Δημοκρατία σε κρίση; Οι γελοιογράφοι έχουν απάντηση

Η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων πραγματοποιεί για τέταρτη συνεχή χρονιά έκθεση γελοιογραφίας με τίτλο «Democrisis – Δημοκρατία σε κρίση» (1-7 Απριλίου). Γιατί ένα σκίτσο μπορεί να περιγράψει πιο αληθινά και ουσιαστικά ένα πρόβλημα που λίγοι τολμούν να κοιτάξουν κατάματα.

Η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων έχει καταφέρει πολλά τα τελευταία χρόνια. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν σιώπησε ποτέ μπροστά στα δύσκολα και σημαντικά ζητήματα των καιρών.

Ο πόλεμος, η προσφυγιά, ο νεοφιλελευθερισμός και η Ευρώπη ήταν μόνο μερικά από τα θέματα που οι γελοιογράφοι ανέδειξαν με χιούμορ και ευαισθησία στις εκθέσεις των προηγούμενων χρόνων. Αυτήν τη φορά κάλεσαν δέκα καταξιωμένους συναδέλφους τους από την Ιταλία για να «μιλήσουν» μαζί για την κρίση στη δημοκρατία. Επίτιμος προσκεκλημένος και τιμώμενο πρόσωπο είναι ένας από τους ζωντανούς θρύλους της πολιτικής σάτιρας, ο Ιταλός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς Francesco Tullio Altan, που θα παρευρεθεί στα εγκαίνια και θα συνομιλήσει με το κοινό (2/4, 19.00). Στην Ελλάδα ο Altan αγαπήθηκε πολύ χάρη στα αιχμηρά σκίτσα του που δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε». Το Documento ρώτησε τέσσερις σκιτσογράφους (από διαφορετικές γενιές) για τους λόγους που σήκωσαν τις πένες τους με αφορμή την κρίση στη δημοκρατία. Γιατί έχει αξία μια πολιτική γελοιογραφία με αυτό το θέμα; Ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή σήμερα;

Βαγγέλης Χερουβείμ

Η Αυγή

«Είναι λάθος να αναθέτουν οι πολλοί σε λίγους»

Κατά συνήθεια, σε κάθε είδους κρίση γίνεται λόγος για τη «σιωπή των διανοουμένων». Ομως είναι πάντα η σιωπή το πρόβλημα; Υπήρξαν, ας πούμε, και υπάρχουν κατηγορίες διανοουμένων που όχι απλώς φλυάρησαν ή έκαναν υπεραρκετά σχόλια αλλά και προπαίδευσαν το ακροατήριό τους για να δεχτεί μέτρα, ποινές και λογιστικούς κολασμούς που χωρίς αυτούς δεν θα καταπίνονταν καθόλου εύκολα. Υπήρξαν και υπάρχουν κατηγορίες διανοουμένων που δεν δίστασαν να εμπορευτούν τον φόβο για τον διαφορετικό, τον ασθενή, τον ικέτη, τον απελπισμένο. Επαγγελματίες του σχολιασμού που εξοικείωναν από την άλλη για δεκαετίες τους ανθρώπους με τα κτήνη και την εγκληματική τους δράση. Μέσα σ’ αυτό τον βιότοπο μπορούμε να καυχηθούμε πως οι σκιτσογράφοι που εργάζονται στον ελληνικό Τύπο και πολλοί συνάδελφοί τους σε ολόκληρο τον κόσμο (και σε κάποια σημεία του κινδυνεύουν πολύ περισσότερο) δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες διανοουμένων. Αλλά ούτε σιώπησαν. Ούτε μπροστά στους «θεσμικούς» παραλογισμούς ούτε μπροστά στην ξενοφοβία, στον ρατσισμό και τον νεοφασισμό. Μίλησαν με τη δική τους μελανιασμένη γλώσσα για την προσφυγιά, για το πού πάει η Ευρώπη, για τον πόλεμο ως ΑΕ και τώρα για τη δημοκρατία σε κρίση, όποια διάσταση και αν παίρνει. Έδωσαν και δίνουν φωνή σ’ αυτούς που δεν είχαν την ευκαιρία. Ακόμη και χωρίς λόγια πολλές φορές κραυγάζουν τη θέση τους. Απλώς κάνοντας τη δουλειά τους. Μερικές φορές καλά. Δεν σώζονται βέβαια οι πρόσφυγες, η ειρήνη, η Ευρώπη, η δημοκρατία με τα σκίτσα. Ευτυχώς δεν σώζονται έτσι, γιατί ίσως τότε οι λαοί να το ανέθεταν σ’ αυτούς και να μην έκαναν τίποτε. Και είναι λάθος να περιμένουν και να αναθέτουν οι πολλοί σε λίγους, όποια δουλειά κι αν κάνουν οι λίγοι.

Σάκης Κουτσαντάς

Documento

«Στη δημοκρατία των λίγων ο εχθρός είναι το διαφορετικό»

