Η ενότητα του (κεντρο)αριστερού χώρου φαίνεται ότι αποτελεί το άγιο δισκοπότηρο μετά τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου. Το αποτέλεσμα ικανοποίησε πολύ λίγους από τους κομματικούς σχηματισμούς. Η αποχή ήταν η μεγαλύτερη σε οποιαδήποτε πολιτική αναμέτρηση από τη μεταπολίτευση και μετά, υπήρξε γενικευμένη αποδοκιμασία του πολιτικού συστήματος με τη Νέα Δημοκρατία να ξεκαβαλικεύει το καλάμι του 41%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ με αναιμικά εκλογικά ποσοστά δεν μπορούν να παίξουν τον ρόλο μιας ισχυρής αντιπολίτευσης. Η ενωτική πρωτοβουλία ΜέΡΑ25 και η Νέα Αριστερά δεν έπιασαν το όριο του 3% και έμειναν εκτός Ευρωβουλής, ενώ οριακά η Πλεύση Ελευθερίας και το ισλαμοφοβικό κόμμα της Λατινοπούλου κέρδισαν από μία έδρα. Το ΚΚΕ εισέπραξε ένα κομμάτι της λαϊκής δυσαρέσκειας, ενώ ο μεγάλος κερδισμένος μετά την αποχή ήταν η άκρα Δεξιά με τις διάφορες εκφάνσεις της, ιδίως στην περιφέρεια και τη βόρεια Ελλάδα. Οι ψηφοφόροι καταδίκασαν την πολιτική της Νέας Δημοκρατίας χωρίς όμως να πειστούν ότι η όποια Αριστερά μπορεί να δώσει λύση στα μεγάλα ζητήματα της χώρας. Παρατηρούμε, με άλλα λόγια, ότι η λαϊκή απογοήτευση και οργή εκφράστηκαν περισσότερο μέσα από τη σκοταδιστική ξενοφοβία και λιγότερο από την ελπίδα μιας αριστερής –με ή χωρίς εισαγωγικά– διακυβέρνησης.
Τα αποτελέσματα όμως δείχνουν ότι υπάρχει μια ευκαιρία: αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης αριστερά από τη ΝΔ συσπειρωθούν και δώσουν νέο όραμα στον κόσμο, τότε οι ψηφοφόροι θα κινητοποιηθούν, η αποχή θα συρρικνωθεί και ένα νέο σχήμα κάτω από έναν νέο ή παλιό αρχηγό –αυτό παίζεται– θα δημιουργήσει το νέο αντίπαλο δέος που θα μπορέσει να υπερνικήσει τη Δεξιά και να φέρει την πολυπόθητη αλλαγή μιας πολιτικής που θα εξυπηρετεί τα λαϊκά συμφέροντα και θα χτυπήσει τους ολιγάρχες. Παίρνουμε τα μολύβια, αθροίζουμε τα ποσοστά και κάτω από τη γραμμή προκύπτει η προοδευτική σούμα. Ολοι θα πρέπει να βάλουν νερό στο κρασί τους και να εγκαταλείψουν την αγνότητα της ιδεολογικής περιχαράκωσης και των αριστερών αρχών τους.
Το ερώτημα είναι αν δέσεις τρεις πέτρες μαζί μπορείς να περιμένεις ότι θα επιπλεύσουν; Και εξηγούμαι. Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ είχαν μια πολύ σημαντική λαϊκή υποστήριξη που τους ανέβασε στην εξουσία. Στη Νέα Αριστερά βρήκαν πολιτικό καταφύγιο υπουργοί που εφάρμοσαν τα μνημόνια. Το ότι πήγαν κόντρα στη λαϊκή εντολή και στήριξαν τις πολιτικές των μνημονίων οδήγησε στην καταβαράθρωσή τους. Μπορεί σήμερα να γίνουν πειστικοί –ενωμένοι ή ξεχωριστά– ότι αυτήν τη φορά θα είναι διαφορετικά και ότι θα σταθούν δίπλα στα λαϊκά συμφέροντα; Κάποιοι θα πουν ότι καλύτερα να εφαρμοστούν νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές που θα έχουν την αποδοχή της ευρωπαϊκής Δεξιάς, της ΕΕ δηλαδή, από μια αριστερή κυβέρνηση παρά από μια δεξιά κυβέρνηση που έχει αποδυθεί σε όργιο λαφυραγωγίας, αναθέσεων, διαφθοράς, ξεπουλήματος των πάντων, αυταρχισμού κ.λπ. Ισως. Αυτό όμως το σενάριο δοκιμάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 όταν ο λαός έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ αυτή την ευκαιρία. Η ζωή όμως απέδειξε ότι δεν υπάρχει μνημόνιο λάιτ. Αν μπεις σε αυτήν την τρύπα, δύσκολα βγαίνεις.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη υποψία, ότι δηλαδή η ενότητα της «Αριστεράς» δεν γίνεται ενάντια στα συμφέροντα της ολιγαρχίας αλλά με την ενεργή υποστήριξή της.
