Αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA συνδέουν άμεσα τον πρώην πρωθυπουργό με την παραστρατιωτική ομάδα που δολοφονούσε στελέχη της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης
Η φήμη κυκλοφορούσε εδώ και χρόνια. Εγκέφαλος της επιχείρησης δολοφονίας στελεχών της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης ΕΤΑ (Euskadi Ta Askatasuna – Βασκική γη και ελευθερία) από την παραστρατιωτική οργάνωση GAL (Grupos Antiterroristas de Liberación – Αντιτρομοκρατικές απελευθερωτικές ομάδες) θεωρούνταν από πολλούς ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας και πρώην γενικός γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) Φελίπε Γκονθάλεθ.
Τώρα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών (CIA), που δημοσίευσε πρώτη η ισπανική εφημερίδα «La Razón» – είναι επίσης διαθέσιμα στη βάση δεδομένων της ίδιας της CIA–, έρχονται να επιβεβαιώσουν την άμεση σχέση του τότε πρωθυπουργού με τις δολοφονίες της GAL, που την περίοδο 1983-86 σκότωσε συνολικά 26 Βάσκους.
«Οι υλοποιούμενες με προχειρότητα επιχειρήσεις στο πλαίσιο ενός βρόμικου πολέμου κατά της ETA θα μπορούσαν να πλήξουν σημαντικά την αξιοπιστία της κυβέρνησης Γκονθάλεθ, που δίνει αρκετή προσοχή στις ελευθερίες και στους τρόπους θεσμικής λειτουργίας της δημοκρατίας» αναφέρει η έκθεση της CIA με θέμα την τρομοκρατία, στην οποία περιέχεται ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «Ισπανία: Αναζωπύρωση της τρομοκρατίας» (Spain: Terrorist Resurgence).
Η συγκεκριμένη έκθεση συντάχθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1984 από τον Αμερικανό πράκτορα της CIA Κόλιν Ουίνστον. Στο δημοσιευμένο κείμενο ορισμένες φράσεις του πρωτοτύπου έχουν λογοκριθεί, πιθανότατα για να παραμείνει απόρρητο το όνομα του πληροφοριοδότη.
Σε ένα ακόμη έγγραφο που έφερε στο φως η μαδριλένικη εφημερίδα «La Razón» αναφέρεται ότι με τη σύσταση της GAL δεν ήταν η πρώτη φορά που το ισπανικό κράτος είχε πολεμήσει την ΕΤΑ χρησιμοποιώντας παράνομα μέσα. Σε υποσημείωση του εγγράφου παρατίθενται προγενέστερες παραστρατιωτικές οργανώσεις που είχαν ανάλογη αποστολή, όπως οι Anti Terrorismo ETA (ATE), Alianza Apostólica Anticomunista (Triple A) και Batallón Vasco Español.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της καταλανικής εφημερίδας «El Nacional», η CIA διατηρεί και σε αυτό το έγγραφο κρυφά τα στοιχεία των μισθοφόρων που αναφέρονται στις αποχαρακτηρισμένες εκθέσεις για την εμπλοκή τους στον «βρόμικο πόλεμο» κατά της ΕΤΑ, λογοκρίνοντας μερικώς τις σχετικές προτάσεις.
Ομολογία του «κυρίου Χ»;
Ο Φελίπε Γκονθάλεθ, ο οποίος κατέχει μέχρι σήμερα το ρεκόρ της μακροβιότερης πρωθυπουργικής θητείας έπειτα από εκλογές (13 χρόνια), είχε βασικό ρόλο στη μετάβαση της Ισπανίας στη δημοκρατία μετά τα 34 χρόνια δικτατορίας του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο.
Επί χρόνια υπήρχαν οι υποψίες ότι ο περιβόητος «κύριος Χ», ο οποίος θεωρούνταν ότι ενέκρινε τη δημιουργία ταγμάτων θανάτου με στόχο τη δολοφονία υπόπτων ως τρομοκρατών της ΕΤΑ, δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γκονθάλεθ. Τα αμερικανικά έγγραφα επιβεβαιώνουν ότι οι εντολές για τις ενέδρες και τις επιθέσεις που πραγματοποιούσαν οι μισθοφόροι της GAL προέρχονταν από τα ανώτατα κλιμάκια.
