όλα τα επίπεδα σε ένα ΑΕΙ που δεν έχει κλείσει ούτε 50 χρόνια λειτουργίας και συγκαταλέγεται μεταξύ των 100 καλύτερων νεότερων πανεπιστημίων.
Ερευνα από την τσέπη τους στη Φαρμακευτική
Ξεχωριστή περίπτωση είναι αυτή του τμήματος Φαρμακευτικής στο πολύπαθο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Μια σχολή άνω των 17.500 μορίων με μεγάλη ζήτηση και πολλά προβλήματα, που βρίσκεται στα όρια της εγκατάλειψης. Η απουσία επαρκούς χρηματοδότησης για να καλυφθούν τα πάγια έξοδα του τμήματος είναι η κύρια αιτία της κατάστασης που επικρατεί στη Φαρμακευτική του ΑΠΘ. Ο πρόεδρος του τμήματος Κυριάκος Καχριμάνης εξηγεί ότι «η χρηματοδότηση έχει μειωθεί δραστικά από το 2011 και μετά. Το 2010 ήταν γύρω στις 300.000-400.000 ευρώ τον χρόνο. Από τότε έχει μειωθεί δραστικά και σήμερα έχει φτάσει στις 25.000-40.000 ευρώ ετησίως, αναλόγως των διαθέσιμων ποσών που προέρχονται από τον ΕΛΚΕ. Και αυτό έχει συμβεί σε όλα τα τμήματα». Ο υποψήφιος διδάκτορας Γιάννης Παρθενιάδης επισημαίνει πως «οι ανάγκες σε επιστημονικό εξοπλισμό και αναλώσιμα καλύπτονται αποκλειστικά από ερευνητικά προγράμματα ή από προσωπικούς πόρους των μελών ΔΕΠ ή σπανιότερα των ερευνητών».
Δύο αίθουσες των 25 ατόμων για 700 φοιτητές
Αποκαλυπτικές είναι οι φωτογραφίες που δημοσιεύει το Documento. Οι δύο από αυτές αφορούν ένα λυόμενο στο οποίο γίνονταν εργαστήρια πριν από δύο χρόνια. Καταστράφηκε από επέμβαση των ΜΑΤ επί θητείας του πρώην πρύτανη Νίκου Παπαϊωάννου τον Νοέμβριο του 2022. Αλλος χώρος για έρευνα και εργαστήρια δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. «Μετά την υποχρηματοδότηση το μεγαλύτερο πρόβλημά μας είναι η έλλειψη κτιριακών υποδομών. Από ιδρύσεώς μας και λόγω του τρόπου που συστάθηκε το τμήμα μας το 1955, είχε στεγαστεί στη Σχολή Θετικών Επιστημών και επειδή ιδρύθηκε ως παράρτημά της στεγάστηκε εκεί. Δεν απέκτησε ανεξάρτητες κτιριακές υποδομές, αν και κατά καιρούς εμφανίστηκαν διάφορα πλάνα. Μόνο σχέδια, ποτέ έργα» λέει ο Κυρ. Καχριμάνης.
Για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση πρέπει να αναφερθεί ότι ένα ολόκληρο τμήμα του ΑΠΘ με περίπου 700 φοιτητές, από όλα τα έτη, στεγάζεται σε τρεις ορόφους του κτιρίου Βιολογίας. Αμφιθέατρα δεν υπάρχουν. Μόνο μια αίθουσα 98 θέσεων που διαχειρίζεται το τμήμα, η οποία ούτε κατά διάνοια δεν καλύπτει τις ανάγκες ενός προγράμματος σπουδών με 50 προπτυχιακά μαθήματα συν τα μεταπτυχιακά. Το γεγονός επιβεβαιώνει και ο Γ. Παρθενιάδης: «Υπάρχει έλλειψη ικανού μεγέθους χώρων για να στεγάσουν το ήδη εκτελούμενο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο του τμήματος».
