H ηθοποιός Δανάη Παπουτσή γράφει στο Docville για τον διασυρμό και τη φίμωση του πολιτισμού, συνθήκη που σε τέτοιες περιόδους δημιουργεί ακόμη πιο ανάπηρες κοινωνίες
Ο Πολιτισμός είναι μια μορφή επικοινωνίας τόσο παλιά και τόσο σύνθετη όσο και η Ανθρωπότητα. Δε θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ καμία κοινωνία χωρίς Πολιτισμό σε οποιαδήποτε συνθήκη και αν βρισκόμασταν, αλλά ούτε και το ανάποδο, δηλαδή ένα Πολιτισμό χωρίς τη συμμετοχή της κοινωνίας. Δεν υφίσταται Πολιτισμός που δεν κοινωνείτε, που δεν επικοινωνείτε.
Όπως η φύση δε διακόπτει ποτέ έτσι και ο Πολιτισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο, ανθρώπινο, που δε μπορεί να φρενάρει, δε μπορεί να διακοπεί. Όπως νοσεί το σώμα, νοσεί και το μυαλό. Κατά την επιστήμη δε, πρώτα νοσεί το μυαλό και μετά το σώμα.
Ο Πολιτισμός πλαισιώνεται από ανθρώπους που έχουν μια έμφυτη ικανότητα να σκέφτονται ‘έξω από κουτάκια’. Πάρα πολλοί επιστήμονες ανά τον κόσμο δεν είναι τυχαίο ότι πέτυχαν όσα πέτυχαν γιατί είχαν έμφυτη αυτή την ικανότητα την οποία οφείλουμε στην Τέχνη και τον Πολιτισμό. Όσο πιο άγνωστα τα ερωτήματα που θέτει η σύγχρονη κοινωνία τόσο πιο έντονα θα χρειαζόμαστε ανθρώπους με ελεύθερο πνεύμα, με πνεύμα στοχαστικό, με φαντασία. Αν σπάσει αυτή η αλυσίδα όλα θα είναι στεγνά και στείρα. Δε ξέρω αν οι πολιτικοί ονειρεύονται μια τέτοια κοινωνία, προσωπικά μου ακούγεται εφιαλτικό.
Ο Πολιτισμός οφείλει να αντιμετωπίζεται από το κράτος και τους πολιτικούς με την ίδια σοβαρότητα και χρησιμότητα όπως και η επιστήμη. Η Τέχνη και ο Πολιτισμός είναι επιστήμη. Ο Πολιτισμός είναι ένα μέσο για να εκφράζουμε αυτά που δε μπορούν να ειπωθούν. Πόσα πολλά δε μπορούμε να πούμε όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας; Πόσα πολλά κρατάμε μέσα μας; Πόσα κρύβουμε και πόσα μας πνίγουν. Ο αγωγός για όλα αυτά, είναι αυτή η συνάντηση, μέσω Πολιτισμού. Μια διαχρονική αξία. Σε διαστήματα τόσο δύσκολα και σκοτεινά όσο αυτά που διανύουμε, ο Πολιτισμός είναι μόνο φως, ένα φως που δεν του ταιριάζει να αναβοσβήνει και να τρεμοπαίζει. Μας βοηθάει να ξεφύγουμε από το άγχος. Μας βοηθά να βρούμε καταφύγιο στο κομμάτι αυτό της φαντασίας. Μας βοηθά να μοιραστούμε, να εμπλουτίσουμε, να προχωρήσουμε. Αν αυτό φοβούνται οι πολιτικοί και λαμβάνουν αυτά τα μέτρα για τον Πολιτισμό, τότε είμαστε αντιμέτωποι με σκοταδιστικά μυαλά και άρα επικίνδυνα. Αν το όραμα των πολιτικών είναι να οδηγήσουν τις κοινωνίες σε απόλυτο σκοτάδι τότε σωστά παίρνονται τα ακατανόητα αυτά μέτρα για τον Πολιτισμό. Κάποια στιγμή όλοι εμείς θα φύγουμε, τα βιβλία όμως, το θέατρο, η μουσική, η ζωγραφική, ο χορός, θα είναι εδώ. Αν κάποιοι έχουν αποφασίσει πως δε χρειαζόμαστε τέτοια υλικά, τέτοια τροφή, δεν έχουν παρά να το δηλώσουν με ειλικρίνεια. Η εποχή αυτή δε χωράει οτιδήποτε άλλο. Ειδικά όταν μιλάμε για παρακαταθήκες. Και ο Πολιτισμός είναι παρακαταθήκη.
