«Δεν θα δω τον κόσμο ξανά»: Το βιβλίο που έγραψε ο Αχμέτ Αλτάν μέσα από τη φυλακή

Το βιβλίο του Τούρκου δημοσιογράφου και συγγραφέα Αχμέτ Αλτάν «Δεν θα δω τον κόσμο ξανά» κυκλοφορεί σε μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

Το ξημέρωμα της 10ης Σεπτεμβρίου 2016 αστυνομικοί βρέθηκαν έξω από το σπίτι του Αχμέτ Αλτάν στο Κάντικιοϊ της Κωνσταντινούπολης. «Σαν όλους τους αντιφρονούντες σε τούτη τη χώρα, πλάγιαζα περιμένοντας το κουδούνι να χτυπήσει το χάραμα. Ήξερα ότι μια μέρα θα έρχονταν για μένα. Και τώρα είχαν έρθει. Μέχρι που είχα τακτοποιημένα μερικά ρούχα σε μια τσάντα, ώστε να είμαι έτοιμος για την έφοδο της αστυνομίας και για ό,τι θα ακολουθούσε» περιγράφει στο βιβλίο του.

Οι αστυνομικοί είχαν μαζί τους δύο εντάλματα έρευνας και σύλληψης, ένα για εκείνον και ένα για τον επίσης δημοσιογράφο και ακαδημαϊκό αδερφό του, Μεχμέτ, που ζούσε στην ίδια πολυκατοικία. Δεν ήταν η πρώτη φορά που βίωναν κάτι αντίστοιχο. Σαρανταπέντε χρόνια πριν είχε συμβεί το ίδιο στον πατέρα τους. Οι αδερφοί Αλτάν συνελήφθησαν εκείνο το ξημέρωμα με την κατηγορία της μετάδοσης «υποσυνείδητων μηνυμάτων» κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους στην εκπομπή της Ναζλί Ιλιτζάκ στις 14 Ιουλίου 2016. Τα μηνύματα αυτά σύμφωνα με το κατηγορητήριο αφορούσαν την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος που θα γινόταν στην Τουρκία μία μέρα μετά.

Η σύλληψή τους ήταν μία από τις εκατοντάδες που έγιναν εκείνες τις μέρες εις βάρος δημοσιογράφων (η Ναζλί Ιλιτζάκ είχε ήδη συλληφθεί στις 26 Ιουλίου), συγγραφέων (μεταξύ αυτών η Ασλί Ερντογάν), ενώ συνεχίζονταν οι συλλήψεις στρατιωτικών, δασκάλων, καθηγητών, δημοσίων υπαλλήλων και γενικότερα ανθρώπων που από την κυβέρνηση Ερντογάν θεωρήθηκαν εμπλεκόμενοι στην απόπειρα πραξικοπήματος.

Στη διάρκεια της ανάκρισής τους από τον εισαγγελέα, δώδεκα μέρες μετά τη σύλληψή τους, ο Αχμέτ Αλτάν και ο αδερφός του αρνήθηκαν τις κατηγορίες που τους αποδίδονταν διαβεβαιώνοντας ότι σε όλη τη ζωή τους πολεμούν εναντίον των πραξικοπημάτων. Δεν ρωτήθηκαν ποτέ σχετικά με το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ή τα υποτιθέμενα υποσυνείδητα μηνύματα που έστειλαν. Οι ερωτήσεις αφορούσαν αποκλειστικά τη λειτουργία της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Taraf που είχαν ιδρύσει δέκα χρόνια πριν και στην οποία ο Αχμέτ Αλτάν ήταν αρχισυντάκτης έως το 2012 (το 1995 είχε απολυθεί από τη Milliyet για το άρθρο του «Atakurd», στο οποίο υπερασπιζόταν τα βασικά δικαιώματα του κουρδικού λαού).

Με την κατηγορία του «θρησκευτικού πραξικοπηματία» ο συγγραφέας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους. Επαρκή αποδεικτικά στοιχεία θεωρήθηκαν τρεις στήλες του από την εφημερίδα και η τηλεοπτική εμφάνιση στην εκπομπή της Ιλιτζάκ. Δέκα μέρες μετά το ίδιο δικαστήριο χρησιμοποιώντας τα ίδια αποδεικτικά στοιχεία τον ξαναδίκασε, αυτή τη φορά ως «μαρξιστή τρομοκράτη».

