Την πρώτη φορά που είδα πορτρέτο του Δημήτρη Αστερίου ήταν σε πορεία για τον δολοφονημένο Παύλο Φύσσα. Όσο περνούσαν τα χρόνια και η βία σκότωνε κάποιον από εμάς όλο και περισσότερα παιδιά κρατούσαν πλακάτ με κόκκινα, ματωμένα πρόσωπα που μας κοιτούσαν κατάματα ζητώντας να μην ξεχάσουμε. Αυτή είναι η ζωγραφική του Δημήτρη ή αλλιώς Ababa Asteriou. Δεν σε λυπάται, σε αρπάζει και σου φωνάζει μην ξεχάσεις. Με αφορμή την έκθεση «Μαύρα Πορτρέτα» που θα παρουσιαστεί στις 12-16 Σεπτεμβρίου στον Πολυχώρο Λιπασμάτων στο πλαίσιο εκδηλώσεων του Φεστιβάλ «ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 2022», που διοργανώνει ο Σύλλογος Πολιτισμού «Παύλος Killah P Φύσσας» μιλήσαμε για τη βία που η εξουσία επιβάλλει και τον αγώνα που οφείλουμε να δώσουμε όλοι μας… κι ας χάσουμε.
Τι είναι τα «Μαύρα Πορτρέτα»; Τι θα δούμε στο Φεστιβάλ «ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ»
Θα δούμε πορτρέτα όπως της Μάγδας Φύσσα, του Γιάννη Μάγγου, της Νατέλα Ιτσουαϊτζ . θα δούμε τους ανθρώπους που έμειναν πίσω να θυμούνται και να θρηνούν. Είναι η συνέχεια των «Ματωμένων Πορτρέτων» μόνο που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με τα θύματα αλλά με τους συγγενείς, τους φίλους. Όλους όσους ένιωσαν να τους ξεριζώνεται η ψυχή χάνοντας με τόσο βίαιο τρόπο τους δικούς τους ανθρώπους. Άνθρωποι που είδαν και άκουσαν μέσα σε μια αίθουσα δικαστηρίου να εξευτελίζουν, να κατασπαράσσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και που για άλλους ήρθε η δικαίωση και για άλλους όχι. Η σκιά του πένθους, της απώλειας δεν είναι κάτι αφηρημένο ούτε γενικό. Όταν χάνουμε ένα δικό μας άνθρωπο ένα κομμάτι χάνεται μαζί του. Στην έκθεση θα δούμε 29 πρόσωπα οικεία και θα δούμε και ένα λευκό.
Γιατί λευκό πορτρέτο ;
Για να σταθούμε μπροστά του και να καταλάβουμε πως θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς στη θέση όλων αυτών των ραγισμένων ανθρώπων. Για να καταλάβουμε πως η απώλεια μας αφορά πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε. Πως πρέπει να λέμε πιο συχνά στους ανθρώπους πόσο τους αγαπάμε γιατί από την μια στιγμή στην άλλη μπορούμε να τους χάσουμε. Τα πορτρέτα δεν έχουν όνομα. Μην ψάξετε να βρείτε κάτω από το πορτρέτο της μητέρα του Ζακ το όνομα της. θα δείτε άλλα ονόματα και άλλες ιστορίες να τα συνοδεύουν. Είναι οι ιστορίες όλων μας, είμαστε εμείς ο ίδιοι. Στην θέση κάθε μητέρας που χάνει το παιδί της, στη θέση κάθε γυναικοκτονίας,, κάθε βίας και ασχήμιας θα μπορούσε να ήταν το δικό μας όνομα και το δικό μας πρόσωπο.
