Μια νέα έκδοση με το Documento την Κυριακή στα περίπτερα ένα βιβλίο για τα Δεκεμβριανά, 75 χρόνια μετά τη μάχη της Αθήνας που καθόρισε τη μεταπολεμική πολιτική και κοινωνία.
Οι μυλόπετρες της Ιστορίας είχαν καύσιμη ύλη για να κινηθούν ταχύτερα στη δεκαετία του 1940. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων η «ηγεσία του τόπου» δραπέτευσε από τις ευθύνες, την εφιαλτική πείνα, την ανείπωτη τραγωδία του ελληνικού λαού. Η οικονομία και η κρατική μηχανή πλέον υπηρετούσαν τον κατακτητή. Για να σταθεί στα πόδια του ο λαός στήθηκαν δίκτυα αλληλεγγύης στις πόλεις κι ένα πολιτικό μέτωπο που έμελλε να γίνει μεγάλο επειδή έβαλε στην πρώτη γραμμή τους απλούς πολίτες. Είναι αυτοί που στις πόλεις και στα χωριά πήραν τα όπλα και τον λόγο στα χέρια τους.
Αυτήν τη νέα Ελλάδα το κατεστημένο έκανε τα πάντα για να την εξαφανίσει: οι δυνάμεις του προετοιμάστηκαν για την επόμενη μέρα, καθώς ο ναζισμός ψυχορραγούσε, στήνοντας Τάγματα Ασφαλείας –σε συνεργασία με τον κατακτητή– ενώ και ο αγγλικός δάκτυλος είχε παρασκευάσει τα σχέδιά του.
Όταν η χώρα απελευθερώθηκε στηριζόμενη στις δυνάμεις που πολέμησαν όλα τα χρόνια τον κατακτητή και στη βρετανική βοήθεια, έφτασε η πολιτική ηγεσία που βρισκόταν στο προστατευμένο περιβάλλον της Μέσης Ανατολής και άρχισε να εξυφαίνεται ένα σκηνικό αντιπαράθεσης. Κανένας δεν ήθελε να παραδώσει όσα είχε κερδίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή και η σύγκρουση έμοιαζε αναπόφευκτη και κρινόταν σε κάθε απόφαση και σε κάθε λεπτομέρειά της.
«Είναι η πρώτη φορά αυτές τις μέρες που ένιωσα στην Ελλάδα τόσο έντονα, τόσο ξεκάθαρα κι απόλυτα τον κοινωνικό διχασμό, την ατμόσφαιρα του ταξικού πολέμου» ορίζει με θαυμαστή οξύνοια ο Γιώργος Θεοτοκάς τα τεκταινόμενα στην απελευθερωμένη χώρα με το νυστέρι του λόγου του. Στις 3 Δεκέμβρη του 1944 άναψε η αιματηρή μάχη για τα κεκτημένα μιας «λαοκρατίας» ή για την «παλινόρθωση».
Στο βιβλίο που προσφέρει στους αναγνώστες του το Documento την Κυριακή εξιστορείται ο πυκνός ιστορικός χρόνος, η κοινωνική και πολιτική συνθήκη που οδήγησε στον Δεκέμβρη αλλά και το πώς και γιατί φτάσαμε στην πρώτη πράξη του Εμφυλίου, ποιοι ήθελαν και μεθόδευσαν τη σύγκρουση της Αθήνας σκοτώνοντας άοπλους διαδηλωτές στο συλλαλητήριο του ΕΑΜ, ενώ σκιαγραφούνται τα πρόσωπα (της αντίδρασης) –Παπανδρέου, Σκόμπι, Τσόρτσιλ και Δαμασκηνός– όπως και η επίσημη προπαγάνδα που ακολούθησε μέσα από το σχήμα «αλλόφρονες κομμουνιστές – πασιφιστές αστυνομικοί».
Η ιστορική έρευνα αποκαλύπτει μια έκθεση-φωτιά για τον άνομο βίο και την αντικομμουνιστική πολιτεία του υπουργού των δωσιλογικών κυβερνήσεων Αναστάσιου Ταβουλάρη.
Παρατίθενται επίσης συγκλονιστικές μαρτυρίες αγωνιστών (Παναγιώτης Αρώνης, Βιβή Γιαννακά, Αλίκη Ζαχαρή, Θόδωρος Καλλίνος – Αμάρμπεης, Τάκης Μπενάς, Δημήτρης Μουρατίδης, Έλλη Παπά), αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, αλλά και η προσπάθεια πολύ γνωστών ιστορικών που προσπάθησαν να επανανοηματοδοτήσουν τον Δεκέμβρη του ’44 σε δύο ιστορικές συζητήσεις στη Φιλοσοφική της Αθήνας που διοργανώθηκαν για τα 50 χρόνια από τη μάχη της Αθήνας.
Πώς έζησαν όμως οι Αθηναίοι τα Δεκεμβριανά; Το εκκρεμές της καθημερινότητας από τον αγώνα για τρόφιμα και φάρμακα μέχρι τον τρόμο από τους αγγλικούς βομβαρδισμούς «στον σωρό». Το κλίμα καταγράφεται και από συγκλονιστικά κείμενα με τις υπογραφές δύο συγγραφέων που αφουγκράζονται τον παλμό της κοινωνίας και τον επεξεργάζονται, του Γιώργου Θεοτοκά και του Δημήτρη Ψαθά.
Παράλληλα εκτίθεται η αποτίμηση της αναπόφευκτης ή όχι σύγκρουσης όπως την έκαναν τρεις ιστορικοί ηγέτες της Αριστεράς, αλλά και πώς προσέγγισε ιστορικά η ηγεσία του ΚΚΕ τα γεγονότα της Αντίστασης, της μάχης της Αθήνας και του Εμφυλίου. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι «άλλοι» κόκκινοι του Δεκέμβρη, η πολυδιάσπασή τους, η στάση τους απέναντι στο ΕΑΜ και η τύχη τους.
Οι εικόνες της «Μάχης της Αθήνας» πέρασαν στη συλλογική μνήμη και καταγράφηκαν ακόμη και στον κινηματογράφο, δειλά, υπόρρητα, συμβολικά στις ταινίες από το 1945 έως το 1974 – ώσπου να αλλάξει την εικόνα ο «Θίασος». Ήταν μια λαϊκή έκρηξη, μια μεγάλη έφοδος που έμεινε μετέωρη…
Γράφουν: Γιώργος Ανδρίτσος, Αφροδίτη Ερμείδη, Ζήσης Ι. Καραβάς, Βασιλική Λάζου, Δημήτρης Μαριόλης, Παναγιώτα Μπίτσικα, Κώστας Παλούκης.
