Γράφει η Εύη Καραθανασοπούλου, Senior Lecturer in Audio Production, Bournemouth University, Faculty of Media and Communication
Ένα από τα καθήκοντά µου στο Πανεπιστήµιο του Μπόρνµουθ είναι η επίβλεψη του µαθήµατος που επιτρέπει στους φοιτητές µας στο τµήµα BA (Hons) Media Production να φέρουν σε πέρας τις πτυχιακές τους εργασίες. Με τη δηµιουργική και τεχνική ελευθερία που τους προσφέρει η cross-media, cross-platform εκπαίδευσή τους η δουλειά τους µπορεί να είναι από ταινίες µικρού µήκους και podcast/ραδιοφωνικά ντοκιµαντέρ και ηχητικό θέατρο έως mobile applications, καµπάνιες για τη στήριξη φιλανθρωπικών οργανισµών και multimedia art installations για µουσεία και εκθέσεις.
Και µια ατέλειωτη πληθώρα δηµιουργικότητας, που όµως κατά κανόνα απαιτεί τη φυσική παρουσία οµάδων παραγωγής, ηθοποιών και συνεντευξιαζόµενων σε στούντιο και άλλες τοποθεσίες µε µικρόφωνα, κάµερες και φώτα. ∆ηλαδή το αντίθετο της καραντίνας. Και όµως…
«Σπάζοντας» την καραντίνα
Οταν τον Μάρτιο του 2020 η πανδηµία µάς καθήλωσε και απαίτησε το απότοµο σταµάτηµα κάθε δραστηριότητας, εµείς οι εκπαιδευτικοί µπορεί να περιοριστήκαµε στο σπίτι µας αλλά ταυτόχρονα µπήκαµε σε µια υπερδραστηριότητα χωρίς προηγούµενο. Η πρωτόγνωρη ησυχία και ακινησία που βλέπαµε έξω από το παράθυρό µας ήταν σε απόλυτη αντίθεση µε έναν αγώνα δρόµου εσωτερικά, ώστε εκατοντάδες φοιτήτριες και φοιτητές να βρουν άµεση ακαδηµαϊκή και ψυχολογική στήριξη και να µπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές και τις εργασίες τους.
Τα ίδια τα παιδιά, ειδικά εκείνα που βρίσκονταν στο τελευταίο έτος των σπουδών τους, είχαν ήδη δουλέψει τόσο σκληρά και δεν ήθελαν να δουν τους κόπους τους και την προετοιµασία που είχαν κάνει για τις πτυχιακές τους να πάνε χαµένα. Οι επιλογές µας ήταν δύο: επ’ αόριστον παράταση ή να βρούµε τρόπους για να βοηθήσουµε τα παιδιά να φέρουν τη χρονιά σε πέρας και να αποφοιτήσουν. Επιλέξαµε το δεύτερο, σε συµφωνία µε το βρετανικό πνεύµα «keep calm and carry on».
Σε ένα σύστηµα όµως όπως το βρετανικό, στο οποίο λειτουργούµε µε αυστηρή οργάνωση και κανονισµούς, δεν είναι απλό να αλλάξει κανείς τους όρους αξιολόγησης των φοιτητών σε µία νύχτα. Μα µε προσεκτική σκέψη και µε το καλό των φοιτητών ως µόνη προτεραιότητα το πλάνο τελικά ήταν (σχετικά) απλό και είχε δύο βασικά βήµατα:
01
Να βοηθήσουµε τους εκπαιδευόµενους να λειτουργήσουν µε ευελιξία –βασική δεξιότητα ούτως ή άλλως στον χώρο των ΜΜΕ– και να δουν το δηµιουργικό τους όραµα όχι κατεστραµµένο από την πανδηµία µα σαν πρόκληση.
02
Να επιστρέψουν στη βάση της εκπαίδευσής τους ως media creatives: στην τέχνη της αφήγησης (storytelling).