Οι φιγούρες των πορτρέτων σου είναι ρευστές, σε κοιτούν στα μάτια και ξεφεύγουν από το πλαίσιο
Ναι, γιατί πρέπει να καταλάβουμε πως όλες οι περιπτώσεις των ανθρώπων που ακούμε στα δελτία ειδήσεων δεν είναι απλά ένας στατιστικός αριθμός. Δεν είναι νούμερα ούτε ζουν μακριά από εμάς. Έχουν ζωή, όνειρα, ματαιώσεις όπως ακριβώς έχει ο καθένας μας. Κάποιοι αποφάσισαν πως αυτή η ζωή πρέπει να κοπεί και έμειναν πίσω οι αγαπημένοι τους να ψάχνουν απαντήσεις. Είναι ρευστά τα πρόσωπα όπως είναι και ο χρόνος, όπως είναι και η στιγμή που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω και να σου φέρει αυτούς που αγαπάς. Σε κοιτούν στα μάτια γιατί δεν θέλουν τους ξεχάσεις. Θέλω να είναι ορατό το πρόσωπο. Να ξέρουν πως δεν έφυγαν άδικα. Να δοθεί φωνή και στα θύματα αλλά και σε αυτούς που έμειναν πίσω. Πρέπει να ξέρουμε ποια είναι η Ερατώ, ποια είναι η Γαρυφαλλιά, ποιος είναι ο Ζακ. Τους το χρωστάμε αυτό.
Χρησιμοποιείς ενεστωτικό χρόνο για τα θύματα
Μα δεν έφυγαν. Όσο τους θυμόμαστε είναι εδώ κοντά μας. Είναι οι μητέρες τους, οι πατεράδες τους, τα αδέρφια τους, οι σύντροφοί τους, τα παιδιά τους. Είμαστε εγώ κι εσύ και όσο τους έχουμε στην καρδιά μας δεν θα φύγουν ποτέ από κοντά μας. Έχει σημασία για εμάς να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε το όλο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι εξαθλιωμένοι, αγωνίζονται για να μην ξεχάσουμε, για να μην υπάρξουν κι άλλα θύματα. Αρκετά μας πήρε η βία. Δεν θα μας πάρει και την μνήμη.
Μιλάς Δημήτρη πολύ έντονα για την απώλεια. Την επαναλαμβάνεις σε κάθε απάντηση
Έχω βιώσει την απώλεια. Έχω δει αυτό το μαύρο που σου πλακώνει την ψυχή. Που σε αρπάζει. Έχω χάσει δικούς μου ανθρώπους. Αντιλαμβάνομαι το πένθος σαν μια κουρτίνα που έρχεται μπροστά σου και σου κρύβει τη ζωή. Φαίνεται εύκολο να την τραβήξεις αλλά δεν είναι. Κι αυτό βία δεν είναι;
Τι γεννά τη βία;
Η εξουσία γεννά τη βία. Η αδιαφορία. Η έλλειψη δομών. Η απόγνωση που νιώθει κάθε άνθρωπος που ζει στην εποχή μας. Δέκα χρόνια οικονομική κρίση, δύο χρόνια υγειονομική και τώρα έρχεται η ενεργειακή κρίση. Ζούμε και δεν ζούμε. Βρισκόμαστε σε μια δυστοπία, σε μια ένταση. Έχουν διαλυθεί όλα. Που θα ζητήσει βοήθεια ένας άνθρωπος; Λένε στις γυναίκες σήκω και φύγε. Και που να πάνε; Ποιος θα τους σταθεί; Ομοφοβία, ρατσισμός, φασισμός, γυναικοκτονίες, εξαθλίωση. Αυτό είναι η βία.
Ποιους εξυπηρετεί αυτή η κατάσταση;
Το ίδιο το κράτος εξυπηρετεί. Υπάρχει μια ένοχη αδιαφορία. Καλλιεργούν το μίσος ανάμεσα μας για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους. Για τα εθνικά μας θέματα φταίει ο Τούρκος, ας πάρουμε εξοπλιστικά. Για τη φτώχεια μας φταίει ο πρόσφυγας, ο μετανάστης, ας δώσουμε χώρο στη Χρυσή Αυγή. Το ποια ήταν η Χ.Α. το ξέραμε. Όσοι έχουμε βρεθεί σε πανεπιστημιακές κοινότητες και συλλογικότητες ξέραμε ποιοι είναι και τι προσπαθούν να κάνουν. Ξαφνικά ανεβάζει το ποσοστό της και μπαίνει στη Βουλή. Ποιος είχε κέρδος από αυτό; Όχι εγώ, ούτε εσύ Ειρήνη. Ήθελαν να έχουν στην καβάτζα τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους. Φόβος στη γειτονιά, περισσότερη αστυνόμευση και αστυνομοκρατία. Η εξουσία μεθοδεύει τη βία δημιουργώντας τεχνητές κρίσεις. Είναι ένα καλοδουλεμένο μοντέλο, ένα μοτίβο που το ξέρουν καλά. Εφαρμόζουν το δόγμα Νόμος και Τάξη. Κάτσε φρόνιμα, μην μιλάς γιατί θα σε δείρω, θα σε φυλακίσω και γιατί όχι θα βάλω και φασίστες να σε σκοτώσουν.
