Το εµβληµατικό διήγηµα του Αντώνη Σαµαράκη που έκλεινε την οµότιτλη συλλογή που δηµοσιεύτηκε το 1954 εξέφρασε τις ανησυχίες, την απόγνωση, την απαισιοδοξία, αλλά και το πείσµα για θετικές αλλαγές στη µεταπολεµική κοινωνία.
Παρά το ιδιαίτερο του σύγχρονου κοινωνικοπολιτικού και τεχνολογικού πλαισίου, η αναλογία είναι ευδιάκριτη, µε µια σηµαντική όµως διαφορά: τότε η ανθρωπότητα έβγαινε από τη ζοφερή συστηµική κατάρρευση στην τραγωδία του Β΄ Παγκόσµιου Πολέµου. Σήµερα, παρά την όξυνση της συστηµικής κρίσης, την ανάλογη κορύφωσή της δεν την έχουµε ακόµη βιώσει.
Εδώ ακριβώς έγκειται η ευθύνη µας: να την προλάβουµε! Σε µια από τις λίγες φορές που θα το έχουµε καταφέρει, οφείλουµε να επιβάλουµε τις αναγκαίες προοδευτικές διαρθρωτικές αλλαγές, πρoτού ο παρακµάζων και παρασιτών καπιταλισµός οδηγηθεί σε µια ακόµη δραµατική «αυτοΐαση», η οποία όµως µπορεί να σηµάνει ακόµη και την οικουµενική συµφορά.
∆εν πρόκειται για υπερβολή. Η ραγδαία και συνεχώς επιταχυνόµενη τεχνολογική ανάπτυξη, αντί να οδηγήσει στην ανάλογη βελτίωση της ευηµερίας, καταλήγει στην όξυνση των αντιθέσεων και των ενδοϊµπεριαλιστικών συγκρούσεων, µε πολύ πιο «αποτελεσµατικούς» και συνεπώς επικίνδυνους εξοπλισµούς. Την ίδια στιγµή ο λαός είτε παρασύρεται από τη µισαλλόδοξη φασιστική ακροδεξιά είτε επιλέγει την ανέξοδη και αδιέξοδη αποχή. Με άλλα λόγια, ενώ η νεοφιλελεύθερη µανία εργαλειοποιεί αυτοκαταστροφικά την τεχνολογική πρόοδο, ο λαϊκός παράγοντας απουσιάζει ή παρανοεί.
«Ζητείται ελπίς» λοιπόν! Ελπίδα για την αντιστροφή των επαίσχυντων, συνεχώς βαθαινουσών χωρικών και ταξικών ανισοτήτων. Ελπίδα για την αντιµετώπιση της κλιµατικής και περιβαλλοντικής κρίσης. Ελπίδα για την αναδιανοµή του πλούτου προς όφελος της εργασίας και των µικροµεσαίων, για τη φορολογική δικαιοσύνη, για την εµβάθυνση της δηµόσιας προσφοράς των κοινωνικών αγαθών, της ίδιας της δηµοκρατίας. Ελπίδα για την υπεράσπιση των δικαίων όλων των λαών και την αδιαπραγµάτευτη στράτευση στη µόνη σωστή πλευρά της Ιστορίας, αυτήν της ειρήνης.
Τα παραπάνω βρίσκουν εφαρµογή και στην ελληνική πραγµατικότητα, ειδικότερα µετά τα πρόσφατα αποτελέσµατα των ευρωεκλογών. Το ζήτηµα της αδυναµίας της κεντροαριστεράς να πείσει δεν περιορίζεται στο πρόσωπο των αρχηγών ούτε σε µια σχηµατικά εννοούµενη «ενότητα». Ούτως ή άλλως, στην παράδοση της ριζοσπαστικής προοδευτικής έκφρασης δεν χωρούν η προσωπολατρία και η περιοριστική λογική της συνάθροισης των ποσοστών. Αφορά λοιπόν συνολικά και πρωτίστως τον ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισµό των πολιτικών υποκειµένων που την εκφράζουν (;), καθώς και την ίδια την προγραµµατική (δεν νοείται άλλη…) εκλογική συµπαράταξή τους.
