Από τότε που ο Γενς Βάιντμαν ανακοίνωσε ότι δεν ήθελε πλέον να είναι Πρόεδρος της Bundesbank, «προκλήθηκε θρήνος και αγωνία», γράφει ο Γερμανός οικονομολόγος Τόμας Φρίκε στον Der Spiegel. «Ο Βάιντμαν είναι ένας από τους τελευταίους φύλακες της «σταθερότητας», σύμφωνα με έναν πολιτικό του CDU. Πρόκειται για μια σοβαρή οπισθοδρόμηση για τη νομισματική πολιτική «προσανατολισμένη στη σταθερότητα» στην Ευρώπη, τονίζει .
Ήδη κυκλοφορεί το ανησυχητικό ερώτημα εάν «θα δοθεί λιγότερη προσοχή στη σταθερότητα στο μέλλον», σημειώνει ο Φρίκε, διευθυντής της ιστοσελίδας WirtschaftsWunder και συνιδρυτής του «Φόρουμ Νέας Οικονομίας». Στο ίδιο μήκος κύματος ,ένας κορυφαίος πολιτικός του FDP τονίζει οτι η Bundesbank πρέπει τώρα «να συνεχίσει να υποστηρίζει μια νομισματική πολιτική προσανατολισμένη στη σταθερότητα».
«Το ερώτημα -λέει ο Φρίκε-είναι όμως τι ακριβώς σημαίνει «προσανατολισμένη στη σταθερότητα». Να προειδοποιεί για τον πληθωρισμό, αν οι άλλοι δεν το έχουν δει ακόμα; Και σε περίπτωση αβεβαιότητας , να είναι υπέρ των υψηλότερων επιτοκίων; Και να το θυμίζει πάντα με κάποιο τρόπο; Η Bundesbank εξακολουθεί να κουβαλά μαζί της έναν μύθο από τις πρώτες δεκαετίες της. Ένα οικοδόμημα ιδεών που εξακολουθεί να ακούγεται καλό, αλλά έχει περιορισμένη πρακτική χρήση – σε περιόδους όλο και πιο νέων οικονομικών κρίσεων, απειλητικών κλιματικών κλυδωνισμών, πλούτου που απομακρύνεται και βαθύτερης κρίσης εμπιστοσύνης στις δυτικές δημοκρατίες. Τότε ένα νέο αφεντικό θα χρειαζόταν επίσης μια σύγχρονη και πάλι σχετική ιδέα της Bundesbank».
Όταν η ανώτατη γερμανική νομισματική αρχή κέρδιζε τη φήμη της, η γερμανική οικονομία βρισκόταν στο μεταπολεμικό της θαύμα. Τότε υπήρχαν τράπεζες που εξακολουθούσαν να δίνουν δάνεια σε ανθρώπους που ήθελαν να χτίσουν κάτι μαζί τους – αντί να χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος των δανείων για κερδοσκοπία. Εκείνη την εποχή, η κίνηση των κεφαλαίων ήταν διεθνώς ρυθμισμένη και διαχειρίσιμη. Γι’ αυτό δεν υπήρχαν περιφερειακές ή παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές κρίσεις που εμφανίζονταν κάθε χρόνο. Εκείνη την εποχή ούτε το κλίμα φαινόταν να αλλάζει επικίνδυνα.
Σε αυτόν τον ηλιόλουστο κόσμο, ανατέθηκε στην Bundesbank το καθήκον να διασφαλίσει «σταθερές» τιμές – αυξάνοντας ή μειώνοντας περιστασιακά το βασικό επιτόκιο, ανάλογα με την τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Στο αποκορύφωμα του δόγματος αυτού , έγινε μάλιστα αποδεκτό ότι η μόνη και καλύτερη συνεισφορά στην ευημερία της χώρας ήταν η εξασφάλιση σταθερών τιμών υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.
Το όλο θέμα άρχισε να δέχεται πυρά με αυτό που συνέβη τη δεκαετία του 1970 – όταν το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς κατέρρευσε και το μάρκο αυξήθηκε δραματικά. Αυτό δεν είχε πλέον καμία σχέση με τη σταθερότητα, αλλά η Bundesbank συνέχιζε να αντιμετωπίζει την κατάσταση με νέα καθήκοντα – τα οποία δεν μπορούσαν πλέον να διαχειριστούν με αποκλειστικό στόχο τη σταθερότητα των τιμών. Επιπλέον, με τη μεγάλη χρηματοοικονομική απορρύθμιση από τον Ρόναλντ Ρίγκαν και τη Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του 1980, οι σταθερές χρηματοπιστωτικές αγορές αυτές καθαυτές έλαβαν τέλος. Έκτοτε, ατυχήματα ακολουθούν σχεδόν κάθε χρόνο. Και αναδύθηκε ένας κόσμος όπου ο οικονομικός πανικός μπορει να ανατρέψει εκλεγμένες κυβερνήσεις και να προκαλέσει ύφεση.
Η Bundesbank απέδειξε άθελά της τι μπορεί να κάνει μια συμβατική κατανόηση του προσανατολισμού της σταθερότητας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όταν οι χρηματοοικονομικοί «ταχυδακτυλουργοί» έκαναν επανειλημμένα κερδοσκοπία έναντι των νομισμάτων του ευρωπαϊκού συστήματος το 1992 – και οι Bundesbankers επέμειναν στα υποτιθέμενα υψηλά επιτόκια τους,στο όνομα της σταθερότητας. Στην πραγματικότητα, οι Γερμανοί κεντρικοί τραπεζίτες συνέβαλαν τόσο σημαντικά στο γεγονός ότι οι κερδοσκόποι κέρδισαν και η βρετανική λίρα εκδιώχθηκε από το κλαμπ εκείνη την εποχή – ένα δράμα που, σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, ήταν η μεγάλη έκρηξη που αργά ή γρήγορα οδήγησε στο Brexit .
Μόνο όταν δέχθηκε επίθεση το γαλλικό φράγκο οι κεντρικοί τραπεζίτες συνειδητοποίησαν ότι υπάρχουν σαφώς και άλλες διαστάσεις σταθερότητας στις οποίες έχουν λόγο. Και που είναι πολύ σημαντικές για τους ανθρώπους και την ευημερία στη χώρα.
«Ο μύθος παρέμεινε», γράφει ο Γερμανός οικονομολόγος στο Spiegel . “Όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση κλιμακώθηκε το 2008 , η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπό τον «Γερμανό Γάλλο» (SPIEGEL) Ζαν-Κλοντ Τρισέ περίμενε εβδομάδες πριν αντιδράσει – η κρίση είχε ήδη κλιμακωθεί. Κάτι παρόμοιο συνέβη τον Απρίλιο του 2011, όταν η ΕΚΤ, υπό την ηγεσία που εξακολουθούσε να επηρεάζεται έντονα από τη Γερμανία, αύξησε τα επιτόκια – εν μέσω της κλιμακούμενης τότε κρίσης του ευρώ , όπως έγραψε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βίρτσμπουργκ, Πητερ Μπόφινγκερ “Με αυτές τις λανθασμένες αποφάσεις, η ΕΚΤ αποσταθεροποίησε τη ζώνη του ευρώ”, δήλωσε ο Μπόφινγκερ .
Επειδή οι κεντρικοί τραπεζίτες παρεμβαίνουν τόσο ενεργά, έχουν γίνει άθελά τους φορείς των οποίων οι ενέργειες μπορούν επίσης να έχουν (απο)σταθεροποιητικό αποτέλεσμα με άλλους τρόπους».
Ο ρόλος του Ντράγκι
«Αντίθετα, υπάρχουν πολλά που υποδηλώνουν ότι θα είχε οδηγήσει σε ακόμη περισσότερες αναταράξεις και κρίσεις εάν ο Μάριο Ντράγκι , για παράδειγμα, δεν είχε σταματήσει την κρίση του ευρώ μια μέρα, σε απόκλιση από το δόγμα της Bundesbank. Εάν η ΕΚΤ είχε ακολουθήσει αυστηρά τη γερμανική γραμμή «προσανατολισμένη στη σταθερότητα», όπως ήθελε ο προκάτοχος του Βάιντμαν, κατά πάσα πιθανότητα θα είχε οδηγήσει σε διάλυση της Ένωσης και σε χρόνια νομισματικού χάους. Περίεργη κατανόηση της σταθερότητας, τι πιστεύετε;» διερωτάται ο Τόμας Φρίκε.
Εάν οι κεντρικές τράπεζες συνεχίσουν να ακολουθούν μια τόσο ασυνήθιστη πολιτική χαμηλών επιτοκίων παγκοσμίως, αυτή δεν είναι η πηγή της αστάθειας – αλλά η αντίδραση στο γεγονός ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πάντα επιρρεπείς σε επικίνδυνα κύματα ευφορίας και πανικού. Καλό θα ήταν να μην μπερδέψουμε αιτία και αντίδραση – και να ξαναερμηνεύσουμε τον πυροσβέστη ως τον εμπρηστή.
Για την πανδημία δεν φταίει ο Νότος
Ήταν σαφές από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού τον Μάρτιο του 2020 ότι καμία από αυτές δεν ήταν δευτερεύουσες κρίσεις που οφείλονται σε δήθεν ανήθικους Νοτιοευρωπαίους. Και εδώ, οι κεντρικοί τραπεζίτες χρειάστηκε να παρέμβουν παγκοσμίως για να αποτρέψουν ένα νέο οικονομικό κραχ.
Διάσωση προσανατολισμένη στη σταθερότητα
Το γεγονός ότι τέτοιες παρεμβάσεις στον κύκλο φίλων της Bundesbank εξακολουθούν να ταξινομούνται ως παρέκκλιση από μια πολιτική προσανατολισμένη στη σταθερότητα δείχνει ένα πράγμα πάνω απ’ όλα: το δράμα που μπορεί να πυροδοτηθεί εάν κάποιος κολλήσει σε παλιούς μύθους για πολύ καιρό και με πολύ πείσμα.
Και: Το γεγονός ότι ο Γενς Βάιντμαν εξακολουθούσε να επαινείται τόσο θεατρικά ως ο μοναχικός υπέρμαχος της σταθερότητας έχει, φυσικά, να κάνει με ότι μπόρεσε να παίξει το ρόλο του ξανά και ξανά στο Συμβούλιο της Κεντρικής Τράπεζας – χωρίς να χρειάζεται να δεχτεί την ευθύνη για τις πιθανές συνέπειες μιας πιθανώς λανθασμένης κατανόησης της σταθερότητας.
Αυτό που ισχύει όσον αφορά τη χρηματοπιστωτική αγορά ισχύει και για άλλα πράγματα σήμερα. Ακριβώς επειδή οι κεντρικοί τραπεζίτες παρεμβαίνουν τόσο ενεργά, έχουν γίνει άθελά τους παράγοντες των οποίων οι ενέργειες μπορούν επίσης να έχουν (απο)σταθεροποιητικό αποτέλεσμα με άλλους τρόπους.
Το 2021 θα ήταν καταστροφικό , εάν οι κεντρικοί τραπεζίτες που αγοράζουν ομόλογα δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ το μήνα, δεν φρόντιζαν επίσης να μην ενισχύσουν τις παγκόσμιες προσπάθειες να σωθεί το κλίμα – προτιμώντας de facto επενδύσεις που θα ήταν επιβλαβείς για το κλίμα.
Διανομή του πλούτου
«Γίνεται επίσης ολοένα και πιο ξεκάθαρο τι τεράστια επιρροή έχει η πολιτική των κεντρικών τραπεζών στη διανομή του πλούτου – όταν οι παρεμβάσεις τους από τη μια εξασφαλίζουν απότομη άνοδο των τιμών των μετοχών, αλλά αφήνουν τον βέβηλο αποταμιευτή με μηδενικά επιτόκια»γράφει ο Τόμας Φρίκε.
Αυτό που φαίνεται να είναι πρωτοβουλια με κίνητρο την πολιτική σταθερότητας έχει ντε φάκτο προκαλέσει το αντίθετο.
Και εδώ, η ετικέτα της γερμανικής νομισματικής πολιτικής, η οποία υποτίθεται ότι είναι τόσο προσανατολισμένη στη σταθερότητα, φαίνεται ξαφνικά παράλογη.
Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και οφείλεται στην ανεξέλεγκτη οικονομική παγκοσμιοποίηση. Και πρέπει να σκεφτούμε πολύ πιο σοβαρά πώς μπορεί να ρυθμιστεί ξανά ο οικονομικός κόσμος με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετεί πρωτίστως τον πραγματικό κόσμο και να παρέχει τα απαραίτητα χρήματα. Όπως συνέβαινε στην καλή εποχή της Bundesbank.
Υπάρχει κάτι ακόμη πιο παράλογο για να ρομαντικοποιήσει κανείς την παραίτηση του Βάιντμαν λέγοντας ότι ο καημένος «ξέμεινε από υπομονή» στον ηρωικό αγώνα του ενάντια στο κακό (είχε γραφτεί σοβαρά έτσι). Η πιο εύλογη περιγραφή θα ήταν ότι ο Βάιντμαν παραδόθηκε στο καθήκον της επίλυσης των προβλημάτων της εποχής μας με το παλιό εργαλείο της Bundesbank.
Ίσως ο Γενς Βάιντμαν ήθελε επίσης να το πει αυτό όταν έγραψε στη δήλωση παραίτησής του ότι ήταν πλέον καιρός η Bundesbank να «ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο», γράφει ο Τόμας Φρίκε στον Der Spiegel.
Πηγή Nαυτεμπορική