Τι μας συνέβη και επιτρέψανε στη βία να ρημάξει τη ζωή μας;
Είμαστε όλοι συνένοχοι. Από τη στιγμή που δεν αντιδρούμε για πράγματα που αφορούν την ίδια μας τη ζωή έχουμε τεράστια ευθύνη. Μάθαμε να μην αντιδράμε, να μην νοιαζόμαστε. Περνάνε νόμοι που δεν είναι αποδεκτοί. Είναι εναντίον του λαού και δεν αντιδρούμε. Αφήσαμε χώρο στην άλλη πλευρά και μας έχει πνίξει. Ξεχάσαμε τα παιδιά μας. Χρειάζεται παιδεία και πολιτισμός. Πρέπει να αντιδράσουμε με κάθε τρόπο στη βία, στον φασισμό. Κι ας χάσουμε.
Είναι ακόμα ζωντανή η απειλή του φασισμού;
Εγώ νομίζω πως δεν έχουμε ακόμα ξεμπερδέψει. Σε αυτό βοηθάει και η πολιτική ρευστότητα που έχουμε στη χώρα. Που θα πάνε οι ψηφοφόροι της Χ.Α. ; Όλοι αγανακτισμένοι ήταν; Μας πούλησαν αυτό το επιχείρημα. Όχι, υπάρχει φασισμός στην Ελλάδα. Όπου υπάρχει ανεργία, φτώχεια, ανασφάλεια θα βρίσκει έδαφο ο φασισμός. Μην ξεχνάμε κι αυτό που είπαμε πριν. Κάποιους τους βολεύει αυτή η κατάσταση. Πολλοί έτριβαν τα χέρια τους με την Χ.Α.
Τι μας έμαθε ο αγώνας της Μάγδας Φύσσα και όλων των μανάδων που έχασαν τα παιδιά τους;
Εμένα μου έμαθε να παίρνω μια βαθιά ανάσα και να σηκώνω το κεφάλι μου ψηλά. Με έμαθε να αγωνίζομαι και να μην εγκαταλείπω ποτέ. Με έμαθε ακόμα κι όταν όλοι μου λένε πως θα χάσεις εγώ να αγωνίζομαι. Με έμαθε να θυμάμαι. Έχουν μια αξιοπρέπεια αυτές οι μητέρες, ένα φως. Αγωνίζονται για το παιδί τους.
Ποιο είναι το αγαπημένο σου πορτρέτο στην έκθεση;
Με όλα έχω δέσιμο. Τα θεωρώ παιδιά μου. Το πορτρέτο της Νατέλας με έχει σημαδέψει. Μια μητέρα έχασε το παιδί της και ενώ έχουν περάσει τόσα χρόνια ακόμα δεν έχει ένα σώμα να θρηνήσει. Αυτή η υπόθεση με έχει συνταράξει. Μου φαίνεται αδιανόητο που ακόμα δεν έχουν βρεθεί τα λείψανα του παιδιού. Πώς να αποδεχτεί το θάνατο αυτή η μάνα; Αυτή είναι μια υπόθεση που έχει ασχοληθεί πολύ και η Μάγδα. Έχουν μιλήσει οι δυο γυναίκες.
Ξέρω πως νιώθεις αμηχανία και δεν θέλεις να μιλάς για αυτό αλλά εγώ θα σε ρωτήσω. Ισχύει ότι δωρίζεις τα έργα σου για φιλανθρωπικούς λόγους;
Είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω. Όπως και το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του βιβλίου «Ματωμένα Πορτρέτα» που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Στο Περιθώριο, πήγε στην πολιτική αγωγή της οικογένειας του Παύλου Φύσσα στον αγώνα κατά της εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής.