Ο καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο γράφει για την ψευδαίσθηση της ψηφιακής δημοκρατίας που κατέρρευσε με πάταγο.
Τα πρόσφατα φαινόµενα λογοκρισίας στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έπεσαν ως κεραυνός εν αιθρία. Ηρθαν να µας θυµίσουν την πραγµατικότητα στον τοµέα της ελευθερίας έκφρασης και να µας υποδείξουν τα βήµατα ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης που σηµειώνονται τελευταία στη χώρα µας, την ΕΕ, στον κόσµο.
Καλλιεργείται εδώ και χρόνια συστηµατικά η άποψη ότι το διαδίκτυο και τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας χώρος δηµοκρατίας και ελεύθερης διάδοσης των απόψεων. Επανειληµµένα παραδείγµατα αποδεικνύουν ότι τα πράγµατα δεν είναι όπως φαίνονται. Πρώτον, γιατί τα µέσα αυτά αποτελούν ιδιοκτησία πανίσχυρων επιχειρηµατιών που έχουν και οικονοµικά – ταξικά συµφέροντα και πολιτική θέση. ∆εύτερον, γιατί οι κυβερνήσεις παρεµβαίνουν µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο στα δρώµενα του διαδικτύου. Με λίγα λόγια, η εξουσία του χρήµατος θέτει τα όρια. Άλλοτε µπορεί να τα διευρύνει και άλλοτε να τα στενεύει. Και αυτό δεν συµβαίνει µόνο στην Τουρκία, την Κίνα, τη Βραζιλία ή στις Η νωµένες Πολιτείες.
Γενικότερα, τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης στη συντριπτική τους πλειονότητα αποτελούν στη χώρα µας, όπως και αλλού, ισχυρές επιχειρήσεις, οργανικό τµήµα του µεγάλου κεφαλαίου. Αυτό καθορίζει τη βασική κατεύθυνση, το πλαίσιο, την ποιότητα των πολιτικών και πολιτιστικών αντιλήψεων που προωθούν. Βρίσκονται εξάλλου σε σχέση αλληλεπίδρασης µε τις κυβερνήσεις, τον κρατικό µηχανισµό και την κρατική χρηµατοδότηση. Για αυτό τον λόγο οι ενοχλητικές ριζοσπαστικές απόψεις αποσιωπούνται ή παρουσιάζονται διαστρεβλωµένα. Μόνο ως εξαίρεση παρουσιάζονται στο κοινό ενίοτε.
Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες έχει ξεκινήσει στην ΕΕ µια συστηµατική προσπάθεια περιορισµού της διάδοσης των ριζοσπαστικών απόψεων που φτάνει µέχρι την ποινικοποίησή τους µε πρόσχηµα την αντιµετώπιση της «βίαιης ριζοσπαστικοποίησης». Ενδεικτικές είναι οι οδηγίες της ΕΕ που έχουν ενσωµατωθεί και στη νοµοθεσία της Ελλάδας, όπως η οδηγία 2017/541 που ψηφίστηκε το 2019 από την προηγούµενη κυβέρνηση ή η πρόσφατη για τη δίωξη της «ρητορικής µίσους». Βάσει της τελευταίας καταδικάστηκε στην Ισπανία πρόσφατα γνωστός καλλιτέχνης. ∆εν είναι τυχαίο ότι σε µια σειρά χώρες της ΕΕ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, βαλτικές χώρες) απαγορεύονται ακόµη και τα κοµµουνιστικά σύµβολα.
Με αυτά συνδέεται και το νεοεµφανιζόµενο εγχείρηµα των κυβερνήσεων σε Γαλλία και Αγγλία για εκκαθάριση των πανεπιστηµίων από ριζοσπαστικές φωνές. Είναι για παράδειγµα ενοχλητικό για τις κυρίαρχες τάξεις να µελετάται από ακαδηµαϊκούς η αποικιοκρατία σε µια εποχή νεκρανάστασής της.
Αυτή η ιστορική οπισθοδρόµηση και ο ρεβανσισµός οφείλονται στην τυφλή έγνοια των ολιγαρχιών να διαιωνίσουν και να επεκτείνουν την οικονοµική και πολιτική εξουσία τους. Ωστόσο, εξαιτίας των τεράστιων κινδύνων που αντιµετωπίζει η ανθρωπότητα, η εναγώνια πορεία της προς τον αυτοκαθορισµό µέσω της ουσιαστικής δηµοκρατίας και της δικαιότερης κατανοµής του κοινωνικού πλούτου θα συνεχιστεί. Όσα εµπόδια και αν συναντήσει.