Στη χώρα της δημοκρατίας μαθαίνουμε τα πιο μεγάλα ψέματα γι’ αυτήν. Μας μαθαίνουν το μίσος, την υποκρισία, τη διαφθορά, την αδιαφορία. Ο τίμιος χρωστάει και πληρώνει αυτά που δεν πληρώνουν οι άλλοι. Σε ποια δημοκρατία οι φτωχοί φαίνονται πλούσιοι και οι πλούσιοι γλεντούν σε κάποιον φορολογικό παράδεισο; Ποιος είπε ότι ένα κανάλι διαμορφώνει την άποψη για το σωστό, το λάθος και το ηθικό; Στη δημοκρατία των λίγων το διαφορετικό είναι εχθρός και τα εγκλήματα των ευνοουμένων μπαίνουν κάτω απ’ το χαλί επιμελώς. Οι εκβιασμοί, ο εκφοβισμός και οι απάτες είναι ο νέος τρόπος εξουσίας στο κράτος, στα σχολεία, στην κοινωνία. Ο λαός βολεύεται με μια selfie στην εικόνα μιας διαδήλωσης και ένα like κάτω από μια φωτογραφία με μετανάστες που διασώθηκαν απ’ τους λαθρεμπόρους. Σου κάνει; Αυτό ονειρεύτηκαν οι Ελληνες φιλόσοφοι; Αυτή την κληρονομιά θα παραδώσουμε; Ενας δεν φτάνει αλλά δεν περισσεύει. Στη δημοκρατία ο δήμος είσαι εσύ, ο δίπλα, όλοι. Με διάλογο, σεβασμό, υπομονή, αρχές και δικαιοσύνη η ολιγαρχία συρρικνώνεται. Φοβάται από τη δύναμη του πλήθους. Τα κεφάλια του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, της ανισότητας κόβονται και δεν ξαναφυτρώνουν. Η δημοκρατία είναι μέσα μας.

Σπύρος Ορνεράκης

Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών Ορνεράκης

«Η κρίση και η δημοκρατία πορεύονται μαζί»

Το θέμα μας λοιπόν. Κρίση στη δημοκρατία. Η δημοκρατία εφεύρημα αρχαίο ελληνικό… Η κρίση όχι. Παγκόσμιο. Ελα όμως που ανταμώσανε κρίση και δημοκρατία και πορεύονται από τότε χέρι χέρι. Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Η κρίση και η δημοκρατία επιμένουν να είναι πιστές και να πορεύονται χέρι χέρι. Αλλά αυτό το χέρι χέρι κάτι μου θυμίζει. Α! Με τον Καρατζαφέρη! Και μετά τον Καρατζαφέρη; Να σου και η Χρυσή Αυγή! Και δυστυχώς δεν είναι μόνο αυτή. Λίγο το μεταναστευτικό, λίγο τα κακά μας χάλια στην οικονομία, λίγο το μακεδονικό, λίγο η μεγάλη μας γκρίνια και (εγερθήτως) πάλι άλλη μια κρίση. Και βέβαια εύχομαι η δημοκρατία έτσι και αλλιώς να περπατάει με την κρίση γιατί με τίποτε δεν θέλω να πορεύεται η κρίση χωρίς τη δημοκρατία.

Σας φιλώ με αγάπη και με πολλή πολλή δημοκρατία.

Ο υπηρέτης της

Κωνσταντίνος Σκλαβενίτης

Τα Νέα

«Υπάρχει μια αίσθηση απειλής»

Το σχέδιο αυτό το είχα κάνει παλιότερα ως εικονογράφηση για ένα άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα» που αφορούσε παρόμοιο θέμα με αυτό της έκθεσής μας. Η δημοκρατία στην Ευρώπη περνάει και αυτή τη δική της κρίση, απειλείται από την άνοδο της ακροδεξιάς, την τρομοκρατία, τον φόβο του πολέμου και το μεταναστευτικό. Οι λύκοι στο σχέδιο απεικονίζουν καθέναν από αυτούς τους κινδύνους και τη γενικότερη αίσθηση απειλής που κυριαρχεί. Σε μια σκοτεινή εποχή που οι αξίες και τα όνειρα όλων μας δοκιμάζονται, η τέχνη –το σκίτσο στην προκειμένη περίπτωση– είναι η απάντηση και το όπλο μας απέναντι σε ό,τι μας κλονίζει και μας μαυρίζει την καθημερινότητα. Μια επίσκεψη στην έκθεσή μας μπορεί να δώσει μια διαφορετική ματιά, πιο ανάλαφρη και σαρκαστική, και να μας κάνει να αναθεωρήσουμε λίγο τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα. Εστω για λίγο, όσο κρατάει η βόλτα ανάμεσα στα έργα… Ισως η λύση να βρίσκεται κάπου εκεί!

Οι Ελληνες γελοιογράφοι

Τάσος Αναστασίου, Ιάκωβος Βάης, Κώστας Βλάχος, Δημήτρης Γεωργοπάλης, Σπύρος Δερβενιώτης, Dranis, Πάνος Ζάχαρης, Πέτρος Ζερβός, John Antono, Χρήστος Ζωίδης, Γιάννης Ιωάννου, Μιχάλης Κουντούρης, Σάκης Κουτσαντάς, Ηλίας Μακρής, Πάνος Μαραγκός, Παναγιώτης Μήλας, Βασίλης Μητρόπουλος (BAS), Κώστας Μητρόπουλος, Παναγιώτης Μητσομπόνος, Σπύρος Ορνεράκης, Αλέξια Οθωναίου, Βασίλης Παπαγεωργίου, Ανδρέας Πετρουλάκης, Κωνσταντίνος Ρουγγέρης, Κώστας Σκλαβενίτης, Soloup, Soter, Στάθης (Σταυρόπουλος), Ηλίας Ταμπακέας, Μαρία Τζαμπούρα, Δημήτρης Χαντζόπουλος, Βαγγέλης Χερουβείμ

Οι Ιταλοί γελοιογράφοι

Altan, Lido Contemori, Giorgio Franzaroli, Giovanni Sorcinelli – Giox, Enzo Lunari, Marco de Angelis, Marilena Nardi, Mario Natangelo, Sergio Staino, Pietro Vanessii

Σκίτσα του Αltan: «Με τόση δημοκρατία που εξάγουμε τελικά θα μείνουμε χωρίς»