Σε ξενοδοχείο της Κωνσταντινούπολης εκκινεί σήμερα Δευτέρα και θα ολοκληρωθεί το βράδυ της ίδιας ημέρας ο 61ος κύκλος των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας. Επικεφαλής της ελληνικής αποστολής θα είναι ο 79χρονος πρέσβης ε.α. Παύλος Αποστολίδης, ενώ απέναντί του θα καθίσει ο 58άχρονος υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και διπλωμάτης καριέρας Σεντάτ Ονάλ.
Ο 60ός κύκλος επαφών είχε λάβει χώρα στις 4 Μαρτίου του 2016 με τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου να έρχεται στην Αθήνα, αλλά δεν υπήρξε συνέχεια αφού τέσσερις μήνες μετά, στις 24 Ιουλίου, έλαβε χώρα το πραξικόπημα στην Τουρκία την ώρα που κορυφωνόταν και στα ελληνικά νησιά του βόρειου Αιγαίου η προσφυγική κρίση.
Από τότε έχουν γραφτεί πολλά για αλλαγή στάσης της χώρας μας, ωστόσο πηγές κοντά στον πρώην Ελληνα ΥΠΕΞ Νίκο Κοτζιά σημειώνουν ότι δεν υπήρξε καμία αλλαγή στάσης από την ελληνική πλευρά (γι’ αυτό άλλωστε παρέμεινε ο κ. Αποστολίδης) και το μόνο που έγινε είναι ότι η Αθήνα, εκτιμώντας ότι στις διερευνητικές δεν υπήρξε καμία πρόοδος, ενημέρωσε τον κ. Τσαβούσογλου για την πρόθεσή της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Ιόνιο λαμβάνοντας την απάντηση «στο Ιόνιο κάντε ό,τι θέλετε».
Σε αυτά τα σχεδόν τέσσερα χρόνια δεν σημειώθηκε κάποια σημαντική αλλαγή, εκτός αν κάποιος δώσει βάση στη δήλωση του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας, πρέσβη Ιμπραχίμ Καλίν τον Ιούλιο, λίγο μετά τη μυστική τότε συνάντηση Ελλάδας και Τουρκίας στο Βερολίνο με γερμανική πρωτοβουλία. «Μεταβήκαμε σε ουδέτερο έδαφος, στο Βερολίνο» είχε πει ο κ. Καλίν. «Συζητήσαμε εκεί το θέμα. Καταλήξαμε σε συμφωνία, συμφωνήσαμε. Συμφωνήθηκε ακόμη και το κοινό ανακοινωθέν των υπουργών Εξωτερικών. Μια ημέρα πριν από τη δική μας ανακοίνωση η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι σύναψε μια τέτοιου είδους συμφωνία με την Αίγυπτο». Σε περίπτωση που ο κ. Καλίν δεν ψεύδεται θα πρέπει να αναζητηθούν οι λεπτομέρειες αυτής της συμφωνίας για τη ΝΑ Μεσόγειο.
Σε κάθε περίπτωση, όπως διευκρίνισε και ο Ελληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας: «Ο διάλογος δεν αποτελεί διαπραγμάτευση. Πρόκειται για προκαταρκτικό στάδιο επαφών για να διαπιστωθεί αν υπάρχει έδαφος για να αρχίσει διαπραγμάτευση. Για να συνεχιστεί δεν θα πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο η αποκλιμάκωση», ενώ η Αθήνα προσέρχεται στο αυριανό τραπέζι με αποκλειστικό θέμα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ με την Τουρκία και αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, τότε η διαφορά τους θα παραπεμφθεί για για επίλυση στη Χάγη.
Οι προθέσεις της Αγκυρας
Από την πλευρά της η Τουρκία, όπως αναφέρει το Anadolu σε ανάλυσή του για την ανατολική Μεσόγειο, ζητά «να ληφθεί καταρχήν υπόψη η αρχή της “δίκαιης κατανομής” στη χάραξη της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ), αλλά παράλληλα με τα δικά της δικαιώματα αποσκοπεί στο να προστατέψει τα δικαιώματα του λαού της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου (ΤΔΒΚ)». Ενας ακόμη «βασικός σκοπός των διερευνητικών» είναι «να τεθούν τα θεμέλια για μια δίκαιη, μόνιμη και ολοκληρωμένη λύση στα προβλήματα του Αιγαίου, η οποία θα είναι αποδεκτή και από τις δύο πλευρές».
