Την ώρα που η προσοχή όλων ήταν στραμμένη στην εποχή Τραμπ που ξημερώνει στις ΗΠΑ και στις σχέσεις στοργής και συνεργασίας μεταξύ του Αμερικανού προέδρου και των ολιγαρχών της τεχνολογίας σε πρώτο πλάνο, το φάντασμα του «τεχνοφασισμού» που πλανάται πάνω από τον πλανήτη με την… κατάληψη της εξουσίας στις ΗΠΑ από τους δισεκατομμυριούχους της Σίλικον Βάλεϊ δέχτηκε ένα σφοδρό χαστούκι και μάλιστα μέσα στο «γήπεδό» τους, στον τομέα της τεχνολογίας.
Η έλευση του κινεζικού «βοηθού» τεχνητής νοημοσύνης της εταιρείας DeepSeek, με σήμα τη φάλαινα, προκάλεσε σοκ στα χρηματιστήρια και στις μετοχές των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, όπως επί παραδείγματι της εταιρείας που κατασκευάζει τσιπ τεχνολογίας αιχμής Nvidia αλλά και του ίδιου του βασιλιά της AI, της OpenAI του Σαμ Αλτμαν, που «τρέχει» το περίφημο ChatGPT. Μέσα σε μόλις μία μέρα οι μετοχές των αμερικανικών εταιρειών έχασαν περίπου 1 τρισ. δολάρια σε αξία, τάση που βέβαια ανασχέθηκε κάπως με την παρέμβαση του ίδιου του Τραμπ, στην προσπάθεια υποβάθμισης της κινεζικής επιτυχίας από ειδικούς και παράγοντες της αγοράς, αλλά και τελικά με τη διατύπωση επισήμως της κατηγορίας από πλευράς του Αλτμαν ότι υπάρχουν ενδείξεις πως η κινεζική εταιρεία προέβη σε παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων του. Η κατηγορία αυτή από μόνη της δίνει γεωπολιτική διάσταση στο θέμα, αφού οι ΗΠΑ θεωρούν την κινεζική στρατηγική σε θέματα τεχνολογίας και την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας στον κλάδο ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
Φτηνότερο και καλύτερο
Ανεξάρτητα από τις κατηγορίες αυτές, το νέο κινεζικό «εργαλείο» τεχνητής νοημοσύνης πρόλαβε να αποδείξει ότι δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τα αμερικανικά και το ChatGPT σε τεχνικό επίπεδο, ενώ μάλιστα σε κάποια σημεία –σύμφωνα με τους ειδικούς– είναι καλύτερο. Το γεγονός ότι είναι ανοιχτού κώδικα σημαίνει ότι εν τοις πράγμασι διαλύει τις δικαιολογίες των ολιγαρχών της τεχνολογίας που απαιτούν ακόμη περισσότερες επενδύσεις και κρατικό χρήμα, για να βελτιώσει η κάθε εταιρεία τη δική της «μυστική συνταγή». Επίσης, το γεγονός ότι το κόστος της DeepSeek ανέρχεται σε ένα μικρό κλάσμα από τα δισεκατομμύρια που έχουν σπαταληθεί για τα πανάκριβα αμερικανικά μοντέλα –η «εκπαίδευσή» του κόστισε μόλις 6 εκατ. δολάρια, αν και το πραγματικό κόστος ανάπτυξης της τεχνολογίας είναι μεγαλύτερο– δημιουργεί μια δυναμική εξίσωσης προς τα κάτω για το «κεφάλαιο εισόδου» στον κλάδο.
Αυτό όμως που αποδεικνύεται από την επιτυχία της DeepSeek είναι ότι τελικά τα μέτρα –όπως οι δασμοί, οι κυρώσεις αλλά και η απαγόρευση εξαγωγών τεχνολογίας αιχμής προς την Κίνα με βασικότερο στην υπόθεση αυτή τα τσιπ της Nvidia– που λαμβάνουν οι αμερικανικές κυβερνήσεις, με στόχο να περιορίσουν την ανέλιξη της ασιατικής χώρας όχι μόνο σε επίπεδο οικονομίας, αλλά κυρίως σε θέματα τεχνολογίας, αποδεικνύονται αναποτελεσματικά. Μάλιστα, όχι μόνο είναι ατελέσφορα, αλλά –όπως σημειώνουν οι ειδικοί στον κλάδο της τεχνολογίας με αφορμή την επιτυχία της DeepSeek– ωθούν τις κινεζικές εταιρείες να βρίσκουν πιο καινοτόμες λύσεις για να παρακάμψουν τα αμερικανικά εμπόδια και ταυτόχρονα καθιστούν προσβάσιμες τις λύσεις αυτές «επενδύοντας» στον ανοιχτό κώδικα.