Το «Δεν θα δω τον κόσμο ξανά» δεν αποτελεί το χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν τον συγγραφέα στη φυλακή της Συληβρίας (όπου κρατούνται οι περισσότεροι δημοσιογράφοι παγκοσμίως), αυτά περνούν εμβόλιμα μέσα από τη συνταρακτική καταγραφή όσων ένιωσε όταν η ζωή του σταμάτησε να είναι δική του. Ένα από τα πρώτα πράγματα που βιώνεις στη φυλακή, όπως περιγράφει, είναι η απώλεια της αυτοεικόνας σου, το σοκ του να μην έχεις πρόσωπο, να μην υπάρχει πουθενά καθρέφτης ώστε να αντικρίσεις τη μορφή σου και να επιβεβαιώσεις την ύπαρξή σου. «Χωρίς πρόσωπο, όλα αυτά τα μπράτσα, τα χέρια, τα πόδια, οι μηροί, μοιάζουν με σώμα ενός πλάσματος, μισό πίθηκος, μισό πουλί, που βρέθηκε στα δάση της Μαδαγασκάρης».

Στη φυλακή ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει. «Ο αέρας και το φως στο κελί μας δεν άλλαζαν ποτέ. Κάθε λεπτό ήταν ίδιο με το προηγούμενο. Ήταν λες κι ένας παραπόταμος του ποταμού του χρόνου είχε χτυπήσει σ’ ένα φράγμα και δημιούργησε μια λίμνη. Καθόμασταν στον πάτο τούτης της ασάλευτης λίμνης» περιγράφει. Ο κρατούμενος, όπως γράφει ο Αλτάν, μετράει τα πάντα: «τα βήματα που κάνει γύρω γύρω στο μικρό προαύλιο· τα βραστά αυγά στη χαρτονένια αυγοθήκη που δίνουν μέσ’ από το άνοιγμα στην πόρτα κάθε Τρίτη για ολόκληρη τη βδομάδα· τα τσιγάρα που καπνίζει κάποιος όλη μέρα […] Ένας φυλακισμένος μετρά τα πάντα εκτός από τον χρόνο. Ένας φυλακισμένος ανακαλύπτει τον χρόνο».

Η συναναστροφή με τους συγκρατούμενος δεν είναι εύκολη. Πώς να είναι όταν σε ένα κελί αναγκάζονται να ζήσουν υπό άθλιες συνθήκες τρεις άνθρωποι οι οποίοι πιθανότατα θα απέφευγαν ο ένας τον άλλο στον έξω κόσμο. Γράφει για τις συχνά άκαρπες συζητήσεις τους, τον εκνευρισμό, το άγχος και το υπαρξιακό αδιέξοδο που συνεπάγεται ο εγκλεισμός, αλλά και για την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατουμένων, όταν συνειδητοποιούν ότι στην κατάσταση που βρίσκονται έχουν μόνο ο ένας τον άλλο.

Το κείμενα του βιβλίου του Αλτάν έφτασαν στα χέρια της φίλης και μεταφράστριάς του Γιασεμίν Τσόνγκαρ σε διάστημα επτά μηνών, από τον Νοέμβριο του 2017 έως τον Μάιο του 2018. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2018 απευθείας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στις 4 Νοεμβρίου 2019 έπειτα από τρία χρόνια στη φυλακή ο Αλτάν αφέθηκε ελεύθερος. Οκτώ μέρες μετά συνελήφθη ξανά, έπειτα από έφεση που άσκησε ο γενικός εισαγγελέας εναντίον της απόφασης αποφυλάκισής του.

Η υπόθεσή του έχει φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο και από την πρώτη στιγμή βρίσκονται στο πλευρό του διεθνείς οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες τις τελευταίες μέρες ξαναζητούν την απελευθέρωσή του με αφορμή την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να αποφυλακίσει χιλιάδες κρατούμενους με στόχο την αποφυγή της εξάπλωσης του COVID-19. Ο Αλτάν παρότι βρίσκεται ήδη τριάμισι χρόνια στη φυλακή και με την επίγνωση ότι ίσως να μην ξαναδεί τον κόσμο καταφέρνει να διατηρήσει την ελευθερία της σκέψης του. «Δεν βρίσκομαι εκεί που είμαι ούτε εκεί που δεν είμαι» γράφει στο βιβλίο του. «Μπορείτε να με φυλακίσετε αλλά δεν μπορείτε να με κρατήσετε εδώ».

INFO