Στο ρεπορτάζ οι διευθύντριες των 5 Δημόσιων Καλλιτεχνικών Σχολείων της χώρας μιλούν στην Αφροδίτη Ερμίδη για τις χαρές που παίρνουν από τους μαθητές τους αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη διοίκηση των σχολείων τους.
Στη μία αίθουσα παιδιά χορεύουν μπαλέτο. Στη διπλανή ετοιμάζουν το σενάριο κάποιας ταινίας και στην άλλη κατασκευάζουν κοστούμια από ανακυκλώσιμα υλικά. Οι χαρούμενες φωνές, τα γέλια, τα ακροβατικά, η δημιουργικότητα και το ταλέντο πλημμυρίζουν αυτά τα σχολεία. Το πιο εντυπωσιακό όμως; Πρόκειται για σχολεία δημόσια, τα καλλιτεχνικά σχολεία της χώρας, πέντε στον αριθμό. Σκοπός των καλλιτεχνικών σχολείων είναι να υποστηρίξουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τις καλές τέχνες και να καλλιεργήσουν περαιτέρω τις δεξιότητές τους.
Η εισαγωγή των μαθητών γίνεται στην Α΄ τάξη γυμνασίου κατόπιν εισαγωγικών εξετάσεων (περίπου 25 παιδιά ανά ειδικότητα στο κάθε σχολείο). Τα σχολεία αυτά δέχονται μαθητές από πολλούς δήμους και η μετακίνησή τους γίνεται με ειδικά λεωφορεία. Επιπλέον η σίτιση είναι υποχρεωτική λόγω του διευρυμένου ωραρίου. Ευτυχές είναι το γεγονός ότι, παρά την οικονομική δυσχέρεια, τη φετινή χρονιά δημιουργήθηκαν δύο επιπλέον καλλιτεχνικά σχολεία στην Αθήνα και έτσι μπορούν πιο εύκολα να έχουν πρόσβαση σε αυτά μαθητές από ευρύτερες περιοχές της Αθήνας.
Μιλήσαμε με τις διευθύντριές τους, οι οποίες παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη λειτουργία των σχολείων εργάζονται με πάθος και αγάπη σε ένα περιβάλλον που σφύζει από τέχνη.
Καλλιτεχνικό σχολείο Κερατσινίου – Δραπετσώνας : “Τα λουτρά που έγιναν τάξεις”
Πάνη Σταθοπούλου, διευθύντρια
Τα παιδιά του συγκεκριμένου σχολείου έχουν την τύχη να φοιτούν σε ένα από τα πιο καλαίσθητα της χώρας, που ξεκίνησε τη λειτουργία του μόλις φέτος, μόνο με γυμνασιακές τάξεις. Πρόκειται για τα πρώην Λουτρά Παλαντζιάν, που κατασκευάστηκαν από τον Αρμένιο ιδιοκτήτη τους τη δεκαετία του ’30 και λειτούργησαν έως το 1972. Το 1986 ο Δήμος Κερατσινίου τα απαλλοτρίωσε με σκοπό την ανέγερση σχολείου, ενώ το κτίσμα κηρύχθηκε διατηρητέο από το υπουργείο Πολιτισμού. «Οι γείτονες το θυμούνται, οι παππούδες των μαθητών μας έρχονταν στο χαμάμ» μας λέει η διευθύντρια Πάτη Σταθοπούλου.
Ο ενθουσιασμός των γονιών είναι έκδηλος: «Oσοι ήρθαν να εγγράψουν τα παιδιά τους μας λένε πόσο χαίρονται που επιτέλους –μέσα στην εποχή της κρίσης– δημιουργούνται τέτοια σχολεία και τους ανοίγουν την καρδιά». Και η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά που φοιτούν είναι πολύ χαρούμενα. Πέτυχα κάποια από αυτά σε διάδρομο του σχολείου να συναγωνίζονται με την καθηγήτριά τους σε… ακροβατικά! «Τα παιδιά μας αισθάνονται πιο καλά, πιο ασφαλή. Νιώθουν ότι καλύπτονται συναισθηματικά από τους δασκάλους και τους καλλιτέχνες μας. Είμαστε πολύ χαρούμενοι όλοι, έχουμε πολύ όμορφη ατμόσφαιρα» λέει η διευθύντρια.