Η ντόπια και ξένη ολιγαρχία τρομοκρατήθηκε με την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015. Μέχρι να πειστούν οι ολιγάρχες ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν διατεθειμένος να εναντιωθεί στη λαϊκή βούληση και να συνθηκολογήσει δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν ένα πολιτικό σκηνικό στο οποίο είχε χάσει το ελεγχόμενο από αυτούς νεοφιλελεύθερο δίπολο ΝΔ – ΠΑΣΟΚ. Τώρα τους δίνεται η ευκαιρία να ελέγξουν εκ νέου το πολιτικό σύστημα με ένα νέο δικομματισμό. Είναι διατεθειμένοι ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ να παίξουν αυτό τον ρόλο; Δεν έχουν δείξει μέχρι στιγμής ότι το δέλεαρ της εξουσίας υποτάσσεται στις όποιες «αριστερές» αρχές.
Είναι λοιπόν χαμένο το παιχνίδι; Οχι, η ενότητα της Αριστεράς είναι εφικτή, όχι όμως στη βάση προσώπων και σχηματισμών αλλά στη βάση αρχών και κυρίως προγραμματικών θέσεων που μπορούν να συσπειρώσουν τον λαό. Με απλά λόγια: Θα αυξηθεί ο κατώτατος μισθός; Θα επανέλθουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας και η προστασία της απασχόλησης; Θα προστατευτεί η λαϊκή κατοικία από τα κοράκια; Θα υπάρξει αξιοπρεπές σύστημα δωρεάν παιδείας και υγείας; Θα προστατευτεί το λαϊκό εισόδημα από την ακρίβεια στα τρόφιμα, στην ενέργεια, τη στέγαση; Θα μειωθεί ο συντελεστής ΦΠΑ; Θα επανακρατικοποιηθεί η ΔΕΗ και θα ελεγχθούν οι πάροχοι ενέργειας; Θα φορολογηθούν το μεγάλο κεφάλαιο και τα αρπακτικά ταμεία; Θα ληφθούν πραγματικά μέτρα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή; Θα εφαρμοστεί σωστή αγροτική πολιτική που θα εξασφαλίζει αυτάρκεια στα τρόφιμα και σταθερό εισόδημα στους αγρότες; Θα εξακολουθούμε να είμαστε υποχείρια του ΝΑΤΟ και να στηρίζουμε τον πόλεμο και τη γενοκτονία;
Μια ενότητα πάνω σε αυτές τις αρχές είναι εφικτή, όχι όμως με πρόσωπα με βεβαρυμένο μνημονιακό μητρώο ξαναζεσταμένα από τα ολιγαρχικά ΜΜΕ, αλλά από τον κόσμο της Αριστεράς που πιστεύει σε αυτήν, όπου κι αν βρίσκεται σήμερα παγιδευμένος.
Στους «Αχαρνής» του Αριστοφάνη ο Δικαιόπολις έλεγε ότι δεν είναι σπουδαρχίδης και μισθαρχίδης αλλά στρατωνίδης, ότι δηλαδή δεν επιδιώκει τα αξιώματα και τον ανάλογο λουφέ αλλά να στρατευτεί για τον δήμο. Αυτός πιστεύω ότι είναι ένας καλός οδηγός για την ενότητα της Αριστεράς.
* Ο Νίκος Θεοχαράκης είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, ΕΚΠΑ, συντονιστής ΚΕ ΜέΡΑ25