Με δεδοµένο το προηγούµενο, τα βήµατα ενόψει της επόµενης µάχης των εθνικών εκλογών (καθώς βεβαίως και της συνεργατικής παρέµβασης στο επίπεδο του Ευρωκοινοβουλίου) είναι αυτονόητα και συγκεκριµένα:
(1) Τα πολιτικά υποκείµενα που αντιλαµβάνονται τον ρόλο τους στην προοπτική της µετωπικής διεκδίκησης της εξουσίας οφείλουν να ξεκινήσουν µε τη δική τους ιδεολογικοπολιτική αυτογνωσία… Εν προκειµένω, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνηµα πρέπει να ξεκινήσει µε την προετοιµασία και υλοποίηση ενός συνεδρίου ιδεολογικής ταυτότητας και πολιτικής ανασυγκρότησης, δεδοµένης µάλιστα της ιστορικής συγκυρίας των 50 ετών από την 3η του Σεπτέµβρη.
(2) Παράλληλα θα πρέπει να ξεκινήσει µια ανοικτή και µακρύτερης διάρκειας πορεία προγραµµατικής συνεννόησης των κοµµάτων, αλλά και ανεξάρτητων πολιτών, που αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα µιας ολοκληρωµένης, ριζοσπαστικής, προοδευτικής κυβερνητικής πρότασης, εναλλακτικής απέναντι στην εγχώρια συµµαχία της νεοφιλελεύθερης και της ακραίας ∆εξιάς, έτσι όπως εκφράζεται από την κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη.
Μια διεργασία που όσο κι αν είναι δύσκολη, είναι άλλο τόσο αναπόφευκτη: οι πολίτες δεν αρκούνται σε µια γενική πρόθεση µετεκλογικής συνεργασίας ούτε ακόµη στη συµφωνία των προσώπων. Θέλουν να κρίνουν και τελικώς να επιλέξουν µια συγκεκριµένη προγραµµατική συµφωνία, µια πρόταση διακυβέρνησης. Θέλουν να γνωρίζουν την απάντησή µας για την κατάντια της δηµόσιας υγείας, για την αναγκαιότητα των ενεργειακών κοινοτήτων και της ενεργειακής δηµοκρατίας παράλληλα µε την πράσινη µετάβαση, για το πώς θα αντιµετωπίσουµε την ολιγοπωλιακή αισχροκέρδεια στην ενέργεια, την τραπεζική αγορά, στο χονδρικό και λιανικό εµπόριο, στις τηλεπικοινωνίες, τις µεταφορές. Θέλουν να ξέρουν πώς θα επαναφέρουµε την κοινωνική δικαιοσύνη στις εργασιακές σχέσεις, στους µισθούς και στην κατανοµή των πόρων για τους µικροµεσαίους. Θέλουν να ακούσουν τι λέµε για τις ληστρικές συµβάσεις παραχώρησης υποδοµών στις µεταφορές, για την αναγκαιότητα της ουσιαστικής αποκέντρωσης της διοίκησης, για την ανάπτυξη του συνόλου της επικράτειας, για το νέο παραγωγικό µοντέλο της χώρας. Απαιτούν εντέλει να γνωρίζουν ποια είναι η θέση µας για τον διεθνή προσανατολισµό της Ελλάδας, για τον ρόλο της σε ένα χειµαζόµενο κόσµο, για την υπεράσπιση της δικαιοσύνης διεθνώς, καθώς χωρίς αυτή δεν υπάρχει ειρήνη.
Σε µια περίοδο προεπαναστατική, µε το χάσµα µεταξύ των δυνατοτήτων µας και της πραγµατικότητας που βιώνουµε να µεγαλώνει, µε τις προκλήσεις και τους κινδύνους να αναδεικνύονται ολοένα πιο απειλητικά, εµείς, όλοι και όλες, έχουµε µια επιλογή: την Ιστορία ή θα τη διαµορφώσουµε ή θα την υποστούµε. Να προλάβουµε το πρώτο…
- Ο Γρηγόρης Ζαρωτιάδης είναι καθηγητής τμήματος Οικονομικών Επιστημόνων του ΑΠΘ, μέλος συμβουλίου Διοίκησης του ΑΠΘ, πρόεδρος Σοσιαλιστικής Προοπτικής, υποψήφιος ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ
