Μισό εκατομμύριο Αφγανοί ζουν ήδη σήμερα στην Τουρκία, οι περισσότεροι χωρίς χαρτιά. Η κοινή γνώμη, αλλά και οι αρχές, αρχίζουν να στρέφονται εναντίον τους.
Δύο χρόνια έχει συμπληρώσει πλέον στην Τουρκία ο 23χρονος Μοχάμεντ από το Αφγανιστάν. Δουλεύει σε φούρνο, κερδίζοντας περισσότερα χρήματα από τον ελάχιστο μισθό. Κατάφερε να βρει ένα ευρύχωρο διαμέρισμα-ρετιρέ στον οικισμό Γκιελτσούκ, 80 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη, το οποίο όμως μοιράζεται με άλλους τρεις νεαρούς συμπατριώτες του. Από το παράθυρό του έχει θέα ακόμη και στη θάλασσα. Όλα καλά λοιπόν για τον νεαρό Αφγανό; Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει.
Για άγνωστους λόγους οι αρχές αποφάσισαν να μην ανανεώσουν την άδεια παραμονής του Μοχάμεντ. Τώρα θεωρείται παράνομος στην Τουρκία και ανά πάσα στιγμή μπορεί να απελαθεί. «Πάω μόνο από το σπίτι στη δουλειά και από τη δουλειά στο σπίτι» λέει ο ίδιος ο Μοχάμεντ, μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοφωνία (SWR). «Κάθε φορά παίρνω άλλον δρόμο και προσπαθώ να αποφύγω την αστυνομία, γιατί αν πέσω σε έλεγχο μπορεί να με απελάσουν αμέσως. Έχει ήδη συμβεί σε φίλο μου…»
Άλλο Αφγανός, άλλο Σύρος πρόσφυγας…
Το γεγονός ότι ο Μοχάμεντ είχε άδεια παραμονής, έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, αποτελεί σπάνια εξαίρεση. Αυτό υποστηρίζει ο Ρεσούλ Ντεμίρ, συνεργάτης της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Refugee Rights Association στην Κωνσταντινούπολη. Σε αντίθεση με τους Σύρους πρόσφυγες οι Αφγανοί συνήθως δεν αναγνωρίζονται στην Τουρκία ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας. Δεκάδες χιλιάδες έχουν ήδη απελαθεί από τις τουρκικές αρχές. Αλλά και η διεκπεραίωση της καθημερινότητας είναι πολύ πιο δύσκολη για τους Αφγανούς.
Όπως λέει ο Ρεσούλ Ντεμίρ «ένας Σύρος μπορεί να στείλει τα παιδιά του στο σχολείο, μπορεί να ζητήσει ιατρική περίθαλψη, μπορε ί- υπό προϋποθέσεις – να εργαστεί. Μπορεί επίσης να εμβολιαστεί για τον κορωνοϊό, όπως θα έκανε και ένας Τούρκος. Αλλά ένας Αφγανός δεν μπορεί να κάνει τίποτα από όλα αυτά…»
«Παντού υπάρχουν καλοί και κακοί…»
Πριν από τέσσερα χρόνια ο Μοχάμεντ έφυγε από το χωριό του στην επαρχία Μαζάρ-Ι-Σαρίφ. Την εποχή εκείνη οι Ταλιμπάν αναζητούσαν νεαρούς άνδρες για να τους στρατολογήσουν. Αυτός ήταν και ένας βασικός λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι νεαροί Αφγανοί επιχειρούσαν να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν, υπενθυμίζει ο Μουράτ Ερντογάν, ερευνητής για θέματα μετανάστευσης, ο οποίος μεταξύ άλλων διδάσκει στο γερμανοτουρκικό πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Πολλοί νεαροί Αφγανοί, αλλά και Σύροι, διαμένουν σήμερα στην Τουρκία. Πριν από λίγες μέρες στην Άγκυρα ξέσπασαν ταραχές με το πλήθος να βάζει φωτιά σε σπίτια και αυτοκίνητα Σύρων μεταναστών. Αφορμή ήταν ο θάνατος ενός 18χρονου Τούρκου σε συμπλοκή με μία παρέα Σύρων. Ο Μουράτ Ερντογάν πιστεύει ότι «αυτά που έγιναν στην Άγκυρα δεν μας εκπλήσσουν, αλλά η πραγματική αιτία δεν ήταν οι Σύροι, ήταν οι Αφγανοί. Η τουρκική κοινωνία βλέπει ότι έρχονται όλο και περισσότεροι Αφγανοί και αντιδρά, θεωρεί ότι είναι ένα πρόβλημα που την ξεπερνάει…».
Ο 23χρονος Μοχάμεντ λέει ότι θα μπορούσε να μείνει για πάντα στην Τουρκία, αν του δοθεί η δυνατότητα. Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες σκεπτόταν σοβαρά να γυρίσει στο Αφγανιστάν, ωστόσο η επικράτηση των Ταλιμπάν του άλλαξε τα σχέδια. Ο ίδιος λέει ότι δεν έχει αντιμετωπίσει βίαιη συμπεριφορά ή κάτι αντίστοιχο με τα πρόσφατα επεισόδια στην Άγκυρα. Αλλά όπως τονίζει «παντού υπάρχουν καλοί και κακοί άνθρωποι. Έτσι και εδώ, κάποιοι βλέπουν τους Αφγανούς σαν αδέλφια τους. Άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι οι Αφγανοί έρχονται ως πρόσφυγες και τελικά ζουν καλύτερα από τους ίδιους τους Τούρκους… »
Deutsche Welle – Κρίστιαν Μπούτερκαϊτ (SWR), Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
