Στο Συνήγορο του Πολίτη απευθύνθηκαν πέντε οργανώσεις και δύο συλλογικότητες για “τις ευθύνες οργάνων της ΕΛΑΣ και πρακτικές θανάτου κατά τη σύλληψη πολιτών”.
Διατυπώνουν αίτημα για “διερεύνηση και ανάδειξη ευθυνών δημοσίων οργάνων σχετικά με το θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου που έλαβε χώρα στα χέρια της ΕΛ.ΑΣ. κατά τη σύλληψη και δέσμευσή του, υπό συνθήκες που έγιναν αντιληπτές δημόσια ως αναίτια και υπέρμετρη αστυνομική βία και θανατηφόρος βασανισμός”.
“Δεν ζητούμε την ανάδειξη της Αλήθειας, Δικαιοσύνη για τον Ζακ Κωστόπουλο και Ασφάλεια για τους πολίτες και τις πολίτισσες που για κάποιο λόγο βρίσκονται υπό αστυνομική εξουσία. Την απαιτούμε” , οι οργανώσεις και συλλογικότητες προς τον Συνήγορο του Πολίτη.
Ειδικότερα:
Η «Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Πλειάδες», οι «ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ », το «Δίκτυο Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – ΔΥΥΑΔ», ο Παναναπηρικός Σύλλογος υποστήριξης και κοινωνικού ακτιβισμού υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων – ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΩΝ ΑμεΑ- ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» , ο «Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία», η «Περήφανη Ζωή» (ProudLife), καθώς και η «Πολύχρωμη Πολυπολιτισμική Ομπρέλα Ξάνθης», κατέθεσαν εκτεταμένη ΑΝΑΦΟΡΑ στο ΣΥΝΗΓΟΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ, αφενός με την ιδιότητά του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας στα Σώματα Ασφαλείας και αφετέρου με την ιδιότητά του ως Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων, με αιτήματα αφενός την ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑΣ – ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΥ ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΥ – ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΩΝ ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ ΕΥΘΥΝΩΝ (ν. 4443/2016) και αφετέρου την ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΠΕΔΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ και ΕΚΔΟΣΗΣ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ (ν. 4228/2014), καθώς, σύμφωνα με πορίσματα της επιστήμης, ενδέχεται τα “πρωτόκολλα” αυτά και ο τρόπος εφαρμογής τους να διακινδυνεύουν τη ζωή των πολιτών και πολιτισσών.
Οι ανωτέρω φορείς της κοινωνίας των πολιτών διατυπώνουν αίτημα για διερεύνηση και ανάδειξη ευθυνών δημοσίων οργάνων σχετικά με το θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου που έλαβε χώρα στα χέρια της ΕΛ.ΑΣ. κατά τη σύλληψη και δέσμευσή του, υπό συνθήκες που έγιναν αντιληπτές δημόσια ως αναίτια και υπέρμετρη αστυνομική βία και θανατηφόρος βασανισμός.
Επίσης, ζητούν τη διερεύνηση ευθυνών δημοσίων οργάνων για ότι φαίνεται ως επιχειρούμενη συγκάλυψη των ευθυνών δημοσίων οργάνων και δυσχέρανση της έρευνας προς αναζήτηση της Αλήθειας.
Αναφέρεται στο σχετικό Δελτίο Τύπου:
Με αρκετά ήδη στοιχεία ότι επρόκειτο περί ασφυκτικού θανάτου, αλλά και εκτεταμένη βιβλιογραφία περί πληθώρας θανάτων κατά τη σύλληψη πολιτών, και συσχετισμού “ασφυξίας θέσης” με πρακτικές που αναφέρονται να εφαρμόζονται παγίως από την αστυνομία κατά τη σύλληψη και χειροπέδηση του πολίτη, ζητείται η αυτόνομη διερεύνηση από το Μηχανισμό Πρόληψης αυτών των συσχετισμών, του θανάτου του Ζακ Κωστόπουλου και υπό το πρίσμα αυτό, του συσχετισμού των συνθηκών θανάτου του Κωστόπουλου με άλλους θανάτους που έλαβαν χώρα στα χέρια της ΕΛΑΣ αμέσως μετά τη σύλληψη, και που αποδόθηκαν σε “άγνωστα αίτια”, έτσι ώστε να καταρτιστούν πορίσματα έρευνας συνοδευόμενα από προτάσεις προς την Ελληνική Πολιτεία, που αφενός θα καταστήσουν ασφαλέστερες για τον πολίτη τις πρακτικές σύλληψης και χειροπέδησης των συλλαμβανόμενων, ειδικά εφόσον παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα υγείας ή αναπηρία, και αφετέρου θα διευκολύνουν την ορθή απόδοση ευθυνών και σχετική λογοδοσία.
Οι αναφέροντες φορείς τονίζουν ότι, σύμφωνα και με εκτεταμένη νομολογία του ΕΔΔΑ, σε περίπτωση θανάτου υπό κράτηση αντιστρέφεται το βάρος απόδειξης κι είναι η Πολιτεία που πρέπει ν’ αποδείξει ότι ο επελθείς θάνατος δεν οφείλεται σε πράξεις και παραλείψεις των δημοσίων οργάνων.