Η αντανακλαστική µας επιστροφή σε αυτά τα δύο βήµατα δεν ήταν τυχαία. Εχοντας οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί του τµήµατος δουλέψει στο παρελθόν –και πολλοί όντας ακόµη ενεργοί στον χώρο των MME και των τεχνών–, γνωρίζουµε ότι η προσαρµοστικότητα είναι κλειδί στη δουλειά µας. Γνωρίζουµε επίσης ότι πίσω από τις κάµερες και τα µικρόφωνα, είτε πρόκειται για αληθινές είτε για φανταστικές ιστορίες είτε για ντοκιµαντέρ είτε για µυθοπλασία, η αφήγηση πρέπει να είναι ειλικρινής διότι απευθύνεται και θέλει να συνοµιλήσει µε αληθινούς ανθρώπους.
Η τέχνη της αφήγησης
Καθώς λοιπόν καθοδηγούσαµε τους φοιτητές και τις φοιτήτριές µας στην εύρεση ευφάνταστων λύσεων όπως ηχογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις από το σπίτι µε κινητά και υπολογιστές –σε αυτοσχέδια στούντιο µε ηχοµόνωση από κουβέρτες– και δηµιουργία σκίτσων για να αντικαταστήσουν σκηνές ταινιών µε άλογα και µεσαιωνικούς πολεµιστές που δεν πρόλαβαν να γυρίσουν, οι επαγγελµατίες έκαναν ακριβώς το ίδιο παράλληλα µε εµάς. Ο Τζέιµι Ολιβερ στους δέκτες µας έφτιαχνε εκποµπές µε συνταγές καραντίνας από το κινητό του µε τη βοήθεια της οικογένειάς του και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί εξέπεµπαν από το σαλόνι τους, µε τις φωνές τους να ακούγονται παράξενα πιο οικείες.
Τα εντυπωσιακά τεχνικά µέσα και στοιχεία παραγωγής είναι πολύ σηµαντικά και θεµιτά, µα µπορεί κάποιες φορές να κρύβουν θεµελιώδεις ελλείψεις στην αφήγηση. Η πανδηµία λοιπόν µας άφησε µόνο µε τα βασικά τεχνικά µέσα και τον σπιτικό αυτοσχεδιασµό, κερδίζοντας σε εγγύτητα και αλήθεια στην αφήγηση. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές µπορεί να ένιωσαν αρχικά ότι λόγω της πανδηµίας έχασαν την ευκαιρία να δηµιουργήσουν τεχνικώς απαιτητικά πρότζεκτ και να δουν το δηµιουργικό τους όραµα άρτια υλοποιηµένο. Και φυσικά αυτό είναι εν µέρει αλήθεια. Μα κέρδισαν µε άλλους τρόπους. Επέστρεψαν στον πυρήνα της σηµασίας της αφήγησης, έµαθαν να είναι επαγγελµατίες κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και προετοιµάστηκαν για έναν εργασιακό χώρο στον οποίο µέχρι να λήξει ο κίνδυνος του ιού θα συνεχίσει να χρειάζεται ευελιξία. Και τελικά δηµιούργησαν δουλειά που µας έκανε περήφανους για τη φαντασία και την εντιµότητά της.
Ως διδάσκοντες στον χώρο των δηµιουργικών ΜΜΕ η πανδηµία µάς έφερε µπροστά σε τεράστιες προκλήσεις και αδυσώπητα σκληρή δουλειά. Από την άλλη πλευρά, συγκεκριµένα για εµάς στο τµήµα ΒΑ (Hons) Media Production του Bournemouth University, η σηµασία της πολύπλευρης εκπαίδευσης, που ήταν έτσι κι αλλιώς βασική µας αξία, υπογραµµίστηκε τώρα εµφατικά. Ενας σύγχρονος δηµιουργός µίντια πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευµένος στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας της τριάδας εικόνα – ήχος – web-design. Μα πρέπει και να µπορεί ανά πάσα στιγµή να αυτοσχεδιάσει τεχνικά για να υποστηρίξει τη βασική µας τέχνη, αυτή της αφήγησης.
Εδώ μπορείτε να δείτε παραδείγματα φοιτητικής δουλειάς από το τμήμα, φτιαγμένης και πριν και εν μέσω πανδημίας: https://www.bournemouth.ac.uk/study/courses/ba-hons-media-production/ba-hons-media-production-final-year-graduate-projects