Η πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ που κατέταξε την Ελλάδα σε μια από τις χειρότερες θέσεις της Ευρώπης ως προς την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την παραβίαση δημοκρατικών ελευθεριών ήταν αρκετά διεξοδική αλλά όχι εξαντλητική. Κατέγραψε τα ελεγχόμενα ΜΜΕ με τη λίστα Πέτσα, τις ατεκμηρίωτες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών, την κατάχρηση αστυνομικής βίας, αλλά δεν περιέλαβε περιπτώσεις που διώκονται έμμεσα η σάτιρα και η κριτική ή καταργείται η ισονομία. Ισως οι 3.500 ειδικοί της έρευνας να μην είχαν πρόσβαση στα ελληνικά social media ώστε να πληροφορηθούν τις αγκαλιές του πρωθυπουργού στην Πάρνηθα, τα τσιμπούσια στην Ικαρία και εσχάτως την καταστρατήγηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων όταν ήρθε σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα. Αντίθετα, γιορτάζει την τέταρτη κατά σειρά νίκη του επί της πανδημίας με γιαννιώτικες πατσαβουρόπιτες. Με μέγα χορηγό το χάπι της ευτυχίας, χρησιμοποιεί συστηματικά το πιο δραστικό όπλο του καπιταλισμού, που δεν είναι άλλο από τη μεταφορά της πραγματικότητας σε ένα εναλλακτικό πεδίο του φαντασιακού. Δυνάμει ο καθένας μπορεί να συναναστρέφεται με τον Τζεφ Μπέζος και η Ψωροκώσταινα να ηγείται της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.
Οσο για την έννοια της ελευθερίας, η κυβέρνηση την αντιλαμβάνεται μόνο στο πλαίσιο του κυνισμού: ο άστεγος είναι ελεύθερος να κοιμηθεί κάτω από όποια γέφυρα θέλει. Μερικά κομματικά στελέχη βέβαια έχουν αποστηθίσει τον Οργουελ: «Ολα τα ζώα είναι ίσα,
αλλά ορισμένα ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». Για παράδειγμα ο διευθυντής γραφείου Τύπου της ΝΔ Νίκος Ρωμανός έχει δικαίωμα στο μαύρο χιούμορ ανεβάζοντας στο Instagram ένα στόρι με τη Νικολούλη να αναζητά ανθρώπους που δεν έχουν κολλήσει κορονοϊό. Ωστόσο οι στρατιές των ψεύτικων λογαριασμών κάνουν αναφορές για να πέσει δις το Facebook του Σταμάτη Κραουνάκη επειδή έγραψε ότι η μουσική γιατρεύει. Το ίδιο συνέβη και με το Twitter του Χριστόφορου Ζαραλίκου.
Διαχρονικά σχεδόν καμία εξουσία, πολιτική ή θρησκευτική, δεν αντέχει την κριτική μέσω της σάτιρας. Τους λόγους τους βρίσκουμε στο «Ονομα του ρόδου», όπου αιτία για τους φόνους είναι το χαμένο χειρόγραφο του Αριστοτέλη περί κωμωδίας. Ο δολοφόνος μοναχός υποστηρίζει ότι «το γέλιο αποσπά για μερικές στιγμές τον απλό άνθρωπο από τον φόβο. Οταν ο άνθρωπος γελά νιώθει αφέντης, γιατί έχει αντιστρέψει τις σχέσεις της εξουσίας: γι’ αυτό αν η ρητορική της πειθούς αντικατασταθεί από τη ρητορική του χλευασμού, αν η ρητορεία, που σκοπεύει σε σωτήρια δημιουργία εικόνων λύτρωσης, αντικατασταθεί από την αμφισβήτηση της πίστης, ο λαός του Θεού θα μεταμορφωνόταν σε μια σύνοδο τεράτων που ξέρασε η άβυσσος και κάθε έννοια του νόμου και της τάξης θα είχε καταλυθεί».
Οσο λοιπόν κάποιοι χαλάνε το αφήγημα του success story τόσο θα αυξάνεται το πλεόνασμα του αυταρχισμού. Οσο ο θάνατος αλωνίζει τόσο θα θεωρείται λαϊκισμός η χορήγηση δωρεάν τεστ. Και πάλι οι πολίτες θα φταίνε που δεν είχαν μπαμπά βιομήχανο, που βιώνουν τον ζόφο των πραγματικών γεγονότων και δεν απολαμβάνουν τα επινοημένα.
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