Για να γίνει καλύτερα κατανοητό τι ακριβώς συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στον κλάδο της AI, σύμφωνα με έκθεση της Κινεζικής Ακαδημίας Τεχνολογίας της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ελέγχεται από το κινεζικό κράτος), τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) που είχαν αναπτυχθεί παγκοσμίως πέρσι έφταναν συνολικά τα 1.328 εκ των οποίων το 36% ήταν κινεζικά. Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη στον κλάδο μετά τις ΗΠΑ. Η προοπτική δεν φαίνεται ότι είναι θετική για τον κινεζικό τεχνολογικό κλάδο, καθώς η χώρα διαθέτει υπερβολικά πολλούς εξειδικευμένους επιστήμονες και μηχανικούς λογισμικού, μια τεράστια εσωτερική αγορά, και η κυβέρνηση είτε απευθείας είτε μέσω των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων διαθέτει τεράστια κονδύλια στην κατεύθυνση αυτή. Είναι ενδεικτικό ότι κάθε μήνα περίπου 6.000 φοιτητές παίρνουν διδακτορικό στους τομείς της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών στην Κίνα, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός στις ΗΠΑ, όπου υποτίθεται ότι υπάρχουν και τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου όσον αφορά τους κλάδους αυτούς, ανέρχεται σε 2.000-3.000 αποφοίτους. Στη Βρετανία, επίσης, που είναι γνωστή για την ποιότητα των πανεπιστημίων της, ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε μόλις 1.500 (αναλογικά περισσότεροι από τις ΗΠΑ σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού).
Ξεπέρασε τον αποκλεισμό
Η στρατηγική της Ουάσινγκτον να αφαιρέσει από την εξίσωση την πρόσβαση σε υλικά που χρησιμοποιούνται στην υψηλή τεχνολογία ναι μεν μπορεί να έχει μέχρι τώρα λειτουργήσει ανασταλτικά ως προς τον ρυθμό ανάπτυξης του κλάδου, όμως η Κίνα διαθέτει και τους πόρους σε πρώτες ύλες αλλά και τη βιομηχανία και την παραγωγή για να ξεπεράσει τον αποκλεισμό αυτό. Είναι ενδεικτικό ότι όσον αφορά την κατοχύρωση πατεντών –στην ουσία προσπαθούν να τις προστατεύσουν οι αμερικανικές κυβερνήσεις με τα μέτρα κατά της Κίνας και με τις κατηγορίες για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας– το 2023 στην Κίνα κατοχυρώθηκαν 1,7 εκατομμύριο νέες πατέντες, ενώ στις ΗΠΑ μόλις 600.000. Δύο δεκαετίες πριν στην Κίνα κατοχυρωνόταν μόλις το ένα τρίτο από όσες πατέντες πιστοποιούνταν στις ΗΠΑ και το ένα τέταρτο από αυτές στην Ιαπωνία, ενώ η χώρα βρισκόταν πιο πίσω στον τομέα αυτό από τη Νότια Κορέα αλλά και την Ευρώπη.
Επί των ημερών του προέδρου Σι Τζινπίνγκ το κινεζικό κράτος έχει δώσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια στον τομέα της τεχνολογίας με μορφή κρατικής χρηματοδότησης, εστιάζοντας ιδιαίτερα στον τομέα των προηγμένων ημιαγωγών. Η κινεζική ηγεσία έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη συνολικά της τεχνολογίας σε όλους τους κλάδους που αυτή περιέχει. Ετσι, έχει καταφέρει να επικρατήσει ως η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα στις αγορές των ηλεκτρικών οχημάτων, των μπαταριών και των ηλιακών πάνελ. Τώρα, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί επισήμως από την κινεζική ηγεσία, θέλει να κυριαρχήσει και στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης μέχρι το 2030, καθώς ο Σι έχει καθορίσει ως «εθνική προτεραιότητα» την ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου.
Οσον αφορά το κομμάτι των τσιπ που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των LLM, η αμερικανική απόφαση για περιορισμό των εξαγωγών προς την Κίνα έχει δημιουργήσει ένα κενό στην κινεζική αγορά (από το 2022 που άρχισε αυτή η πολιτική), το οποίο όμως σταδιακά καλύπτεται από εγχώριους γίγαντες της τεχνολογίας, όπως η Huawei. Σύμφωνα με τις αναφορές σχετικά με το θέμα αυτό, η εταιρεία έχει κάνει σημαντικά βήματα ανάπτυξης τσιπ που χρησιμοποιούνται για τη λειτουργία των μοντέλων AI, όμως, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, προς το παρόν δεν είναι τόσο αξιόπιστα όσο αυτά της Nvidia.
