Διεθνές φεστιβάλ ΑΓΩΝ: Το κλειδί ενός αρχαιολογικού αινίγματος

Την οδύσσεια για την ανακάλυψη του χαμένου Ναού της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο εξιστόρησε η ελβετική ταινία που βραβεύτηκε στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Ντοκιμαντέρ ΑΓΩΝ.

Ανάμεσα σε 61 ταινίες από 22 χώρες που προβλήθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας στο πλαίσιο του 12ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Nτοκιμαντέρ ΑΓΩΝ ξεχώρισε «Ο χαμένος ναός της Αρτέμιδος» σε σκηνοθεσία του Σεμπάστιαν Ράιχενμπαχ και τιμήθηκε με το Βραβείο Αρχαιολογικής Ταινίας.

Πρόκειται για το χρονικό της ανασκαφής ομάδας αρχαιολόγων της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, οι οποίοι σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας κατάφεραν να ταυτίσουν τα ευρήματα με τον Ναό της θεάς Αρτέμιδος, έπειτα από έναν αιώνα άκαρπων προσπαθειών.

Πρωταγωνιστής αυτής της τιτάνιας προσπάθειας ήταν ο Ελβετός αρχαιολόγος Ντένις Κνέπφλερ, ιστορικός και επιγραφικός του Πανεπιστημίου του Νεσατέλ, ο οποίος από όταν ήταν μαθητευόμενος 22άχρονος αρχαιολόγος και έφτασε για πρώτη φορά στην Ερέτρια το 1966 έκανε σκοπό της ζωής του να λύσει το μυστήριο και να εντοπίσει ένα από τα σημαντικότερα ιερά της Εύβοιας και της αρχαίας Ελλάδας. Από την πρώτη στιγμή τού κέντρισε το ενδιαφέρον ότι από τον 19ο αιώνα η αρχαιολογική σκαπάνη δεν είχε καταφέρει να φέρει στο φως κανένα εύρημα, παρά το γεγονός ότι ο μέγας γεωγράφος και ιστορικός Στράβων είχε «τοποθετήσει» το ιερό κοντά στα τείχη της αρχαίας πόλης της Ερέτριας, σε απόσταση 7 σταδίων, δηλαδή περίπου 1,5 χλμ.

Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Κνέπφλερ έκανε μια σκέψη που δεν είχε κάνει κανείς πριν. Θεωρώντας ότι ο Στράβων δύσκολα θα είχε κάνει λάθος σχετικά με την απόσταση του ιερού της Αρτέμιδος, όπως διηγείται στην ταινία, συμπέρανε ότι το λάθος προέκυψε αργότερα από τους αντιγραφείς του Μεσαίωνα, διευρύνοντας τα όρια της ανασκαφικής έρευνα από 7 στάδια σε 60 στάδια, δηλαδή σε περίπου 11 χιλιόμετρα (από την αντικατάσταση του γράμματος ζήτα [7 στάδια] με το γράμμα ξι [60 στάδια].

Αυτή έμελλε να είναι η αρχή μιας ανασκαφής που πέρασε από σαράντα ακόμη κύματα έως ότου φέρει στο φως τα ερείπια του αρχαίου ναού. Το 2000 μαζί με τον Σιλβιάν Φασάρ, διευθυντή της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, έθεσαν κοινό στόχο να φτάσουν μέχρι το τέλος παρά τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις και τις αντιδράσεις κτηματιών της περιοχής. Το 2012 η ανασκαφή ξανάρχισε με επιβλέποντα τον Καρλ Ρέμπερ και έφερε στο φως τα θεμέλια ενός μεγάλου κτιριακού όγκου, αλλά μόνο το 2017 ήρθε η αποφασιστική απόδειξη ότι όντως επρόκειτο για το ιερό της θεάς Αρτέμιδος, με την ανακάλυψη εγχάρακτης στήλης με το όνομά της.