Ο 78άχρονος σήμερα πρώην πρωθυπουργός αρνείται με επιμονή τις σχετικές κατηγορίες που δέχεται εδώ και δεκαετίες, από τότε που η ύπαρξη των ομάδων δολοφονίας ήρθε στο φως. Ωστόσο η δήλωσή του σε συνέντευξη που παραχώρησε το 2010 στην ισπανική εφημερίδα «El País» «είχα την ευκαιρία να διατάξω την εξόντωση ολόκληρης της ηγεσίας της ETA» αποτελεί για πολλούς ομολογία για την άμεση σχέση του με την ομάδα GAL. Ο τότε εκπρόσωπος Τύπου του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος Εστέμπαν Γκονθάλεθ Πονς, πλέον ευρωβουλευτής, είχε υποστηρίξει ότι τα λόγια του Γκονθάλεθ επιβεβαίωναν ότι «οι άκρες της GAL έφταναν έως το πρωθυπουργικό γραφείο».
Η τύχη του Γκονθάλεθ
Το βασικό ερώτημα που προκύπτει μετά τις αποκαλύψεις που ήρθαν στο φως από τα έγγραφα της CIA είναι τι θα γίνει στο διά ταύτα. Θα παραγγελθεί έρευνα για την ανάμειξη του πρώην Σοσιαλιστή πρωθυπουργού στις παραστρατιωτικές επιχειρήσεις της GAL ή η ισπανική Δικαιοσύνη θα συνεχίσει να κάνει τα στραβά μάτια θεωρώντας ότι η καταδίκη στελεχών τής τότε κυβέρνησης του PSOE, όπως του υπουργού Εσωτερικών Χοσέ Μπαριονουέβο, είναι αρκετή;
Σε πολιτικό επίπεδο οι αποκαλύψεις φαίνεται ότι θα εξελιχθούν σε ακόμη ένα ακανθώδες ζήτημα για την κυβέρνηση συνασπισμού του Σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και των Unidas Podemos. Παρότι ο επικεφαλής των τελευταίων Πάμπλο Ιγκλέσιας δήλωσε στο ισπανικό κοινοβούλιο ότι θα ζητήσει τη διενέργεια σχετικής έρευνας από το Κογκρέσο για τον πρώην πρωθυπουργό, ο Σάντσεθ υπερασπίστηκε την «κληρονομιά», όπως είπε, που έχει αφήσει στην πολιτική ζωή της χώρας ο προκάτοχός του Γκονθάλεθ και υποστήριξε ότι θα απορρίψει το σχετικό αίτημα.
Τρομοκρατία με κυβερνητική εντολή
Η GAL ήταν ισπανική παραστρατιωτική ένοπλη ομάδα που έδρασε τη δεκαετία του ’80 τόσο στην Ισπανία όσο και στη Γαλλία – συγκεκριμένα στη Χώρα των Βάσκων που εκτείνεται στο δυτικό άκρο της σειράς των Πυρηναίων, στην ευρύτερη περιοχή των γαλλοϊσπανικών συνόρων.
Αποστολή της ήταν η διεξαγωγή του γνωστού ως «βρόμικου πολέμου» εκ μέρους της ισπανικής κυβέρνησης εναντίον της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης ETA, που είχε επιλέξει τη βία και την τρομοκρατία για να προάγει τους σκοπούς της. Δολοφόνησε συνολικά 26 Βάσκους, εκ των οποίων το ένα τρίτο, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, δεν είχε εντέλει σχέση με την ΕΤΑ. Συνολικά έντεκα άτομα καταδικάστηκαν τη δεκαετία του ’90 από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας για τη σχέση τους με τις επιχειρήσεις της GAL.