Επισημαίνουν δημόσιες παρεμβάσεις που έλαβαν χώρα επί του θέματος, τη χρεία διερεύνησης ρατσιστικού κινήτρου αλλά και του ρόλου που ενδέχεται να έπαιξε η ιδιότητα ΥΑΔ που είχε το θύμα, καθώς και την επιβεβαίωση της απροθυμίας της πολιτείας να διερευνήσει ευθύνες των δημοσίων οργάνων, που θεωρούν πως “επισφραγίσθηκε” από την έκταση της προχθεσινής παρέμβασης της Εισαγγελέως του ΑΠ που, παρότι επιλήφθηκε και διέταξε να διερευνηθεί η περίπτωση ρατσιστικού εγκλήματος, δεν επεξέτεινε ωστόσο την ποινική έρευνα σε μη ιδιώτες δράστες (αστυνομικούς και ΕΚΑΒ), με αποτέλεσμα να παραμένουν εκείνοι εκτός ποινικού πεδίου και λογοδοσίας -σχεδόν ένα μήνα μετά το θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου, και με τις πράξεις τους να έχουν εκτυλιχθεί μπροστά στα μάτια της κοινωνίας όλης. Παράλληλα, με την πολιτικά προϊσταμένη τους Υπουργό να τις έχει αντιληφθεί “με αποτροπιασμό”, χωρίς όμως ν’ απαιτεί κανείς στο στάδιο αυτό την ποινική διερεύνηση, παρά μόνο την πειθαρχική.
Σημειώνουν ότι η απόδοση πειθαρχικών ευθυνών σε αστυνομικούς έχει πολλάκις στηλιτευθεί από φορείς εντός κι εκτός της χώρας ως μη αξιόπιστη και μπορεί να θεωρηθεί πως, ως προς τ’ αποτελέσματά της, θ’ αντανακλά τις δηλώσεις των συνδικαλιστικών εκπροσώπων των αστυνομικών που εκφράσθηκαν με παροχή πλήρους κάλυψης προς τους συναδέλφους τους που προέβησαν σε χρήση βίας που επέφερε το θάνατό του θανόντος κατά τη σύλληψη πολίτη -ο οποίος παράλληλα με την ιδιότητα του πολίτη, έφερε και τις ιδιότητες του ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστή, ΥΑΔ και ατόμου με αναπηρία.
“ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΔΙΕΡΕΥΝΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΖΑΚ”.
Συγκεκριμένα οι οργανώσεις αναφέρουν σχετικά:
“…η ποινική διερεύνηση των συνθηκών θανάτου του Ζαχαρία (Ζακ) Κωστόπουλου μέχρι στιγμής φαίνεται να συμπεριλαμβάνει 2 δικογραφίες: μια σχετικά με την κατηγορία της «ληστείας» (ανοιγείσα μετά το θάνατό του!) και μια σε βάρος 2 πολιτών που «λύντσαραν» τον θανόντα, για θανατηφόρο σωματική βλάβη. ΔΕΝ συμπεριλαμβάνουν στη διερεύνηση in personam κανένα δημόσιο όργανο, αλλά ούτε in rem έχει ανοίξει κάποια διαδικασία ποινικής διερεύνησης σχετικά με τα αδικήματα (κακουργήματα) του θανατηφόρου βασανισμού, της κατάχρησης εξουσίας, της παράβασης καθήκοντος ή της περιύβρισης νεκρού κλπ.
Το γεγονός της έλλειψης οποιασδήποτε διατύπωσης ηθικοκοινωνικής μομφής, με τη μορφή άσκησης ποινικής δίωξης (ή έστω εντολής περί διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης) σχετικά με αδικήματα τελεσθέντα από προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ. και με δράστες αστυνομικούς, σε συνδυασμό με την κλήση κάποιων εκ των υπόπτων αστυνομικών οργάνων να καταθέσουν ενόρκως, ως μάρτυρες, αφενός προϊδεάζει περί της πλήρους απροθυμίας της Ελληνικής Πολιτείας να διερευνήσει θάνατο που επήλθε στα «χέρια» οργάνων της αστυνομικής εξουσίας, και αφετέρου ενδέχεται να προκαλέσει ακυρότητες εκ των υστέρων, καθώς και αιτιάσεις περί παράκαμψης των δικονομικών εγγυήσεων προς τους μετέπειτα κατηγορούμενους αστυνομικούς.