Ωστόσο κατά γενική ομολογία η Τουρκία έχει αλλού στραμμένη τη ματιά της. Οπως δήλωσε πρόσφατα ο πρώην Τούρκος πρεσβευτής στην ΕΕ Σελίμ Γενέλ, η Αγκυρα επιδιώκει τον διάλογο επειδή είναι όλο και πιο απομονωμένη από τους γείτονές της και βλέπει την ΕΕ ως την καλύτερη πιθανότητά της να αλλάξει τα πράγματα. Γι’ αυτό άλλωστε ο κ. Τσαβούσογλου επισκέπτεται τις Βρυξέλλες την Πέμπτη και Παρασκευή για συνομιλίες με τον ύπατο εκπρόσωπο της Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Ζοζέπ Μπορέλ, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και άλλους ανώτερους αξιωματούχους.
Οι διεθνείς συσχετισμοί
Για αρκετούς διεθνείς αναλυτές η Τουρκία διεκδίκησε όλο το προηγούμενο διάστημα έναν ρόλο στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο που δεν μπορεί να γίνει δεκτός ούτε από τις ΗΠΑ ούτε από τη Γαλλία ούτε από τα μουσουλμανικά κράτη της περιοχής.
Με το «America first» του Ντόναλντ Τραμπ αυτό μέχρι ενός σημείου είχε γίνει έως και ανεκτό. Η εκλογή του Τζο Μπάιντεν αλλάζει άρδην το σκηνικό. Η επιστροφή (με διαφορές φυσικά, γιατί τα χρόνια περνάνε) στην πολιτική Ομπάμα προ του 2016 προϋποθέτει μια Τουρκία στην ποδιά του ΝΑΤΟ. Η στροφή Ερντογάν δεν είναι μόνο προς την Ελλάδα αλλά προς όλους. Κυρίως προς την ΕΕ, η οποία με την απουσία γεωστρατηγικών στόχων και έμφαση στην οικονομική ισχύ μοιάζει αυτήν τη στιγμή να είναι ο καλύτερος δυνάμει φίλος του Ερντογάν. Αλλωστε από οικονομικής άποψης η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας ενώ η Τουρκία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος της ΕΕ.
Δευτερευόντως, προς το Ισραήλ αλλά και τα βασίλεια-αεροπλανοφόρα του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αρχές Ιανουαρίου το Κατάρ, στενός εταίρος της Τουρκίας στην περιοχή του Κόλπου, έτεινε και πάλι χείρα φιλίας στη Σαουδική Αραβία, στα ΗΑΕ, στο Μπαχρέιν και στην Αίγυπτο. Οσο για την εμπλοκή της Τουρκίας στον Καύκασο, η οποία κατά γενική ομολογία έστρωσε το χάλι για τη Ρωσία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι σίγουρο ότι δεν θα ξεχαστεί εύκολα από τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου.
Η νο 2 του Κέντρου Εφαρμοσμένων Τουρκικών Σπουδών CATS στο Ιδρυμα Επιστήμη και Πολιτική με έδρα το Βερολίνο Ασλι Αξόι δήλωσε στην DW ότι «η νέα διοίκηση Μπάιντεν θα συνεργαστεί και πάλι πιο στενά με την ΕΕ και ο Ερντογάν θέλει να βρίσκεται στη σωστή πλευρά σε αυτή την επαναπροσέγγιση».
Η αναγκαστική στροφή Ερντογάν προς την ΕΕ είναι εμφανής, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών του Μεβλούτ Τσαβούσογλου (αριστερά στη φωτογραφία) θα επισκεφτεί και πάλι τις Βρυξέλλες εντός της εβδομάδας