«Με τη μη πρόσληψη μελών ΔΕΠ οι αρμοδιότητες των υποψήφιων διδακτόρων της Φαρμακευτικής συχνά επεκτείνονται και σε παροχή εκπαιδευτικού, διοικητικού και γραφειοκρατικού έργου. Η προσφορά μας αυτή γίνεται αυτοβούλως και ανιδιοτελώς, ώστε να βοηθήσουμε κυρίως τα μέλη ΔΕΠ που επωμίζονται όλο αυτό το βάρος εξαιτίας της ακραίας υποστελέχωσης του τμήματος» επεξηγεί ο υποψήφιος διδάκτορας.
Βάσει του νόμου για τις διαγραφές των φοιτητών σε ν+2 έτη, οι ενεργοί φοιτητές είναι 740 ενώ τα μέλη ΔΕΠ μόλις 18. Ο μεγαλύτερος αριθμός που είχε ποτέ η Φαρμακευτική ήταν 25 ή 27 διδάσκοντες. Ο πρόεδρος του τμήματος προσθέτει ότι «δεν είναι μόνο τα μέλη ΔΕΠ, αλλά χρειάζεται κι ένας αριθμός ειδικού τεχνικού προσωπικού, εργαστηριακού, υπάρχει ανάγκη για διοικητικό προσωπικό, ΕΔΙΠ κ.λπ. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν μόνο δύο μέλη της κατηγορίας ΕΔΙΠ. Από πλευράς διοικητικού προσωπικού έχουμε μόνο την προϊσταμένη και τρεις υπαλλήλους. Ο δε φόρτος της εργασίας είναι ιδιαίτερα αυξημένος γιατί εντός του προγράμματος σπουδών διενεργείται πρακτική άσκηση με διάρκεια δύο τριμήνων, η οποία γίνεται σε νοσοκομεία και φαρμακεία, και η ασφάλιση, οι συμβάσεις. Ολα αυτά παρακολουθούνται από τη γραμματεία».
Πέρυσι τον Ιανουάριο το τμήμα απευθύνθηκε στη Σύγκλητο την περίοδο που είχαν προκηρυχθεί 63 θέσεις μελών ΔΕΠ για το ΑΠΘ. Η προτεινόμενη κατανομή από τον αντιπρύτανη Διοικητικών Υποθέσεων Ανδρέα Γιαννακουδάκη δεν έδινε καμία θέση στη Φαρμακευτική. «Ασκούμε πολλά καθήκοντα παράλληλα. Δεν έχουμε μόνο εκπαιδευτικά, αλλά και διοικητικά καθήκοντα. Αναγκαζόμαστε να αναλαμβάνουμε διδασκαλία μαθημάτων στα οποία δεν είμαστε ειδικοί. Ας πούμε, το δικό μου γνωστικό είναι Φαρμακευτική Τεχνολογία και μαζί με συναδέλφους διδάσκουμε και το μάθημα της Βιοφαρμακευτικής, παρότι είναι άλλο γνωστικό αντικείμενο, αλλά δεν έχουμε κάποιον ειδικό. Επιβλέπουμε όμως υποχρεωτική πειραματική διπλωματική εργασία στο πέμπτο έτος. Επιβλέπουμε γύρω στους επτά με δέκα φοιτητές ο καθένας για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε» εξηγεί ο Κυρ. Καχριμάνης.
«Μόνο μέσω της αναβάθμισης των δημόσιων ΑΕΙ και φυσικά και του τμήματος Φαρμακευτικής θα μπορούσε ίσως να ανοίξει ο διάλογος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, σίγουρα όμως δεν τα αντιλαμβανόμαστε ως λύση στο πρόβλημα. Δυστυχώς, η υποβάθμιση και παραμέληση του τμήματος Φαρμακευτικής φαίνεται να μην αποτελεί διαχρονική επιλογή μόνο της πολιτείας, αλλά και της διοίκησης του ΑΠΘ» καταλήγει ο Γ. Παρθενιάδης.
Δείτε επίσης: Φάμελλος για ιδιωτικά Πανεπιστήμια: «Απαραίτητη μια κοινωνική συμμαχία που θα αποτρέψει την ψήφιση του νομοσχεδίου»
Eνωση Διοικητικών Δικαστών: «Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια απαγορεύονται από το Σύνταγμα»