Περαιτέρω, το γεγονός ότι την 16η Οκτωβρίου 2018 η κ. Εισαγγελέας του ΑΠ, έχουσα βεβαίως αντιληφθεί με τις αισθήσεις της το οπτικοακουστικό υλικό που όλοι κι όλες παρακολουθήσαμε στις οθονες μας (κλωτσιές, δέσμευση, βασανισμός και θάνατος του Ζαχαρία Κωστόπουλου στα χέρια της ΕΛΑΣ και παράδοσή του, νεκρού και δεσμευμένου πισθάγκωνα σφικτά, στο ΕΚΑΒ), αλλά και έχουσα υπόψη τις εκκλήσεις της πολιτικής αγωγής περί «απροθυμίας της Αστυνομίας να συνδράμει την έρευνα», «άδειου φακέλου», «σκουπισμένων στοιχείων» κλπ., διέταξε τη διερεύνηση ευθυνών για έγκλημα μίσους, επεκτείνοντας in rem την ποινική διερεύνηση, στα πλαίσια της υπάρχουσας δικογραφίας (διερευνώμενες ευθύνες πολιτών για σωματικές βλάβες) και δεν φαίνεται να προχώρησε στην επέκτασηin personam και in rem της χρείας διερεύνησης, ώστε να συμπεριλάβει και τις ευθύνες των αστυνομικών και άλλων δημοσίων οργάνων (π.χ. πράξεις και παραλείψεις του ΕΚΑΒ).
Τούτο επιβεβαιώνει, στα μάτια των φορέων της κοινωνίας των πολιτών που ζητούν την αμεσότατη ενεργοποίηση του Μηχανισμού, ότι ΔΕΝ υφίσταται τρεχόντως ΟΥΔΕΜΙΑ θεσμική μέριμνα, ούτε καν διαφαινόμενη πρόθεση, για την διερεύνηση των ευθυνών αυτών, σε κανένα επίπεδο ευθύνης της Εισαγγελικής Αρχής εντός της εθνικής εννόμου τάξεως.
Ενώ το 1ο σκέλος των αιτημάτων των οργανώσεων φαίνεται να έγινε δεκτό, η αγνόηση του 2ου σκέλους που φαίνεται να «διήλθε απαρατήρητο» από τον ανώτατο βαθμό της Εισαγγελικής Αρχής στη χώρα, την Εισαγγελία του ΑΠ, φαίνεται να «κλειδώνει» την εντύπωση που έχει εξ αρχής δοθεί στους πολίτες, ότι δηλαδή, επιχειρείται –και μάλιστα εις τρόπον κραυγαλέο- η συγκάλυψη των ευθυνών δημοσίων οργάνων σχετικά με το θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου.
Συνεπώς παρίσταται κρισιμότατο και ιδιαίτερα επείγον ο Συνήγορος του Πολίτη να αναλάβει υπό την ιδιότητά του ως Μηχανισμού Διερεύνησης αυτήν την υπόθεση, όχι μόνο διότι, αποδεδειγμένα, δεν υφίσταται κάποια πρόθεση διερεύνησης μέχρι στιγμής από άλλους φορείς της Πολιτείας, αλλά επειδή είναι ο μόνος ανεξάρτητος φορέας εντός της εθνικής εννόμου τάξεως που μπορεί να το πράξει με τρόπο που να πληροί διεθνείς προδιαγραφές και συστάσεις…”
Οι Αναφέρουσες οργανώσεις επισημαίνουν ότι ο Συνήγορος του Πολίτη θα ήταν θεμιτό να έχει ενεργοποιηθεί αυτεπαγγέλτως σε ένα τόσο σοβαρό θέμα, κι ενόσω έγινε όλο και πιο ξεκάθαρο όσο περνούσαν οι μέρες ότι υφίσταται πρόθεση συγκάλυψης ευθυνών δημοσίων οργάνων.
Εντούτοις, μετά από το μακροσκελέστατο αίτημα φορέων της κοινωνίας των πολιτών, που ακολούθησε δημόσιες παρεμβάσεις των ίδιων αλλά και πολύ περισσότερων φορέων, δεν υφίσταται απολύτως καμία δικαιολογία για “θάψιμο”.
Το έχουμε δηλώσει εξ’ αρχής. Δεν θα επιτρέψουμε αυτή η υπόθεση ν’ αφεθεί χωρίς διερεύνηση. Διερεύνηση πλήρη, σε όλη την έκταση που αρμόζει, προς διάγνωση των ευθυνών όλων των εμπλεκομένων για όλες τους τις πράξεις και παραλείψεις. Χωρίς εξαιρέσεις.
Δεν ζητούμε την ανάδειξη της Αλήθειας, Δικαιοσύνη για τον Ζακ Κωστόπουλο και Ασφάλεια για τους πολίτες και τις πολίτισσες που για κάποιο λόγο βρίσκονται υπό αστυνομική εξουσία. Την απαιτούμε.
«Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Πλειάδες»
«ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ »
«Δίκτυο Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – ΔΥΥΑΔ»
«Κόσμος Χωρίς Πολέμους και Βία»
“Παναναπηρικός Σύλλογος υποστήριξης και κοινωνικού ακτιβισμού υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων – ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΩΝ ΑμεΑ- ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ»
«Περήφανη Ζωή» (ProudLife)
«Πολύχρωμη Πολυπολιτισμική Ομπρέλα Ξάνθης»