Κατ’ αρχήν, όσον αφορά το θόρυβο που έχει δημιουργηθεί τις τελευταίες ημέρες σχετικά με τα αντιυπερτασικά φάρμακα και τον πανδημικό κοροναϊό SARS CoV2 πρέπει να πούμε πρωτίστως πως επιδημιολογικά δεδομένα από την Κίνα που βασίσθηκαν στη μόλυνση από τον κορονοϊό στη επαρχία Wuhan έδειξαν ότι οι ασθενείς που είχαν σοβαρή μόλυνση ή που απεβίωσαν από τον κορονοϊό ήταν κατά βάση μεγάλης ηλικίας (άνω των 80), ή και είχαν σημαντικές συνοσηρότητες, ανάμεσα στις οποίες υπέρταση στο μεγαλύτερο ποσοστό (30-50%)(1, 2).
Στις 11.03.20 δημοσιεύτηκε ένα άρθρο στο εγκυρότατο Lancet Respiratory Medicine, στο οποίο διατυπώθηκε η υπόθεση ότι ενδεχομένως φαρμακευτικές αγωγές της αρτηριακής υπέρτασης που επάγουν το ACE-2, ένα ειδικό ένζυμο που παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην υπέρταση όσο και στη λοίμωξη από κορονοϊό, μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη σοβαρής ή/και θανατηφόρου λοίμωξης Covid-19. Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν πως ο SARS-CoV2 χρησιμοποιεί το ACE-2 ως κυτταρικό υποδοχέα για την είσοδο του στον πνεύμονα προκαλώντας πνευμονία ή στην καρδιά προκαλώντας μυοκαρδίτιδα.(3)
Οι σχετικές ανησυχίες εκφράστηκαν για μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ACEIs) ή αποκλειστές των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης (ARBs) και αποτελούν σήμερα τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της αρτηριακής υπέρτασης (φάρμακα που η ονομασία της δραστικής ουσίας τελειώνει σε -pril για τα πρώτα και σε -rtan για τα δεύτερα). Μελέτες έχουν δείξει πως η χρήση αυτών των φαρμάκων μπορεί δυνητικώς να αυξήσει την έκφραση του ACE-2 στον πνεύμονα, την καρδιά και αλλού και έτσι υποστηρίζεται η υπόθεση πως η χρήση τους σε ασθενείς μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο νόσησης και να επιδεινώσει την κλινική έκβαση της λοίμωξης από τον SARS CoV2, μέσω αύξησης του φορτίου του ιού που εισέρχεται ενδοκυττάρια, αφού το ΑCE2 αποτελεί τον υποδοχέα του ιού, με άλλα λόγια αποτελεί το “κλειδί” για να ανοίξει την πόρτα και να εισέλθει ο ιός στα κύτταρα. Απ’ την άλλη, παραδόξως θα λέγαμε, ζωικά μοντέλα με τη χρήση τέτοιων φαρμάκων έχουν δείξει προστατευτικά οφέλη του ACE2 έναντι βλάβης του πνεύμονα (lung injury) και σε μοντέλα ιογενών λοιμώξεων (4). Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις η χρήση τους θα μπορούσε να προασπίζει έναντι της παθογονικότητας του ιού σε ασθενείς που προσβλήθηκαν από τον SARS CoV2. Στις 13 Μαρτίου, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας για την Υπέρταση απέρριψε τις ανησυχίες ως εντελώς υποθετικές, σε μια δήλωση που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της (5)
Το συμβούλιο συνιστά έντονα ότι “οι γιατροί και οι ασθενείς θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν τη συνήθη αντιυπερτασική θεραπεία τους, διότι δεν υπάρχουν κλινικά ή επιστημονικά στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι η θεραπεία με ACEIs ή ARBs θα πρέπει να διακοπεί λόγω της λοίμωξης Covid-19.”
“Η υπόθεση σχετικά με την ασφάλεια της θεραπείας με ACEIs ή ARBs σε σχέση με τη νόσο Covid-19 δεν έχει ισχυρή επιστημονική βάση ή στοιχεία που να την υποστηρίζουν. Περαιτέρω έρευνα για την επίδραση της υπέρτασης αλλά και των αντιυπερτασικών φαρμάκων στη έκβαση των ασθενών με μόλυνση από κορονοϊό Covid-19 είναι αναγκαία.”
Υπήρξαν συγκρουόμενες αναφορές σχετικά με τη χρήση της ιβουπροφαίνης και άλλων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), καθώς ο Γάλλος υπουργός Υγείας ανάρτησε σε ΜΚΔ ότι μπορούν να επιδεινώσουν μια λοίμωξη Covid-19 και συνέστησε τη χρήση παρακεταμόλης για την καταπολέμηση του πυρετού.
H ιβουπροφαίνη ανήκει σε μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) και χρησιμοποιούνται από δισεκατομύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο για την ανακούφιση από πόνο στις αρθρώσεις, την ημικρανία, τον πυρετό, πόνους στο σώμα, ακόμη και για τον πόνο κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου. Η δράση τους είναι αντιφλεγμονώδης, αντιπυρετική και αναλγητική, μέσω της καταστολής ουσιών που παράγουν φλεγμονή στο σώμα. Σ’ αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται και η ασπιρίνη, η ναπροξένη, η νιμεσουλίδη, η δικλοφαινάκη κ.ά. Να πούμε επίσης ότι είναι φέρμακα τα οποία στις περισσότερες χώρες μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί χωρίς ιατρική συνταγή. Αυτή η προειδοποίηση προκάλεσε πολλή συζήτηση στα ΜΚΔ, αλλά και στην επιστημονική κοινότητα με ποικίλες αντιδράσεις από όλο τον κόσμο.
Με τα όσα είναι γνωστά ως σήμερα: δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν πως η χρήση αντιφλεγμονοδών φαρμάκων, αντιπυρετικών/αναλγητικών επιδεινώνουν την κατάσταση της υγείας όσων έχουν προσβληθεί από τον κορονοϊό. Είναι ασφαλέστερη, μετά και την καθοδήγηση του γιατρού, η χρήση παρακεταμόλης έως ότου να αποσαφηνιστεί εάν τα ΜΣΑΦ, ουσίες δηλαδή όπως η ιβουπροφένη και άλλες, μπορεί να επιδεινώνουν ή να αυξάνουν την προδιάθεση για μια πιο σοβαρή νόσο. Τα παραπάνω είναι σύμφωνα με την από 17.03.20 επίσημη θέση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν γενικά τη λήψη φαρμάκων, όσοι δεν τα χρειάζονται, ενώ όταν είναι απαραίτητο να γίνεται πάντα με τη σύσταση γιατρών και πάντα στη σωστή δοσολογία. Πολύ δε περισσότερο δεν πρέπει να σπεύδουν να διακόψουν μια φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν για χρόνιο νόσημα, καθώς αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό για την υγεία τους.
Σημειώσεις
1. Fisher D and Heymann D. Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID19. BMC medicine. 2020;18:57.
2. Fei Zhou*, Ting Yu*, et al. Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study .Lancet,March 9, 2020 (https:doi.org/10.1016/S0140-6736 (20) 30566-3
3. Li W, et al. Angiotensin-converting enzyme 2 is a functional receptor for the SARS coronavirus. Nature. 2003;426:450-4.
4. Yingxia Liu, Yang Yang et al. Clinical and biochemical indexes from 2019-nCoV infected patients linked to viral loads and lung injury. Schience China 2020
5. https://www.eshonline.org/spotlights/esh-statement-on-covid-19/
Ο Αναστάσιος Αναγνωστόπουλος είναι Ειδικός Πνευμονολόγος MD