«Βγαίνουμε στα γύρω σχολεία να μαζέψουμε ό,τι μας λείπει, προσπαθούμε με χορηγίες αλλά κι αυτό είναι πολύ γραφειοκρατικό και πολύπλοκο»
Οσον αφορά τα λειτουργικά θέματα, το σχολείο είναι χτισμένο μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), που σημαίνει ότι για 25 χρόνια το δημόσιο οφείλει να καταβάλλει ενοίκιο στην εταιρεία που ανέλαβε την ανέγερσή του, μέχρι να επέλθει στη δικαιοδοσία του. «Το καλό με αυτήν τη σύμπραξη είναι ότι τα τεχνικά θέματα παρακολουθούνται από την εταιρεία και λύνονται άμεσα. Λειτουργούν όλα στην εντέλεια: η καθαριότητα, το ίντερνετ, η ασφάλεια του σχολείου» μας εξηγεί. Ωστόσο τα προβλήματα δεν εκλείπουν ούτε εδώ: «Δεν υπάρχουν χρήματα για τον σχολικό εξοπλισμό.
Ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων προσπαθεί κάθε τόσο να μας στείλει υλικά μέσω διαγωνισμών, αλλά επειδή είναι μικρό το όφελος για τους ενδιαφερομένους, κηρύσσονται άγονοι. Βγαίνουμε στα γύρω σχολεία να μαζέψουμε ό,τι μας λείπει, προσπαθούμε με χορηγίες αλλά κι αυτό είναι πολύ γραφειοκρατικό και πολύπλοκο». Ωστόσο αυτό που λείπει στο συγκεκριμένο σχολείο είναι το ανθρώπινο δυναμικό: «Ζητώ επίμονα έναν επιστάτη. Έχουμε πολλά θέματα που τρέχουν και μόνο έναν διευθυντή».
Καλλιτεχνικό σχολείο Αμπελοκήπων – Μενεμένης (Θεσσαλονίκη) : “Ουδέν μονιμότερο του προσωρινού”
Aθηνά Ράλλη, διευθύντρια
Το μοναδικό καλλιτεχνικό στη βόρεια Ελλάδα λειτουργεί στον Δήμο Αμπελοκήπων-Μενεμένης από το 2007. Το συγκεκριμένο σχολείο αντιμετωπίζει ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με τα υπόλοιπα: το γυμνάσιό του στεγάζεται σε διαφορετικό κτίριο από το λύκειο, τα οποία μεταξύ τους απέχουν δύο χιλιόμετρα. Ως αποτέλεσμα, οι εκπαιδευτικοί μετακινούνται καθημερινά ανάμεσα στα δύο κτίρια μεταφέροντας βιβλία, εξοπλισμό, φωτοτυπικό χαρτί κ.λπ. Ο σύλλογος διδασκόντων λαμβάνει αποφάσεις μέσω μηνυμάτων. Και βέβαια προκύπτει το σοβαρότατο πρόβλημα της ασφάλειας των μαθητών όταν πρέπει να μετακινηθούν από το ένα κτίριο στο άλλο για εκδηλώσεις, πρόβες, συνεδριάσεις του δεκαπενταμελούς συμβουλίου κ.ά. «Ως διευθύντρια έχω την ευθύνη της εποπτείας των μαθητών σε δύο κτίρια, σαν να είμαι δισυπόστατη» λέει χαρακτηριστικά η διευθύντρια Aθηνά Ράλλη. «Μας λυπεί που οι μαθητές μας, του λυκείου κυρίως, βιώνουν τη ματαίωση βλέποντας να περνούν τα μαθητικά τους χρόνια σε συνθήκες που δεν αξίζουν όχι μόνο σε καλλιτεχνικό αλλά σε οποιοδήποτε σχολείο» συνεχίζει.
«Ως διευθύντρια έχω την ευθύνη της εποπτείας των μαθητών σε δύο κτίρια, σαν να είμαι δισυπόστατη»
Υστερα από πολυετείς προσπάθειες για την επίλυση του στεγαστικού προβλήματος και την εντεκάχρονη καθήλωση στην οποία οδήγησαν οι υποσχέσεις για την ανέγερσή του, η μοναδική προοπτική για άμεση στέγαση του σχολείου οδηγεί στο Παπάφειο, έναν εμβληματικό χώρο της Θεσσαλονίκης. Παρόλο όμως που το αίτημα έχει γίνει δεκτό, δεν έχει ληφθεί τελική απόφαση από τους αρμοδίους.
«Η πολιτεία οφείλει να δώσει άμεση λύση τερματίζοντας την καθημερινή ταλαιπωρία των μαθητών, των γονέων και των εκπαιδευτικών, για την οποία ευθύνεται η ίδια: προχειρότητα για την ίδρυση σχολείου χωρίς να υπάρχουν οι προϋποθέσεις, “προσωρινή” στέγαση –που μετρά ήδη έντεκα χρόνια– σε ακατάλληλες συνθήκες, αδιαφορία για τη λύση του στεγαστικού προβλήματος» σημειώνει. Θετικό ωστόσο είναι το γεγονός ότι κάθε χρονιά αυξάνεται ο αριθμός των αιτήσεων για συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις που δέχεται το σχολείο. Αυτό σημαίνει ότι αρκετοί γονείς γνωρίζουν το σχολείο και φαίνεται ξεκάθαρα η ανάγκη ίδρυσης και ενός νέου καλλιτεχνικού στη Θεσσαλονίκη.
