Προτού ασχοληθούμε με τη λεγόμενη κεντροαριστερά, ας περιγράψουμε το κομματικό σύστημα και τα χαρακτηριστικά των κομμάτων. Στη δημοκρατία έχουμε τουλάχιστον δύο κόμματα που ανταγωνίζονται. Αν υπάρχει μόνο ένα, διολισθαίνουμε στον ολοκληρωτισμό. Ετσι, χωρίς να είναι συνηθισμένο στη Δύση, συμβαίνουν είτε η διάσπαση και ο κατακερματισμός, όπως π.χ. το 2012 στην Ελλάδα, είτε ο κατακερματισμός των άλλων, πλην της ΝΔ, που βιώνουμε σήμερα.
Τα κόμματα προτείνουν πολιτικές και ανταγωνίζονται σε τρεις άξονες. Ο πρώτος που αναφέρεται στην οικονομία και τον χαρακτηρίζουμε ως «Δεξιά – Αριστερά» ορίζει στον ένα πόλο (τη Δεξιά) την απόλυτη ελευθερία της αγοράς και την έλλειψη κρατικής παρέμβασης και στον άλλο (την Αριστερά) την απόλυτη παρέμβαση του κράτους – που συνήθως είναι μονοκομματικό και ολοκληρωτικό όπως στους χαμένους παραδείσους.
Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουμε τη σύγκλιση, πρακτικά, των κύριων οικογενειών κομμάτων στη μέση του άξονα με έλεγχο –λιγότερο ή περισσότερο– της οικονομίας από το κράτος και τους μηχανισμούς του. Ετσι, κεντροαριστερά στην οικονομία είναι η θέσπιση μηχανισμών ελέγχου και συνέργειας στην οικονομία.
Ο δεύτερος άξονας αναφέρεται στον σεβασμό και στην τήρηση κανόνων για τα κοινωνικά δικαιώματα. Φιλελευθερισμός με την έννοια του σεβασμού δικαιωμάτων και αυταρχισμός στην άλλη πλευρά με την έννοια περιορισμού δικαιωμάτων με βάση προσωπικά χαρακτηριστικά. Ευτυχώς ο φιλελευθερισμός κυριαρχεί στην Ευρώπη και έτσι η λεγόμενη «κεντροαριστερά» κυριαρχεί!
Ο τρίτος, που είναι πρακτικά αυτός που διαφοροποιεί τα κόμματα, αναφέρεται στη σύνθετη έννοια «συνεργασίας – απομονωτισμού». Δηλαδή; Κόμματα και δυνάμεις που θέλουν συνεργασίες στο εσωτερικό –π.χ. αποκέντρωση και μεταφορά αποφάσεων παρακάτω– και στο εξωτερικό – δηλαδή με άλλες δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο. Αυτή είναι η κυρίαρχη και κορυφαία πολιτική των δυνάμεων που ονομάζουμε «κεντροαριστερά», όπως η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά, κόμματα και δυνάμεις που στρέφονται στην αναζήτηση μεταφοράς αποφάσεων και πολιτικών σε κεντρικό επίπεδο και ολισθαίνουν σε ολοκληρωτικές πρακτικές τοποθετούνται είτε στον ένα ή στον άλλο πόλο στους άξονες «Δεξιά – Αριστερά» και «φιλελευθερισμός – αυταρχισμός».
Και τι σημαίνουν όλα αυτά σε εμάς; Ζούμε την αναζήτηση εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης στη ΝΔ με την αναμόρφωση υπαρχόντων κομμάτων ή την ανάδειξη άλλων καινούργιων ή την αναπαλαίωση άλλων.
Συγκλίνουν; Αν φυσικά διαμορφώσουν μια κοινή πρόταση πολιτικής διαχείρισης με άξονα την αποκέντρωση και τη μεταφορά αποφάσεων και πολιτικών σε παρακάτω επίπεδο διοίκησης ή/και αυτοδιοίκησης θα υπάρχει περιθώριο. Δεν αρκεί η αυτοαναφορά «Αριστερά ή κεντρο-Αριστερά» για αυτό. Θέλει πολιτικές και προτάσεις.
Η πολιτική κατεύθυνση πρέπει να είναι προς την αναμόρφωση του διοικητικού συστήματος. Συμφωνούν; Οσα κόμματα συμφωνούν μπορεί να αναζητήσουν κοινή πορεία. Αλλωστε αποτελεί παράδειγμα η συγκρότηση συμμαχιών την παλιά εποχή με άλλες προτεραιότητες. Αν θυμηθούμε την Ενωμένη Αριστερά του 1974 που ήθελε να προχωρήσει στην άρση του Εμφυλίου ή τον Συνασπισμό στον οποίο κρύφτηκε το ΚΚΕ για να μην υποστεί την κατάρρευση του παραδείσου το 1989, θα καταλάβουμε ότι λόγοι συνασπισμών και κίνητρα είναι διαφορετικά από την προγραμματική πολιτική πρόταση.
Αυτό είναι και το κύριο εμπόδιο. Σήμερα η συζήτηση π.χ. διαμόρφωσης πολιτικού σχηματισμού της λεγόμενης «κεντροαριστεράς» δεν γίνεται με προγραμματικά στοιχεία αλλά με το αίτημα κατάκτησης της κυβέρνησης (και της εξουσίας, όπως είπε κάποιος!). Για αυτό πρέπει να προσανατολιστεί στην αποκέντρωση, στον δημοκρατικό προγραμματισμό και στις κοινωνικές πολιτικές!
Ο Θεόδωρος Χατζηπαντελής είναι καθηγητής Εφαρμοσμένης Στατιστικής στο ΑΠΘ, μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας των Κινήσεων Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία
