Μπορούν να συμβιώσουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση ευρωσκεπτικιστές που παίρνουν το τιμόνι της διακυβέρνησης, όπως ο Ορμπάν, ή βρίσκονται εν αναμονή, όπως η Λεπέν; Μπορεί να αλλάξουν στάση στο μεταναστευτικό/προσφυγικό η Μελόνι, ο Μητσοτάκης και η ομάδα Βίσεγκραντ; Η ΕΕ εμφορείται από τα φιλελεύθερα ιδεώδη ή σέρνεται πίσω από αυταρχικά μοντέλα προκειμένου οι κυβερνήσεις να αλιεύσουν στήριξη από την ακροδεξιά δεξαμενή ψήφων; Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία οι Βρυξέλλες βρέθηκαν σε διπλωματικό και οικονομικό σταυροδρόμι. Ο Δημήτρης Καλτσώνης, καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επιμελήθηκε το βιβλίο «Μπορεί η Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης;» και το Documento συζήτησε μαζί του για το αν η πρόταση είναι εφικτή σήμερα που η χώρα έχει εναποθέσει την ασφάλεια και την ευημερία της στην ΕΕ.
Γιατί επαναφέρετε έναν οδικό χάρτη μιας μεγάλης περιπέτειας μετά το δημοψήφισμα του 2015, τις απειλές του Eurogroup και την κυβερνητική απόφαση να μην μπει η χώρα σε περιπέτειες;
Θεωρώ ότι, αντίθετα με την άποψη που κυριαρχεί και διοχετεύεται από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, η μεγάλη περιπέτεια είναι η παραμονή της χώρας μας στην ΕΕ. Οσο παρατείνεται, η βιομηχανική υπανάπτυξη της Ελλάδας θα μεγαλώνει, η φτώχεια θα διευρύνεται, η απόσταση που μας χωρίζει από τις αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ θα μεγαλώνει. Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν από την ένταξη το χάσμα έχει γίνει μεγαλύτερο σε όλα τα επίπεδα. Αυτό δείχνουν όλα τα στοιχεία.
Αλλες χώρες κάνουν ουρά να μπουν στην ΕΕ. Η οικονομική σταθερότητα έχει την έκφρασή της στο ευρώ, η ασφάλεια στο ΝΑΤΟ. Εξω από το μαντρί δεν σε τρώει ο λύκος;
Είναι φορές που ο λύκος βρίσκεται μέσα στο μαντρί. Οι χώρες στις οποίες αναφέρεστε έχουν όλες κυβερνήσεις που ελάχιστα ενδιαφέρονται για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του λαού τους. Τις ενδιαφέρει η πρόσδεση των ολιγαρχιών τους με την ΕΕ. Αλήθεια, ποια ασφάλεια παρέχουν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ στην Ελλάδα σε σχέση με τις απειλές της Τουρκίας; Προστάτευσαν την Ελλάδα και την Κύπρο κατά την τουρκική εισβολή το 1974; Μας προστάτευσαν στα Ιμια ή το καλοκαίρι του 2020; Μας καθιστά πιο ασφαλείς η εμπλοκή στον πόλεμο στην Ουκρανία ή η στήριξη της γενοκτονίας σε βάρος των Παλαιστινίων; Μόνο μια ενεργητική, φιλειρηνική, ουδέτερη εξωτερική πολιτική μπορεί να χτίσει ένα περιβάλλον ασφάλειας.
Πού θα ακουμπήσουμε σε μια πιθανή έξοδο σε τέτοιο ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον;
Στον μεταβαλλόμενο κόσμο μας ανέρχονται νέες οικονομικές δυνάμεις (όπως οι χώρες BRICS), με τις οποίες η χώρα μας θα μπορούσε να αναζητήσει ισότιμες σχέσεις, όχι να αλλάξουμε επικυρίαρχο. Δεν είναι εύκολος δρόμος, αλλά σίγουρα είναι προτιμότερος από την υποβάθμιση και την καταστροφή που φέρνει η ΕΕ, ιδίως μετά τα μνημόνια.
Ταμεία Ανάπτυξης και Συνοχής, ΕΣΠΑ και λοιποί κοινοτικοί πόροι, οδηγίες, εναρμονίσεις, κοινές πολιτικές και πρακτικές δεν έχουν ωφελήσει κατά τη γνώμη σας, τη χώρα;
Ολα αυτά αποτελούν ελάχιστο μέρος των πόρων. Η Ελλάδα δίνει 3 και παίρνει πίσω περίπου 1 ευρώ. Πού έχει οδηγηθεί η αγροτική οικονομία; Πού βρίσκεται η βιομηχανία στην Ελλάδα, τι γίνεται με την εδώ και χρόνια αποβιομηχάνιση; Το 1979 η Ελλάδα είχε πλεονασματικό ισοζύγιο στα αγροτικά προϊόντα. Σήμερα έχει ελλειμματικό. Εισάγουμε αγροτικά προϊόντα. Θα ξεχάσουμε τις χωματερές; Επομένως δεν θα χάσουμε ευκαιρίες, θα κερδίσουμε. Θα μπορούμε να διαπραγματευόμαστε και να αναπτύσσουμε σχέσεις και με την ΕΕ, αλλά με ισότιμους πλέον όρους, όχι ως υποτελείς στον εκάστοτε Σόιμπλε.
Κρίνετε ότι η απάντηση στο «κοινό σπίτι» των λαών είναι ο «απομονωτισμός», ο «εθνικός» προσανατολισμός, ο εθνικισμός;
Στο βιβλίο δεν προτείνουμε τον απομονωτισμό, θα ήταν άτοπο εξάλλου. Θεμελιώνουμε την πρόταση ότι είναι εφικτή μια ισότιμη θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Μήπως συγκλίνουν οι ευρωσκεπτικιστές με τις αριστερές φωνές;
Ο ακροδεξιός εθνικισμός δεν έχει σχέση με τη δική μας, επιστημονικά θεμελιωμένη πρόταση. Στην Ελλάδα ειδικά ο ακροδεξιός εθνικισμός δεν αμφισβητεί ούτε το ΝΑΤΟ ούτε την ΕΕ. Και κυρίως δεν προτείνει αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου σε όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων. Ψαρεύει απλώς στα θολά νερά και επιχειρεί να καρπωθεί την υπαρκτή, καταγεγραμμένη και στις δημοσκοπήσεις, δυσαρέσκεια του λαού για την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Παρατίθεται στον τόμο η νομική πτυχή της εξόδου, ωστόσο γιατί στο ζήτημα του στόχου στρατηγικής σημασίας αυτός δεν έχει αντιμετωπιστεί με λεπτομερή επεξεργασία, ώστε να είναι κατανοητός από όσους αναζητούν εναλλακτικές λύσεις απέναντι στον «ζουρλομανδύα του ευρώ»;
Ο συλλογικός μας τόμος είναι μια πρώτη επιστημονική προσέγγιση του ζητήματος. Είμαστε βέβαιοι ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες που θα εμβαθύνουν ακόμη περισσότερο στο ζήτημα. Εξάλλου η ζωή πάντοτε αποδεικνύεται πιο ποικιλόχρωμη από τη θεωρία. Η τελευταία μπορεί να αναδείξει τους δρόμους, το πλαίσιο, το περίγραμμα, τις γενικές αρχές. Δεν μπορεί ούτε πρέπει να προδιαγράψει τα πάντα με λεπτομέρειες. Γι’ αυτό προτείνουμε το βιβλίο αυτό να διαβαστεί χωρίς προκαταλήψεις, να συμβάλει στον προβληματισμό μας και τον δημόσιο διάλογο.