Καλλιτεχνικό σχολείο Ηρακλείου Κρήτης: “Εξωστρέφεια με στιλ καλλιτεχνικό”
Μαρία Καλουδιώτη, διευθύντρια
Το σχολείο λειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 2004 και στεγάζεται στην πρώην αμερικανική βάση στο Δήμο Χερσονήσου, ωστόσο δέχεται μαθήτρια μέχρι και από την Ιεράπετρα. Το σχολείο, στο οποίο διευθύντρια είναι η Μαρία Καλουδιώτη, είναι αρκετά εξωστρεφές: «Από μεριάς μας κάνουμε συνεχώς δράσεις προώθησης του σχολείου μας με εκδηλώσεις δικές μας και άλλων φορέων. Επίσης δραστηριοποιούμαστε σε δράσεις που αφορούν τον άνθρωπο, το περιβάλλον, τα ζώα. Eχουμε διακρατικές συνεργασίες, όπως το φετινό καλοκαίρι που συνευρεθήκαμε με Τούρκους, Τουρκοκύπριους και Κύπριους για την επίλυση συγκρούσεων. Δεχόμαστε μαθητές από δημοτικά σχολεία για ξενάγηση και κάνουν μαθήματα μαζί μας ώστε να διαδώσουμε την ύπαρξή του. Ακόμη και οι διαδηλώσεις μας έχουν καλλιτεχνικό χαρακτήρα!». Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σχολείο είναι αρκετά, με σοβαρότερο (και εδώ) αυτό της στέγασης: τα μαθήματα γενικής παιδείας πραγματοποιούνται σε δεκαεπτά λυόμενες αίθουσες και σε άλλες δύο τα εργαστήρια των εικαστικών.
«Μερικά εργαστήρια βρίσκονται σε κτίριο της παλιάς αμερικανικής βάσης που κάθε άλλο παρά με καλλιτεχνικές αίθουσες μοιάζουν»
Τα υπόλοιπα εργαστήρια βρίσκονται σε κτίριο της παλιάς αμερικανικής βάσης που κάθε άλλο παρά με καλλιτεχνικές αίθουσες μοιάζουν. Ο σύλλογος γονέων μαζί με τον δήμο κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για τη διαμόρφωσή τους, ακόμη και με προσωπική εργασία. «Βλέπετε δεν είναι εφικτή η ανέγερση νέου κτιρίου στην περιοχή μιας γιατί ο χώρος της βάσης ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ. Ευτυχώς έχουμε δύο πολύ καλές αίθουσες χορού με παρκέ, καθρέφτες, μπάρες, αποδυτήρια και ντους» μας λέει η διευθύντρια. Ενα επιπλέον σημαντικό πρόβλημα που μας αναφέρει είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει το υπουργείο Παιδείας τους καθηγητές χορού και κινηματογράφου: «Ενώ είναι από τις βασικές ειδικότητες του σχολείου, αντιμετωπίζονται ως ιδιώτες που συνεργάζονται μαζί μας, με αποτέλεσμα οι προσλήψεις τους να καθυστερούν κάθε χρόνο» μας εξηγεί.
Καλλιτεχνικό σχολείο Περιστερίου: “Αιχμάλωτοι της γραφειοκρατίας”
Κωνσταντίνα Σοφιάδου, διευθύντρια
Το Kαλλιτεχνικό Σχολείο Περιστερίου άρχισε επίσης να λειτουργεί το 2017. Τι το ιδιαίτερο έχει αυτό το σχολείο; Μια διευθύντρια που μιλώντας για τους μαθητές βουρκώνει από συγκίνηση: «Εδώ είμαι ψυχολόγος, μαμά, νοσοκόμα. Τα παιδιά ξέρουν ότι η πόρτα είναι ανοιχτή. Είμαστε σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο. Δεν γίνεται με μια ψυχρή σχέση να δουλέψεις καλλιτεχνικά. Μόνο και μόνο για τη χαρά αυτών των παιδιών αξίζει ο χρόνος που αφιερώνουμε. Εγώ δεν έχω πια ούτε οικογενειακή ούτε προσωπική ζωή. Η χαρά τους όμως είναι κάθαρση» μας λέει η Κωνσταντίνα Σοφιάδου. Το να δουλεύεις με εφήβους είναι σίγουρα πρόκληση: «Σε αυτές τις ηλικίες έχουν εσωτερικές συγκρούσεις, ψάχνουν την ταυτότητά τους, ακόμη και φύλου. Ομως εδώ οι μαθητές δουλεύουν υποχρεωτικά σε ομάδες και έτσι δεν βλέπουν τον άλλο ως αντίπαλο, ως κοινωνική τάξη, χώρα ή θρήσκευμα, αλλά ως άνθρωπο». Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτά τα σχολεία δεν υπάρχει ούτε ένα δείγμα bullying.