Ανεξάρτητα από το θέμα των τσιπ και του συνόλου της υπολογιστικής δύναμης που μπορεί να έχουν τα μοντέλα του AI, η Κίνα επενδύει στη συγκεκριμένη τεχνολογία και για έναν ακόμη λόγο: τη χρησιμοποιεί για την περαιτέρω αύξηση των παραγωγικών της δυνατοτήτων συνολικά. Επί παραδείγματι είναι γνωστό ότι πλέον στην Κίνα οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικών ειδών δραστηριοποιούνται όλο και πιο έντονα στον χώρο της κατασκευής αυτοκινήτων, με έναν ολοένα μεγαλύτερο όγκο να παράγεται από εργοστάσια που λειτουργούν επί 24ωρης βάσης καθ’ όλη την εβδομάδα, ενώ οι εργάτες είναι… ρομπότ που λειτουργούν με AI. Μόνο το 2022 η Κίνα έθεσε σε λειτουργία 290.000 ρομπότ βιομηχανικής παραγωγής.
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Xinhua, στην Κίνα το 2024 λειτουργούσαν περίπου 10.000 ψηφιακές βιοτεχνίες και «έξυπνα» εργοστάσια, ενώ έχουν δημιουργηθεί 45 «σμήνη» προηγμένης παραγωγής στους τομείς της τεχνολογίας πληροφοριών επόμενης γενιάς, εξοπλισμού, νέων υλικών και ενέργειας. Πάλι σύμφωνα με το Xinhua, σε αυτοματοποιημένο εργοστάσιο της Xiaomi παράγεται ένα αυτοκίνητο κάθε 76 δευτερόλεπτα, καθώς εκεί λειτουργούν όλη μέρα και ταυτόχρονα 700 ρομπότ που καθοδηγούνται από AI. Είναι ενδεικτικό ότι το Ινστιτούτο Αεροδιαστημικής Πρόωσης της Σιάν, όπου γίνεται έρευνα για τις μηχανές πυραύλων που λειτουργούν με στερεό καύσιμο, λειτουργεί όλο το εικοσιτετράωρο, με τα ρομπότ να πιάνουν δουλειά στις νυχτερινές βάρδιες και τους εργάτες να κάνουν τον έλεγχο και να βάζουν τις τελικές πινελιές το πρωί.
Η τακτική του Τραμπ και το διακύβευμα για την ΕΕ
Είναι προφανές ότι οι αλλαγές που φέρνει στον διεθνή ανταγωνισμό η Κίνα με τις πολιτικές που εφαρμόζει δεν μπορούν να μην επηρεάσουν τις αποφάσεις και την πολιτική της Δύσης, αφού η Κίνα δεν δείχνει να χρειάζεται πλέον τις αμερικανικές επενδύσεις. Η αμερικανική προσέγγιση στο θέμα ειδικά με τον Ντόναλντ Τραμπ είναι να πιέσει τις αμερικανικές εταιρείες αλλά και επιχειρήσεις που δεν είναι αμερικανικές να επενδύσουν στις ΗΠΑ και να μεταφέρουν εκεί την παραγωγή τους. Η στρατηγική του Τραμπ για να το πετύχει αυτό, με βάση τα όσα έχει ανακοινώσει, είναι να κάνει εξαιρετικά ακριβή την παραγωγή αλλού ανεβάζοντας στην ουσία τις τιμές μέσω τις επιβολής δασμών και δημιουργώντας ένα «θετικό» κλίμα για επενδύσεις εντός των ΗΠΑ, επί παραδείγματι με φοροαπαλλαγές. Τα παραπάνω, αν συνδυαστούν με το γεγονός ότι η Κίνα έχει ουσιαστικά διαλύσει τον ανταγωνισμό σε πολλούς κλάδους με τις ευρωπαϊκές εταιρείες, ενώ και ο Τραμπ και η κυβέρνησή του όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται για τους διατλαντικούς δεσμούς, αλλά απειλούν μέχρι και να προσαρτήσουν ευρωπαϊκό έδαφος, δεν θα έπρεπε να αποτελούν μόνο καμπανάκι αφύπνισης για την ευρωπαϊκή ηγεσία, αλλά να της έχουν προκαλέσει πανικό. Σημειώνεται ότι τα προηγούμενα χρόνια όσον αφορά το θέμα της παραγωγής και της τεχνολογίας η ευρωπαϊκή ηγεσία απαντούσε στους επικριτές της ότι έχει μείνει πίσω και πως οι προσπάθειες ρύθμισης των αγορών αυτών θα αποτελέσουν το νομικό παράδειγμα παγκοσμίως. Η έλλειψη πρακτικών αποφάσεων και επενδύσεων όμως παρασύρει κι αυτές τις προσπάθειες, αφού οι ολιγάρχες της τεχνολογίας εμφανίζονται έτοιμοι να «σπάσουν» με τη βοήθεια του Τραμπ τις δεσμεύσεις τους απέναντι στην ΕΕ και στους Ευρωπαίους πολίτες με την απορρύθμιση που προωθείται στις ΗΠΑ για χάρη των τεράστιων κερδών τους.
Διαβάστε επίσης:
Έγκλημα Τέμπη: Τώρα η κυβέρνηση δεν «βρίσκει λόγο» να αμφισβητήσει τα πορίσματα
Απάντηση Μαξίμου σε Σαμαρά: «Είμαστε υπόλογοι μόνο στους πολίτες»