Δημήτρης Καλτσώνης: Συνάθροιση και δημοκρατία

Δημήτρης Καλτσώνης: Συνάθροιση και δημοκρατία

Το Docville απευθύνθηκε στον αναπληρωτή καθηγητή Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για να καταγράψει την άποψή του σχετικά με την κρατική στρατηγική του περιορισμού των συναθροίσεων και πώς η υπεράσπισή τους καταλήγει κεντρικό ζήτημα για τη δημοκρατία

Η δηµόσια συνάθροιση αποτελεί δυνητικά χώρο συνένωσης βουλήσεων και προσπαθειών. Με αυτή την έννοια πολλαπλασιάζει την επίδραση των συµµετεχόντων στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η έκφραση µιας κοινής λίγο πολύ βούλησης µε συλλογικό τρόπο συνιστά σηµαντικό µέσο πολιτικής πίεσης, πεδίο δηµοκρατίας. Παράλληλα µπορεί να αποτελεί χώρο συνειδητοποίησης των επιδιώξεων και αναγκών, ατοµικής και συλλογικής συνειδητοποίησης δηλαδή, πρώτα απ’ όλα για τους ίδιους τους συµµετέχοντες αλλά και για άλλους. Επιδρά ψυχολογικά τόσο στους συµµετέχοντες όσο και σε εκείνους που δεν συµµετέχουν. Συµβάλλει στη διαµόρφωση της κοινής γνώµης.

Γι’ αυτό υπάρχει µια διαχρονική στρατηγική περιορισµού των συναθροίσεων, η οποία αποτυπώθηκε στους περιορισµούς που θέτει το άρθρο 11 του συντάγµατος που ψηφίστηκε το 1975, παρά τις αντιδράσεις σύσσωµης της τότε αντιπολίτευσης. Εκτοτε στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής η προσπάθεια περιστολής του δικαιώµατος υπερβαίνει τα όρια του άρθρου 11 και καταβάλλεται µε de facto παρεµβάσεις των αστυνοµικών δυνάµεων οι οποίες είναι παράνοµες και αντισυνταγµατικές ή κινούνται στα όρια της νοµιµότητας και τις οποίες οι µηχανισµοί ιδεολογικής και πληροφοριακής χειραγώγησης της κοινής γνώµης εµφανίζουν ως νόµιµες.

Σε όλη την ΕΕ παρατηρείται επίσης τις τελευταίες δεκαετίες ο περιορισµός του δικαιώµατος στη συνάθροιση, είτε νοµοθετικά είτε µε ανάλογες αστυνοµικές πρακτικές. Είναι ενδεικτικό ότι σε έγγραφο εργασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήδη από το 2002 οι διαδηλώσεις συσχετίζονταν µε τη δυνατότητα στρατολόγησης τροµοκρατών!

Στην περίοδο της κρίσης και σε αναµονή της επόµενης καταβύθισης της οικονοµίας και των νέων αντιλαϊκών µέτρων επιχειρείται µια περαιτέρω δραστική συρρίκνωση του δικαιώµατος. Σύµπτωµα της προσπάθειας είναι η βίαιη, παράνοµη αστυνοµική βία που ασκήθηκε πρόσφατα σε βάρος νέων στην Κυψέλη και τη Θεσσαλονίκη. Το γεγονός µάλιστα ότι ήταν επιλεκτική αυτή η µεταχείριση –µια και κανείς δεν ενόχλησε τη συνάθροιση του δηµάρχου Αθηναίων στην Οµόνοια– δείχνει ότι η τήρηση των υγειονοµικών µέτρων ήταν απολύτως ένα πρόσχηµα. Παρεµπιπτόντως η τήρηση των τελευταίων εξασφαλίζεται µε την πειθώ, τα επιχειρήµατα και το παράδειγµα, όχι µε τη βία.

Αποκαλυπτικό των προθέσεων είναι και το κυβερνητικό σχέδιο νόµου για τις δηµόσιες υπαίθριες συναθροίσεις. Εκεί υπάρχουν µια σειρά από αντισυνταγµατικούς, ακόµη µεγαλύτερους περιορισµούς του δικαιώµατος, όπως η υποχρέωση προηγούµενης γνωστοποίησης της συνάθροισης στις αρχές, ο επίσηµος ορισµός οργανωτή της, η δυνατότητα απαγόρευσης ακόµη και πέρα από τις συνταγµατικές προβλέψεις (όπως π.χ. µε την εισαγωγή του όρου «σοβαρή παρεµπόδιση της κίνησης των πολιτών») ή διάλυσής της αν ελάχιστοι µόνο συµµετέχοντες (π.χ. δύο εντεταλµένοι προβοκάτορες) στο πλάι της συνάθροισης και σε αντίθεση µε τη βούληση των συµµετεχόντων στη συνάθροιση τελούν αξιόποινες πράξεις.

Η υπεράσπιση των δηµόσιων συναθροίσεων αποτελεί κορυφαίο ζήτηµα δηµοκρατίας. Αφορά ακόµη και εκείνους που σήµερα δεν ενδιαφέρονται να διαδηλώσουν. Γιατί αν αύριο το θελήσουν, θα µπορέσουν να ασκήσουν το δικαίωµά τους;

Documento Newsletter