«Δεν γίνεται με μια ψυχρή σχέση να δουλέψεις καλλιτεχνικά. Μόνο και μόνο για τη χαρά αυτών των παιδιών αξίζει ο χρόνος που αφιερώνουμε»
To σχολείο είναι πολύ δραστήριο καλλιτεχνικά και όλες οι εκδηλώσεις (θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις κ.λπ.) που ετοιμάζουν οι μαθητές είναι ανοιχτές στο κοινό. «Θέλουμε να κοινωνήσουμε την τέχνη στον κόσμο γιατί πιστεύω ότι αποτελεί ένα μικρό λιθαράκι προς τον εξανθρωπισμό της κοινωνίας μας» λέει η διευθύντρια. Τα προβλήματα; Το σχολείο τους παραδόθηκε μόνο με τοίχους «δεν υπήρχε ούτε καρέκλα να καθίσουμε» μας εξηγεί η κ. Σοφιάδου. «Ολο το καλοκαίρι περιμέναμε από την ΚΤΥΠ να μας στείλει αυτά που χρειαζόμασταν και επικαλούνταν την έλλειψη υλικών. Τον Σεπτέμβρη μας έστειλαν ελάχιστα». Αυτός που τελικά βοήθησε ήταν ο διευθυντής εκπαίδευσης Γ΄ Αθήνας, κάνοντας ουσιαστικά έρανο από τους άλλους διευθυντές σχολείων και έτσι αυτήν τη στιγμή όλα τα παιδιά έχουν κάθισμα και θρανίο. Δεν υπάρχει ωστόσο ακόμη το ειδικό πάτωμα στην αίθουσα του χορού –λόγω γραφειοκρατικής δυσκαμψίας(!)–, ωστόσο ο Δήμος Περιστερίου έχει δεσμευτεί να το ολοκληρώσει. Κρατάω μια φράση από τη συζήτησή μου με την κ. Σοφιάδου: «Το μότο μας είναι “φτάσε όπου δεν μπορείς”».
Καλλιτεχνικό σχολείο Γέρακα: “Ζητούν να γίνει τμήμα για ΑΜΕΑ”
Πολυτίμη Γκέκα, διευθύντρια
Ρωτήσαμε την Πολυτίμη Γκέκα, διευθύντρια του πρώτου καλλιτεχνικού σχολείου, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2004, τι αποκομίζουν οι μαθητές του: «Την ευαισθησία που καλλιεργείται εδώ, ιδιαίτερα στις συνθήκες που υφαίνονται στις ώρες των καλλιτεχνικών μαθημάτων. Και είναι αυτή η ευαισθησία που κρατά ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας τους με τους άλλους ανθρώπους και δίνει άλλο νόημα στη ζωή τους, όχι μόνο υλικό και καταναλωτικό» απάντησε. Για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν μας παρέπεμψε στα αιτήματα που έχουν διατυπώσει οι ίδιοι οι μαθητές (οι οποίοι μάλιστα πριν από λίγο καιρό πραγματοποίησαν διαμαρτυρία –μέσω καλλιτεχνικών δράσεων– στο κέντρο της Αθήνας).
«Η ευαισθησία που καλλιεργείται εδώ κρατά ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας και δίνει άλλο νόημα στη ζωή των μαθητών, όχι μόνο υλικό και καταναλωτικό»
Πιο συγκεκριμένα, ζητούν δημιουργία ενιαίων, σταθερών και αναλυτικών προγραμμάτων όσον αφορά τα καλλιτεχνικά μαθήματα, έκδοση διδακτικών βιβλίων για τα καλλιτεχνικά μαθήματα, εξασφάλιση αξιόλογων ειδικών υλικοτεχνικών υποδομών, μονιμοποίηση καθηγητών καλλιτεχνικών μαθημάτων, δημιουργία ενιαίου φορέα για τη μεταφορά μαθητών, δημιουργία ειδικού τμήματος ώστε άτομα με ειδικές ανάγκες να έχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουν το πνεύμα και τη δημιουργικότητά τους.