Ο Πολιτισμός είναι θεραπεία για μια κοινωνία. Πολύ δε μάλλον για τις σύγχρονες κοινωνίες που ταλανίζονται τόσο πολύ τόσο βίαια από κάτι άγνωστο, μεταβατικό, μετέωρο και ασαφές. Η Τέχνη δημιουργεί την κοινή αίσθηση της εμπειρίας με μια δική της γλώσσα που καμία άλλη επιστήμη δε μπορεί να προσφέρει. Ο Πολιτισμός είναι αντανάκλαση. Είναι έρευνα, είναι μια επιστήμη ολόκληρη με πάρα πολλά και σημαντικά παρακλάδια. Αν αφαιρέσουμε την αλυσίδα αυτή από τις ζωές των ανθρώπων, η ζημιά θα είναι εξίσου ανεπανόρθωτη με όσες έχουμε δει όταν διαταράσσουμε τις άλλες αλυσίδες της ζωής. Ο διασυρμός του Πολιτισμού και τέλος η φίμωσή του σε τέτοιες περιόδους δημιουργεί ακόμα πιο ανάπηρες κοινωνίες. Η Τέχνη μπορεί να εφεύρει νέους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας, η Τέχνη επειδή είναι αντανάκλαση ακολουθεί ή προπορεύεται μιας κατάστασης που μας πνίγει μας δυσκολεύει, ανοίγοντας μας παράθυρα για να ανακουφίσει, να εφεύρει, για να μοιραστεί.
Η θέση του Πολιτισμού στην πυραμίδα της ζωής θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως είναι ψηλά πολύ και ως τέτοια πρέπει να κρατηθεί και να διαφυλαχθεί. Καμία κυβέρνηση δε μπορεί να την αντιμετωπίζει ως τελευταίο σκαλοπάτι. Γιατί δε δημιουργεί κακό και έλλειμμα μόνο στους ανθρώπους που ασχολούνται μαζί του αλλά βλάπτει την κοινωνία ολόκληρη. Της στερεί ένα μεγάλο ‘όπλο’, ικανό για πολλά πράγματα.
Τα μέτρα που λαμβάνουν οι πολιτικοί κυρίως ενάντια στον Πολιτισμό δείχνουν δύο πράγματα. Είτε δεν τον θεωρούν αναγκαίο γιατί δεν αποτελεί για το κράτος μια γερή πηγή εσόδων, πράγμα απολύτως εσφαλμένο, είτε πιστεύουν πως δεν είναι τόσο χρήσιμος στην παρούσα περίοδο που διανύουμε. Ξεχνούν οι πολιτικοί συνειδητά ότι όπως νοσεί το σώμα νοσεί και το μυαλό. Καμία κοινωνία δε πρέπει να είναι εθισμένη σε πνευματική αδράνεια. Ούτε για μια μέρα.
Οι πολίτες οφείλουν να απαιτούν πρόσβαση σε αυτή την ‘τροφή’΄κι ένα μεγάλο μέρος το κάνει. Οι πολιτικοί οφείλουν να αφήνουν ελεύθερη την πρόσβαση της κοινωνίας σε αυτή την ‘τροφή’. Και οι άμεσα εμπλεκόμενοι οφείλουν να μένουν φωτεινοί και δυνατοί για τη σωστή μετάδοση αυτής της ‘τροφής’.
Ο κόσμος, όταν ο Μπετόβεν δημιουργούσε, δε χρειαζόταν την ενάτη του, ούτε τη Γκουέρνικα του Πικάσο όμως τώρα δεν κάνουμε χωρίς αυτά, ‘πατάμε’ πάνω σε αυτά. Γκουέρνικα. Μια έκφραση κραυγής για τη φρίκη του πολέμου, θεραπεία για την κοινωνία, για κάθε κοινωνία, ως σημείο αναφοράς. Πώς το διακόπτεις αυτό; Άρα, αυτή τη στιγμή, τα μέτρα, με τα έως τώρα δεδομένα που έχουμε για τη μετάδοση του ιού στους χώρους του Πολιτισμού, μόνο ως αψυχολόγητα και ακατανόητα μπορούν να μεταφραστούν.
Οποιαδήποτε χειρονομία αναστολής ή παύσης του Πολιτισμού, είναι επικίνδυνη για τη δημόσια πνευματική υγεία. Η οποιαδήποτε παύση της περιοχής αυτής από την πνευματική αλυσίδα, μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα τα οποία θα τα δούμε μπροστά μας με τον καιρό.
Ο Πολιτισμός από μόνος του είναι προφυλαγμένος. Είναι η φύση του τέτοια. Από μόνος του επιβάλλει κάποιους κανόνες τάξης τόσο στους ανθρώπους που την υπηρετούν όσο και στο κοινό που την βιώνει. Η Τέχνη έχει τάξη μέσα στην αταξία της και γι αυτό το λόγο είναι εύκολο να είναι ασφαλής.
Κανένα ημίμετρο δε στάθηκε ποτέ αποτελεσματικό.
Μια κοινωνία χωρίς Πολιτισμό ήδη μετέωρη, είναι μια ακόμα πιο μετέωρη κοινωνία μέσα σε απόλυτο σκοτάδι.