Πέραν του Χοσέ Μπαριονουέβο, υπουργού Εσωτερικών στην κυβέρνηση Γκονθάλεθ, στη φυλακή οδηγήθηκαν ο τότε υφυπουργός Ασφαλείας Ραφαέλ Βέρα,ο γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη βασκική επαρχία της Βισκάγια Ρικάρντο Γαρθία Δαμβορενέα, ο κυβερνήτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος καθώς και οι τότε αντιστράτηγος και αντισυνταγματάρχης της ισπανικής χωροφυλακής.
Η είδηση ότι ο αντιστράτηγος Ροντρίγκεθ Γαλίντο βγήκε από τη φυλακή «για λόγους υγείας» έχοντας εκτίσει λίγα μόνο χρόνια από την ποινή του δεν προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη. Στον Μπαριονουέβο, ο οποίος είχε καταδικαστεί σε δέκα χρόνια φυλάκισης, δόθηκε χάρη από το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα μόλις αυτό ανέλαβε την εξουσία το 1996. Ο Μπαριονουέβο αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση καθώς κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο ήταν επικεφαλής του επιτελείου του αναπληρωτή γενικού γραμματέα του Εθνικού Κινήματος, το οποίο αποτελούσε διάδοχο της Φάλαγγας, του ισπανικού φασιστικού κόμματος. Το Εθνικό Κίνημα διασφάλιζε ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι πολιτιστικές και οι ενώσεις νέων – όλες υπό τον έλεγχο του κράτους– συμμορφώνονταν με τις αξίες του «Καουντίγιο» Φράνκο.
Θεωρείται όμως ότι είχε και πιο σκοτεινή πλευρά: ενεργούσε ως ευρύ δίκτυο μυστικών υπηρεσιών, το οποίο έχοντας απλώσει τα πλοκάμια του σε ολόκληρη την ισπανική κοινωνία παρακολουθούσε στενά εκατομμύρια Ισπανούς. Ενα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που αναφέρει σχετική ανάλυση του βρετανικού ιστοτόπου έρευνας Counterfire είναι το γεγονός ότι η GAL στρατολογούσε σωρηδόν μισθοφόρους από το τάγμα θανάτου Batallón Vascos Español, που είχε συγκροτηθεί από τον ισπανικό στρατό το 1975. Τα μέλη του προέρχονταν από φασιστικές και ακροδεξιές ομάδες.
Έργα και ημέρες της ΕΤΑ
Η βασκική ΕΤΑ ιδρύθηκε το 1959 με αρχική αποστολή να διαφυλάξει την πολιτιστική κληρονομιά των Βάσκων και να αντισταθεί στη δικτατορία του Φράνκο που κυβερνούσε την Ισπανία ήδη μια εικοσαετία. Εξελίχθηκε ωστόσο σε παραστρατιωτική ένοπλη οργάνωση με στόχο την αυτονόμηση των Βάσκων. Από τη δεκαετία του ’60 μέχρι τις αρχές του 2000 η ΕΤΑ δολοφόνησε 829 άτομα, μεταξύ των οποίων 340 απλούς πολίτες. Στα θύματά της περιλαμβάνονταν ακόμη και Βάσκοι που, σύμφωνα με την οργάνωση, εμπόδιζαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο –με το να εναντιώνονται στον μεγάλο σκοπό της απόσχισης της Χώρας των Βάσκων ή με το να μην ανταποκρίνονται στις αξιώσεις οικονομικής ενίσχυσης της οργάνωσης, συχνά με υπέρογκα ποσά– τις δράσεις της ETA. Χαρακτηρίστηκε τρομοκρατική οργάνωση από την Ισπανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Το 2011 η ΕΤΑ ανακοίνωσε την παύση της ένοπλης δραστηριότητάς της, ενώ το 2017 παρέδωσε τα όπλα της. Σε επιστολή της με ημερομηνία 16 Απριλίου 2018 έκανε γνωστό ότι «έχει διαλύσει εντελώς όλες τις δομές της και έχει τερματίσει την πολιτική της πρωτοβουλία».